Życie Wieczne

Piotr-246 · Gość

kolejne poprawki:

"WYWÓD JEDYNOWŁASNEGO PAŃSTWA ŚWIATA,
w którym pokazuje ks. WOJCIECH DĘBOŁĘCKI z Konojad Franciszkanin,
Doktor Theologi,
Generał Społeczności Wykupowania Więźniow,
że najstarodawniejsze w Europie
KRÓLESTWO POLSKIE, LUB SCYTHYCKIE,
samo tylko na świecie, ma prawdziwe Successory JADAMA, SETA i JAFETA,
w Panowaniu światu od Boga w Raju postanowionym i że dla tego Polaków Sarmatami zowią.

A gwoli temu i to się pokazuje, że Język Słowieński pierwotny jest na świecie.

Nie gań aż przeczytasz:

Bo wydany jest za Pozwoleniem i Przywilejem Ie Krolewskiey Mości, po przejrzeniu na to wysadzonych Teologów i Historyków

W WARSZAWIE,
W Drukarni Jana Rossowskiego Typographa Króla J. M.
Roku Pańskiego 1633.

Nazacniejszym i Nastarodawniejszym
NARODOM
KORONY POLSKIEY
I wszem inszym Słowieńskiego języka.

Zdrowia, szczęścia, i Sławy, przy łasce Bożej.

Pospolitej chluby Waszej Nazacniejsze i Nastarodawniejsze Narody Sarmackie: zebranej z Jstori mojej, w druk (pod imieniem Najjaśniejszego i Niezwyciężonego Monarchi WŁADYSLAWA ZYGMUNTA z Bożej łaski Najwyższego Pana i KRÓLA Polskiego
po niemałej części już zgotowanej: nie zdało mi się ani Jego Królewskiej Mości iż krótka rzecz jest, ani też komukolwiek osobnemu, z grona Waszego ofiarować; abym się i ja nie zdał kogokolwiek nad inszych przekładać na szale błahego rozsądku mego.

Przeto wszystkim razem i każdemu z osobna, niech będzie ten sok Istorii mojej ofiarowany: na ulżenie bólu serca w dzisiejszym doczesnym osłabieniu Korony Polskiej, od jej pierwotnych nierównie większych władzy i potęgi: Którymi się szczyciła, póki ją zwano Sczycyochą, albo Scythiam Regiam i Sarmacją zamiast Carmacją (aby nie czytano Karmacja.) że niegdyś wszytkie Carstwa w mocy miała, jako własna ich mać, z której się poczęły:

Nuż Pandorą jakoby Panią darowaną, iż jej wszyscy Bogowie Ziemscy dary (jak Trogus uczy) hołdowli: i Ukwilą albo Regnum Aquilonis, iż tu nawyższą zwierzchnością wszelkich od kogokolwiek rozkwilonych ukwilano; iako się w tym Wywodzie pokaże:

Nad to Basilaeą (zamiast Ważylechą) że ją wszyscy czcili i uważali za Lachowe gniazdo Syryjskie na Libanie: gdy Polach brat i Successor jego Ósmy Pan świata, Tron Sczycioński abo Scytharum Regiorum, tu z Libanu przeniósł: i wszytkę chlubę Scytha abo Setha syna Jadamowego Scythów Azyatyckich, to iest Aramaeów albo Syrów tu zasadził: i w tenże sens Amalechią (zamiast Jamą Lechową) także i Echidną (jakoby Lecha dnem albo dziedziną)

Nuż Vandalią od Wandy żony (według Hertmana Schedella) Jafetowej; że tuteczny płód jej, stąd wędrowny, daleko różne krainy osadzał; i różnymi inszymi tytułami: A obywatele jej ze krwi nie Sczytakami albo Scytami jako zrazu od Sczyta albo Setha, syna Jadamowego, ale Polakami od Polacha syna Jafetowego (którego Żydzi Gogiem a cudzy różnie różni Baalem, Tanausem, Herculesem i Jowiszem zowią) i Sczyciochami, albo Scythas Regios, od Sczycca syna i Successora Polachowego/ którego Historycy zowią Scythes zamiast Sczyciec.

A prócz tych pomienionych tytułów ich Królestwa też Gethami zamiast Gędami; że w gędach abo pieśniach/ mieli pierwotne swe Jstorie: także Venetami abo z Ruska Henetami, od wnetości albo prędkośći przeciw nieprzyiaćiołom: y Gotami miasto Gotowemi/ to iest na odpór im/ a mianowićie Rzymianom około Dunaiu: y różnemi inszemi od ich dźieł iednegoż Narodu przezwiskami.

Ponieważ tedy wszytkim wam wzaiem służą one słowa Żydowskich Królestwach rzeczone.

4. Ezdrasz 2. Accipite iucunditatem gloriae vestrae gratias agentes Deo qui vos ad Coelestia regna vocauit.

Bierzcie uciechę chluby Waszey, dziękuiąc Bogu, który was do Królestw Niebieskich, to jest, władzą Niebieską w Jadamie poczętą ustanowionych powołać raczył. Wszyscy ją (a osobliwie Polacy) przyjmijcie jako swoją własną. Wszyscy się z niej cieszćie iako z osobliwego kleynotu. Wszyscy się nią szczyććie/ iako Sczyćiochowie/ abo Scythae Regij. Wszyscy się chlubćie/ bo iest z czego: iż was taką godnośćią uczćić raczył.

Bierzciesz z niej ućiechę, a proszę wdźięcznym okiem: bo nie pochlebstwo jest/ ale istotna prawda. A wźiąwszy ten zadatek chluby Waszej/ chcećieli aby wszystka jey summa/ co prędzey światu iawna była: Wszyscy proszę do nowego Pana przyczyńćie się o nakład na Speculum Istoricum universalis Istoriae, które światu Łaćińskiem ięzykiem gotuię.

A to na cześć i na chwałę Prawdy S. P. Jezusa Chrystusa i na odpór dźiśieyszym Historykom naszę własną chlubę różnym inszym Narodom przypisuiącym.

Wszyscy o nim (o co proszę) radzćie: a mnie ubogiego Zakonnika, który wam ten podareczek, jaki mógł być na prędce ofiaruję, w łasce swey chowajcie, bom wszystkich was iako tegoż grona lubo napodlejsza jagoda, powolnym sługą jest, i niegodnym Bogomodlca.

KS. WOYCIECH DEBOŁĘCKI z Konojad Franciszkanin.

Przestroga o słowach

Scythia, Scytha, Scythicum Regnum.

Te słowa Scytia, Scyta i Scytyckie Królestwo, szczycącym się nam Polakom nie jeno Scythem albo Sethem synem Jadamowym, ale też i Sczyćcem synem y Successorem Polachowem, nie tak by trzeba po Polsku pisać.

Jż iednak te słowa cudzoziemskie nie są nam w Polsczyznie zwyczajne, dlatego zdało się raczej z łacińska je pisać, dla łacniejszego rzeczy zrozumienia. Właśnie tedy ma się zwać po Polsku Scythia Regia, Sczyciocha, a vulgaris (za Donem) Sczytocha: Scytha Regius Sczyćioch, a vulgaris Sczytak. Scyticum, jeżeli co Regiorum Scytharum, to Sczycioński, a jeżeli vulgarium to Sczytackie.

PERSPEKTYWA na dojrzenie tego wywodu, którą pierwej trzeba przeczytać, temu ktoby miał wolą rzeczom przeczyć.

Jako Historye są popsowane; a co w nich zostało wiarygodnego.

Rozdział Pierwszy.

Jawna rzecz jest uważny Czytelniku, że pierwotna według Berosa Scytycka Istoria (lub ista rzecz) jak się co na świecie i kiedy działo: tak bardzo niepomiarkowane affekty ludzkie cudzej sławy pofałszowały, aż ledwie co w niej zostało z głosu pospolitego, czemuby rozum wierzyć pozwalał.

Naprzód abowiem Egipscy Chamowie sławną oną u Historyków sporkę o starożytność rodzaju z Scythami, Przodkami naszemi, długo wiodąc, skoro przemożeni byli znowu ciże w Babylonie (chcąc piórkiem połatać nagość dziedzicznego swego po Chamie przeklęctwa w poddaństwo Scythom przez Japheta idącym) wszystką Istorię pofałszowali: pokazując przeciw Pismu Świętemu i oczywistej prawdzie pierwotne Panowanie Światu w rękach poddaństwa Jafetczykom Chamianów Babylońskich.

Stądże ich świat zowie Chaldaei, miasto Chwałdoi, jakoby cudzą chwałę dojącemi.

A Steph: Carolus in suo Dictionario Historico mówi Berosus Babylonius cum Notarius & Scriba publicus suisset, omnem Chaldaicam defloruit Historiam, &c. & ipsum solum secuti sunt Persae in Assyriorum Monarchiae temporibus, ut Metasthenes author est.

Których bajki o pierwotności Assyryjskiej Monarchii nie mniej dostatecznie jako i uczenie zbija Oilb. Genebrardus, pokazując jej primam adolescentiam dopiero około czasów założenia Rzymu - to jest około 1633 Roku po Potopie.

Po Chaldeach samiż Polaczkowie nasi (których nad białe morze przeniesionych, część Pelasgami, część Polakoniami albo Laconami zwano) gdy tam jako na spokojnieysze miejsce pospolita szkoła świata z Tyru przeniesiona była (od której nowe jej gniazdo Athenae miasto Uthenie albo Uczenie nazwano) nauką w pychę podniesieni: wygrzeczniwszy Scytycki abo Słowieński nasz język i nazwawszy się od tego Graecy (zamiast Grzeczni) tak sobie oślep wszytką chlubę starożytności przypisowali, aż im też za to świat przydał za tytuł Mendacees.

Po nich zaś we Włoszech także nasi Polacyusowie, albo Lacyusowie (zamiast Lachowie, jakimi ich i po dziś dzień Jllirykowie zowią) na Polackiej tam sławnej Rzymskiej górze osadzeni, gdy złym przykładem Greków, także język nasz pospolity wyłacnili, jako i Graekowie wygrzecznili, od tego nazwawszy się Latini, jakoby łacniącymi, równie także rzeczy swe piórkiem oślep wynosili, aż ich za to Przodkowie nasi wniwecz obróćili.

Nuż teras Niemcy, zapomniawszy, że ich przodek jakiś Tuysko był (de terra ortus), tak sobie wszytką prawie chlubę świata gwałtem przypisują: aż ich pomieniony Genebrardus na kilku miejscach w tym usiłowaniu z Grekami porównywa. Toż i insze Narody czynią milczeniem naszym ochwacone.

Zaczym, gdy każdy pisze nie Jstoryą abo istą rzecz jako co było ale Historią lub raczej Historyństwo jakieś, co najwięcej ile jeno może dla chluby Narodu swego wymyślając: jawno jest, że wszystkie Historie tak bardzo muszą być popsowane, iż jak się rzekło ledwie co wnich zostało z głosu pospolitego, czemuby rozum wierzyć pozwalał.

Jakimi instrumentami Histori/ mogą być w Istorię poprawione.

Rozdział 2.

Wybierając tedy kwiecie pierwotnej Sczytyckiey Istorii (która sama tylko prawie ma jedyny zapach prawdy świętej) między tak gęstym cierniem rozmaitych fałszów: nie widzę innych do tego instrumentów tylko Bibliię Świętą, Głos pospolity (Ethymon, to iest Wied albo wiadomość imion, co które prawdziwie ma znaczyć).

Iż tedy prawie jeno temi trzema instrumentami robię Istorię moją (z której ten sok sławy Narodu naszego wycisnąłem) dla tegoż o każdym z nich z osobna przestrzegam.

O Pierwszym Instrumenćie to jest Biblii Świętej.

Rozdział 3.

Naprzód tedy o Biblii Świętej uważ proszę mądry Czytelniku, że się Księgi tak Starego jak i Nowego Testamentu pospolicie na czworakie dzielą. To jest: Legales, Propheticos, Sapientiales & Historicos. A tych ostatnich iest 12. to iest: Iosue, Iudicum, Ruth, Regum, Paralippomenon, Ezdrae, Tobiae, Iudith, Esther, Iob, Machabeorum, i Actus Apostolorum.

Po tym, że też Mojżesz w Genesis, także Izajasz, Jeremiasz, Ezechiel, Daniel, Jan Święty w Apokalipsie i wiele innych, nie tylko Prorokami byli, ale też i Historykami Bożymi.

Jakim rzetelnie Hieronim Święty zowie Daniela. Zaczym nie jest nic przeciwko Doktorom Świętym i Duchownemu ich wykładowi, on wcale zaniechawszy, niektóre miejsca Pism Świętych według litery po Istorycku wykładać.

O Drugim Instrumencie to jest: Pospolitym głosie.

Rozdział 4.

Pospolity głos tak wielkiey wagi jest że otrzymał tytuł Vox populi vox Dei.

Ten zaś dwoiaki iest, Pisany i Ustnie podany.

Pisany głos pospolity jest kiedy (co w Historiach znajdujemy od wszystkich albo przynamniej wielu zeznano) tak iż nie może bydź wywrócono: jako na przykład że Scythae antiquissimi hominum.

Że przedysputowli Egipcjan przeciw temu przeczących.

Że oni świat zrazu osadzali i Królestwa postanawiali.

Że od wieków zawsze byli różni Regij a vulgaribus, y Scythia ich biformis, to jest od połowice do góry Panna/ a nadół Jaszczórka.

Nuż to, że Scythia Panna: to iest Regnum Scytharum, po wyjściu z Armenii (gdzie Mojżesz Raj, a Scytowie początek swój Egipcjanom pokazowali) naprzód w Syrii było, a po tym w Europie wzdłuż między Donem i staremi granicami od Niemiec, a wszerz między Dunajem i Pruskiem Morzem.

Także iż tej Scythyiey Pannie dał Hercules Baltheum perpetuae successionis, i łuk prawnej potęgi, dla sposobniejszego nastąpić po nim.

Nusz to, że Scytom Królewskim wszystka Azja półtora tysiąca lat przed Ninem hołdowała: i inne tym podobne rzeczy, którym nikt nie przeczy.

Podany zaś głos pospolity jest, który wypadszy z uszu starożytności, jak Echo po górach tłucze się po uszach ludźi pośledniejszych wieków: o jakiem mówi Mojżesz (Deut 32):

Memento dierum antiquorum, cogita generationes singulas, interroga patrem tuum & annunciabit tibi, maiores tuos & dicent tibi.

A Dawid Psalm. 43. Deus auribus nostris audivimus, patres nostri annuciaverunt nobis.

Wielki wtedy jest dowód czegokolwiek pospolitem głosem lub pisanym albo ustnie podanym. Jednakże o tym pośledniejszem z pilnością uważać potrzeba: jeżeli takowy Naród, który go woła, nie jest podejrzany o udawanie jakich bajek za istotną prawdę.

W czym ledwie się podomno który niewinnem znaleść może prócz naszych Słowieńskich, a mianowićie Polaków abo Sczytów Królewskich.

Bo przodkowie nasi żadnej potrzeby nie mieli cokolwiek zmyślać, będąc pełnymi wszelkiej chluby: tak starożytności rodzaju od Scyta lubo Seta syna Jadamowego, jako też zacności Slachectwa od Polacha pierwszego, syna Jafetowego: Nuż góry nad wszystkimi Narodami (które im od pięćsetnego sześćdźieśiątego roku po stworzeniu świata jako Trogus uczy zawsze hołdowały) i tak wielkiej pobożnośći, że ich wszyscy starzy z Homerem zwali iustissimos & sanctissimos viros:

Także wynalezienia nauk, od których saccae (zamiast żacy nazwanym) potwierdzają tego, tak przezwisko starych Philozophów Magi (bo Żydzi Scythy Magogami zowią) jako też i słowa scientia soitus.

Nuż dźielnośći woienney wszytkiemu światu wiadomej: i wszelakiey prócz tych inszey chluby/ którąkolwiek by się ieno mogła wymyślić.

Ani tedy potrzeba kiedy było Przodkom naszym cokolwiek zmyślać/ ani też mogą być o to światu podejrzani: poniewasz wszystka starożytność zowie ich simplicissimos & pijssimos viros.

Zaczym pospolity głos Narodu naszego/ godnieyszy iest wiary nad wszystkich inszych/ którzy z iawnych bajek początki swe pokazuią: tak iż po Piśmie Bożym/ nie może być większe nad ich głosem dowodzenie.

O którym Ioannes Archiepiscopus Gnesnensis (w Kadłubku) mówi:

Fuit quondam in hac Repub. virtus, quam velut quaedam luminaria Caeli, non quidem seripturae membranulis, sed clarissimis gestorum radijs Patres conscripti illuit ravere. Non enim plebei Aborigines, non vendicariae illis principatae sunt potestates, sed Principes succedanei, quorum strenuitas licet nube ignorantiae obducta videatur, mira tamen rutilantia tot saeculorum tempestatibus extingui non potuit.

Czemu? Bo jeden drugiemu powiada/ według pomienionych słów Mojżesza i Dawida. A to mianowićie przez pieśni, w których pierwotne Istorie nasze bywały: od których nas niegdy zwano Gethami miasto Gędami. A tych takich pełno się jeszcze między gminem osobliwie po Ruśi i Moskwie zawija: z których siła się może kto chce nauczyć.

Uważ tedy proszę mądry Czytelniku, że ja nie wiatr gonię, szukając po Historyach tych co Principes succedaneos, od Tanausa pierwszego tu Pana (w którym ten Wywód kończę) aż do dzisieyszego Króla Pana Naszego.

O Trzeciem Instrumenćie to iest: Ethymonie słów, co ma z Jstorią, a że nie może być jeno z pierwotnego języka.

Rozdział 5.

Na obaczenie coby miał do Istoryii Ethymon (to jest Wied abo wiadomość imion) potrzeba uważyć, iż od początku świata nigdy żadnej rzeczy nie przezwano, jeno według tego jako jej przyrodzenie wyciągało.

Bo mamy Genesis 2. Vocavit ad Adam cuncta quae fecerat ut videret quid vocaret ea - to iest: aby był obaczył, jako miał co nazwać według jakowości każdey rzeczy.

Dla tegoż przydawa Mojżesz:

Appelavitque cuncta nominibus suis, - to iest ich własnymi, jakie przyrodzenie każdej wyćiągało.

A nie ieno w ten czas ale też i potym/ tak Jadam swe syny/ iako y oni swoie potomki/ także góry/ lasy/ krainy/ rzeki/ y insze rzeczy takiemi słowami przezywali/ iak ich abo czas/ abo dźieła iakie wyćiągały.

Ztądże w Bibliey pełno mamy przyczyn, dla których komu iakie imię było dane/ abo co przezwanego:

Jak w Genesis 10. Nomen uni Phaleg, eo quod in diebus eius divisa sit terra.

To abowiem za fundament wźiąwszy/ iawno iest że y w samych słowach dobrze zrozumianych/ dyszy niemal wszystka prawda Istorii/ albo istotnej rzeczy/ iako się/ co/ y kiedy dźiało na świećie.

Przeto nie dźiwuj się proszę uważny Czytelniku/ żem ja wźiął przed się Ethymon albo Wied-imion/ to iest scientiam nominum, za trzeći Jnstrument abo materya Jstoryey moiey.

Tak to abowiem wielka rzecz iest/ kiedy się może mówić/ i samo to słowo pokazuie: Że niemal wszyscy Historycy/ za tak wielki fundament mają podobieństwo słowa/ aż też nigdy i w niepodobnych rzeczach nim się kontentuią.

Jako między innymi Sarnicki nasz, lubo to zacny i poważny Historyk, a przecie jednak dał się niektórym innym uwieść, iż dla samych tylko słów Biblijnych Assarmot i Peleg i on początek Sarmatów Polaków usiłuje z Żydów pokazać: choć wszystkiemu światu jawno iest, że nie z Sema, ale z Jafeta idźiemy.

Na objaśnienie tedy, jako to wielki jest Fundament i czego potrzebuie, żeby się na nim bezpiecznie stać mogło, uważyć potrzeba/ iż prawdziwy Etymon albo Wied-imion nie może być jeno z pierwotnego języka, którym Adam i Noe gadali. Bo rzetelnie Moyżesz mówiąc Genes. 2:

Omne quod vocavit Adam animae viventis ipsum est nomen eius

- jaśnie naucza, że wszelkie insze imiona prócz onych, nic inszego nie są tylko popsowanie słów pierwotnych.

Które nie ieno aż do budowania wieże Babel nieskazitelne trwały/ według onych słów Genes. 11.

Erat autem terra labij unius & sermonum eorundem,

- to iest że wszyscy iednako wymawiali/ iednesz pospolite wszystkim słowa: ale też y za czasów Moyżesza trwały/ bo pro praesenti suo tempora mówi/ ipsum est nomen eius.

Stądże Jozeph. lib. 1. Antiq. rzetelnie mówi. Że "Animalia etiam nunc ijs nominibus vocantur, quae illis Adam imposuit."

Czego mu potwierdza Euseb. lib. 11. de praepar. Evangel.

Że pierwotny ięzyk/ nie był popsowany/ gdy Babel budowano/ i gdźie a wkiem został nienaruszony.
Rozdźiał 6.

Z pomienionych słów Moyżeszowych/ znać że przy wieży Babel/ pierwotne słowa nie były zagubione/ ale tylko gęba ludzka popsowana.

Ztądże mówiąc o oney odmianie. Genes. 11. "Ibi consusum est labium universae terrae", nie przydawa & sermones, iako trochę wyżey mówiąc o dawnieyszych rzeczach powiada. Eratantem terra labij unius & sermonum eorundem.

Na którym fundamenćie stoiąc, to iest że on pierwotny ięzyk został kędyżkolwiek w cale/ y po rosproszeniu budowników Babilońskiey wieży: a zatym że y po dziśdźień gdziekolwiek bydź muśi/ (iako się z Jozepha y Euzebiusza w 5. rozdźiale pokazało) łacno się dorachować/ któryby był z dźiśieyszych.

Bo ponieważ nikt jeszcze nie zadał tego Noemu, aby jego ięzyk pierwotny miał w ten czas bydź zepsowany: (a to dlatego/ iż nie był między onemi złośnikami co Babel budowali) tedyć pewną rzecz iest/ iż tam gdźie on był na ten czas muśiał w cale pierwotny ięzyk zostać/ nie ieno w niem/ ale y w tych co koło niego abo przy niem byli.

A iż Noe według wszytkich w Syrii był pod on czas i tam umarł jako Genebrardus lib. 3. dostatecznie wywodźi: tedyć pierwotny Syryiski ięzyk muśiał być tenże co i przed Potopem; a to w Japhetowem pokoleniu, które tam i potym według wszystkich zostało.

Sądże pomieniony Genebrad mówi.

Sed nec qui morabantur in Syria & Chanaan (to iest Palestynie) videntur intersuisse constructioni Turris, aut communicasse: quoniam Genes. 11. structores dicuntur desceadisse de Oriente in campum terrae Sennaar, illicq; ad hoc opus consedisse. Syria vero & Chananaea erant in Occidente terrarum quae tunc incolebantur.

A Rabin Juda in tractatu Sanedrin. rzetelnie uczy, że Jadamów język był Aramejski, to iest Syryiski: bo Syrią nie tylko Żydźi/ ale też y Hieronim Św. i między inszymi Historykami Ptolom. lib 5. Aram zowie/ a Ioseph. Antiq. Syry Arameami.

Że pierwotny Syryjski ięzyk Słowieński był.
Rozdźiał 7.

Nie może się tedy wątpić, że pierwotny Syryjski lub z Żydowska Arameyski język nastarszy jest. Pierwotny mówię, bo dziśieyszy Syreyski, szczero chaldeyski iest. Dopiero tam za czasów Nabogdonozora w prowadzony. Gdźie się od mieysca tylko zowie Syryiskiem/ równie iako Tatarski w Krymie Scythyckiem/ i Niemiecki w Pruśiech Pruskiem.

Na który stopień oczywisty prawdy wstąpiwszy, łacno się znowu dorachować: iż pierwotny język Syryiski, którym Jadam, Noe, Sem i Jafet gadali, nie inny był tylko Słowieński.

Ponieważ albowiem jednisz to byli różnymi względami Syrowie i Arameowie, a o tych Plin: (między innymi) rzetelnie mówi lib. 6. cap. 17.

"Aramaei ab antiquis vocabantur Scytae, qui & alio nomine Saccae appellantur":

tedyć pierwotny Arameyski lubo Syryiski ięzyk, muśiał być nie inszy tylko Scythycki.

Czego nie pomału potwierdza Scytharum civitas, o którey mamy. 2. Machab: 12. iż ieno 600 staj było od Jeruzalem.

Jeżelić albowiem aż tak blisko były granice Scytyckie, tedyć pogotowiu dalsze onego mieysca Samarytańskie i Syryjskie musiały być Scytyckie.

Własności zaś języka Scytyckiego łacno się znowu dorachować: wspomniawszy na to, iż Królestwo Scytyckie wszystek świat cum Fasciculo Temporum w dzisiejszy Koronie Polskiej pokazuie.

Bo jeżelić tu jest Królestwo Scytyckie, tedyć i tuteczny język, a nie który inny, musi być prawdziwem Scytyckim.

A iż w Koronie Polskiey nigdy od początku jej nie było innego ięzyka, prócz dźiśiejszego (iako się w tym wywodzie obaczy) tedyć tenże muśiał być i w Syrii Przodków naszych, którzy tam Egipcjany o starożytność rodzaju przedysputowali.

Jawno tedy iest, że Scythycki albo Słowieński nasz język, nic więcey nie iest różny od pierwotnego Syryiskiego lub Arameyskiego, ieno iako Łaćiński od Rzymskiego.

Zaczym wątpić się nie może iż ten iest nastarszy na świećie, i on własny o którym Genes 2. mamy:

Omne quod vocavit Adam animae viventis, ipsum est nomen eius.

Dla tegoż się Słowieńskim/ jakoby pierwotne, i iedynoprawdziwe słowa mającym zowie.

Jaśnie to i rozum sam pokazuje, że Słowieński ięzyk Scytharum Regiorum pierwotny jest na świecie, poniewasz wszystek świat woła że Scythae antiquissimi hominum.

Co łacno każdy przyzna, obaczywszy w tym Wywodzie, że się tak nazywają od Setha nasławnieyszego syna Jadamowego/ którego Chaldoewie/ Arabowie/ y wszystka Azja nie Setem ale Scytem zowie.

A żeby jednak ani o tym kto nie wątpił, iż takową Syryjsczyzną abo Arameysczyzną Jadam/ Noe/ Sem/ i Japhet gadali/ y Moyżesz pisma zostawiwszy o niey pomienione słowa Genes. 2. a nie o dziśieyszey Żydowiznie napisał; niech proszę wspomni i uważy/ naprzód słowa Hieronima Św. in prologo Galeato:

Certum est Esrdram scribam legisq; Doctorem, post captam Hierosolymam & restaurationem templi, sub Zorobabel alias reperijsse literas, quibus nunc utimur, cum ad illud usq; tempus ijdem Samaritanorum & Hebraeorum characteres fuerint.

Potym na one Nehem 8.

Principes familiarum universi populi, cum Sacerdotibus & Levitis, iterum congregati venerunt ad Esdram rogantes ut interpraetaretur eis verba legis.

Z tych abowiem textów znać, że Żydźi przed pojmaniem nie jeno litery jako po niem, ale też i pisma Samarytańskiem albo Syryiskim ięzykiem mieli: bo to ieden był jako Mazowiecki z Polskiem.

Stądże pismienni Żydźi/ zawsze się go uczyli/ dla zrozumienia Pism, tak iako my dziś łaćińskiego. A to jawno iest z onych słów ich do Rabsacena gdy im oblężonym rozbaczał abo rozważał poddać się Królowi Babilońskiemu:

Praecamur ut loquaris nobis servis suis Syriace, siquidem intelligimus hanc linguam, & non loquaris nobis Iudaice audiente populo qui est supra murum. 2 Reg. 18.

Zkąd znać iż piśmiennych Żydów inny był ięzyk od gminnego Chananeyskiego/ iako go Jzaiasz cap. 19. zowie.

Jeżelić tedy pismienny u Żydów ięzyk Syryiski był/ tedyć nie pochybnie y pierwotne ich Pisma Syryiskie abo Arameyskie.

Tego tedy pierwotnego Syryiskiego ięzyka gdy potym i Kapłani Żydowscy z inszemi piśmiennikami/ do końca w Babilońskiej niewoli zapomnieli, dla tego muśiał proszony od nich Ezdrasz przełożyć Mojżeszowe pisma na Babiloński; z którego słowami wrócili się byli Żydźi z Babilonu.

Co gdy uczynił/ dopiero iako tamże Nehem. 8. mamy:

Legerunt in libro legis Dei, distincte & aperte ad intelligendum, & intellexerunt cum legeretur.

Dlaczego? Bo iuż był in vulgarem Babylonicam linguam illorum przełożony.

Jawno tedy iest, że dzisiejsza Żydowizna, lub raczej Ezdraizna, nic inszego nie iest, jeno Chaldeyski ięzyk/ Żydowską gębą cokolwiek odmieniony; którego takowego Mojżesz ani słychał.

Zaczym pisma jego nie mogły być jeno pierwotnem językiem Syryiskiem, abo Scythyckiem, jako pomienione pograniczne Samarytańskie miasto Scytharum potwierdza.

Bo ten pierwotny jako i sami Scytowie ich język Syryiski, że niegdy pospolity był tak w Egipćie za Moyżesza, jako też Babylonie y Persyey/ iawno iest nie ieno zpomienionego Rabsacena Babylończyka że go umiał/ y z onego listu przeciw Żydom do Artaxerxa/ o którym mamy 1. Ezdrae. 4:

Epistola autem accusationis, scripta erat Syriace, & legebatur sermone Syro:

ale też y z onych słów Moyżeszowich:

In exitu Israel de AEgypto, domus Iacob de populo Barbaro,

bo Słowaki wszyscy Graekowie zwali Barbarami/ iako się w 9. Rozdźiale pokazuie.

Iż Ethymon słów nie może być prawdziwy, jeno z Słowieńsczyzny.
Rozdźiał 8.

Tak oczywisty prawdy pomienionych rzeczy/ opuśćiwszy dalsze wywody/ iawno iest iż ponieważ ięzyk Słowieński znaduie się być najstarodawnieyszem na świećie: tedyć wszystkie insze nie mogły być ieno zniego wypsowane. Zaczym prawdźiwy Ethymon abo Wied-imion z niego wypsowanych nie może być jeno zniegosz też samego dostąpiony.

Zaczym/ ktokolwiek go szuka w inszych ięzykach/ nie potrzebnem dowćipem na wietrze buduie/ błędy błędami rzekomo obiaśniaiąc/ a ono tym barziey słowa zatrudniaiąc: iako wiele ich czyniło y czyni/ uwiedźionych nie pomiarkowanem affektem przećiwko ięzykom swoim.

Jest teraz między inszemi Doktor ieden w Rzymie/ który uśiłuie pokazać/ że Łaćina z Żydowizny wypłynęła. Na co gdym go tak rok pytał/ iakiemby to prawem abo z iakiego fundamentu czynił: to iest mógłli by ukazać/ albo że Żydźi Rzymiany zpłodzili/ abo że przed niemi we Włoszech byli/ abo że Rzymiany niegdy uczyli/ abo że Oycowie ich do Żydowskiey Ziemie na nauki niegdy ieszdzali/ abo cokolwiek takowego: Zamilkł nieboraczek stary/ nie bez wielkiego śmiechu zniego kilku ludźi uczonych/ co przy tym byli.

Równie także Bekanowi i niektórym innym, dowćipne bayki o pierwotnośći swych języków światu podaiącym i starodawne słowa niemniey Azyańskie i Aphrykańskie/ iako y Europskie z nich wywodźić uśiłuiącym/ trzeba by pierwey na to jakie prawo abo fundament uśiłowania swego pokazać: to iest albo że Azyanom i Aphrykanom początek iaki dali/ abo że tam przed niemi byli/ abo cokolwiek takowego.

Nie dość tedy na tym/ dowćipnie wymyślać iakie podobieństo niektórych słów starodawnych zamiast prawdźiwego ich Ethymonu, ale trzeba na to pierwej pokazać takie Prawo, jakie ma nasz ięzyk Scytycki albo Słowieński, że

Principatus originis semper Scythis tribuitur, a quibus auctis colonias ferunt per orbem diffusae suisse.

Czego iż wszystek świat Marco Polo Catonis pozwala: za takiem Prawem śledząc głosu pospolitego, jawno iest: Iż jeżeli Scytowie świat zrazu osadzali, tedyć osadzony gdźieszkolwiek po świecie ich Naród/ bez wątpienia swym ięzykiem Scytyckim albo Słowieńskim wszędy gadać muśiał/ póki go nie wygrecznił na Greczyznę, albo nie wyłacnił na Łacinę/ abo iakokolwiek inaczey nie wyforemnił.

Zaczym, gdy którego słowa tak wyforemnionego abo raczej wypsowanego świat nie rozumie: trzeba prawdźiwego jego Etymonu (albo Wiedu-imion) nie gdźie indźiey szukać, jeno w pierwotnem Scythyckiem abo Słowieńskiem ięzyku/ z którego iest wypsowane.

Że Greczyzna/ Łaćina/ i insze ięzyki/ z Słowieńsczyzny są wypsowane.
Rozdźiał 9.

Dla dorachowania się prawdźiwego Ethymonu, abo Wiedu-imion jakichkolwiek/ potrzeba uważyć, jako je psowali Garbarze pierwotnego ięzyka, Grekowie abo Łaćinnicy, i którzykolwiek inśi.

Bo o Grekach, iż cokolwiek maią tedy od nas wźięli/ iawno iest ex confesso illorum apud Varrone libro 1. de Anag. Gdźie pisze, iż gdy Crates Philozow ruszył był niegdy wątpliwośći. Czemu by się nie mówiło Alpha Alphatos, iako Gramma Grammatos, odpowiedźieli mu drudzy Philozophowie Greccy. Haec vocabula non sunt nostra sed barbara, to iest Słowieńskie.

Bo tego języka ludźie zwali Warwarami iakoby Gwaru warownego: którego słów Chrząszcz/ Chrzest/ Trzpień/ Trzmiel i tym podobnych/ żadna gęba niewarowna nie wymówi.

ieżelić Alpha vita &c. Słowieńskie są słowa to iest Dałba wieda/ iakoby Datrix Scientiae, tedyć po gotowiu y insze temi literami wygrzecznione.

Jako dość rzetelnie pokazuie Archilochus lib. de temporibus mówiąc o Homerze:

Ultimum hunc Homerum aetas nostra cernit, qui Olympiade 23. & a Troiae excidio anno 500. patria Maeon, Olympico certamine victor, iudicio totius Graeciae eximius Pooetarum est habitus, & ei soli ius tributum emendandi characteres & nomina & linguam Graecam: quae ut ferunt Cadmus Samothrax fere Barbara & plena ruditatis, attulit sub excidium Troianum. Sunt ergo nunc characteres ab Homero forma elegantiore: nam primi Barbariem quandam vetuslam, & non Phaenicum habent ut cernimus, & Gallatarum atq; Maeonum figuras retinent. Idem Homerus reformavit characteres, & Grammaticae praecepta primus dedit, cum antea quisque sermone scriberet, simur & loquebatur vernaculo.

W których słowiech uważyć potrzeba: naprzód/ iż Grecki ięzyk nie był pospolity abo przyrodzony/ ale Szkolny, dowćipnie zmyślony.

A potym że ich pospolity sermo vernaculus nie mógł inszy być/ ieno Słowieński iaki był od początku zawsze y iest po dźiś dźień w Chracyey/ Bułgaryey/ Macedoniey/ Ragusach/ Dalmacyey/ wszystkiem Jllyryku/ Bośnie/ y wszędy około tey miły Grecyey/ abo wrzkomo grzecznieyszy źiemice/ którą przed tym Pelazgią zwano.

Bo rzetelnie świadczy Thucydides lib. 1. że tych słów Graecus y Barbarus, nie było za czasów Homera/ y że on Greki zwał Pelasgami abo Myrmidonami; A sam zaś Thucydides wszędy zowie ich Hellenami.

Skąd jawno iest/ że Polaczkowie lub z Grecka Pelasgowie/ od miemidowania/ Myrmidones/ a od mieysca nad morzem Olani abo z Grecka Hellenes nazwani/ pospolitym niegdy Słowieńskiem językiem gadali i tychże liter co i Maeonowie Słowacy zażywali/ aż do czasów Homera.

Który i sam też będąc Słowakiem (poniewasz był Maeon) nie nowe słowa i charaktery wynalasł, ale nasze Starosłowieńskie wypolerował.

Bo mu (iako Auchiloch mówi) ius tributum erat, nie adinveniendi ale emendandi characteres & nomina, & lingua Graecam,

to iest oną vernaculam za czasem tak rzeczoną gdy z wypolerowanych słów powstała wrzkomo grzecznieysza.

Nie może się tedy wątpić/ że Greczyzna pierwszy początek swóy dopiero w 1700. lat po Potopie wźięła od Homera: poniewasz on w 500 lat po zburzeniu Troie pierwotny język Słowieński polerował: a Troia we 1200. lat po Potopie zburzona była.

Od którego czasu Homerowego Pelasgowie naśi pierwotny ięzyk odednia do dnia polerowali/ póty aż w kilka wieków Greczyznę ustanowili. Za które niepotrzebne uśiłowanie/ Myrmidonami byli przezwani.

A co się zaś tknie Łaćiny/ rzetelnie mamy in Supplemento Chronicarum Iacobi Bergomensis. Notandum autem est, quod Latina lingua, quadrisariam distincta est: in Priscam scilicet, & Latinam, atque Romanam & Mixtam. Prisca sub Iano & Saturno, Latina quae sub Latino caeterisque Tusciae Regibus suit, Romana denique quae post Reges exactos caepit, Mixta autem quae post dilatatum Imperium crevit.

Co/ żeby się tym lepiey zrozumiało/ potrzeba wspomnieć na słowa Berozowe/ o naypierwszych obywatelach Włoskiey źiemie. Lib 5.

Comerus more Scythico unde venerat docuit suos Italos urbem curribus componere. Et ideo Veij appellati sunt vocabulo Sago, qui plaustrum Veias appellant, & urbem ex his compositam Veitulam/ si magna est Vlurdum/ si metropolis Ciocholam. A o ich pierwotnych naukach tenże lib. 3. mówi. Eodem tempora Ianus pater, Ianigenas Radzenuos docuit Phisicam, Astronomiam, Divinationes, Ritus: & Ritualia conscripsit, omniaq; literis mandavit. Eisdem vero nominibus & veneratione Divina sunt prosequnti, quibus in Armenia Saga erant usi.

Jawno tedy iest, iże ten Komor abo Gomer syn Japhetów Scytha był, który z pierwotnym Słowieńskiem ięzykiem naprzód z Armeniey do Syryey abo Aramey, a potym stamtąd tu do Korony Polskiey/ albo Scythyey Królewskiey przyszedł: zkąd/ y do Włoch tenże tesz na ostatek Sczerosłowieński zanieść muśiał.

Czego y same pomienione słowa/ Veias, Veitula, Vlurdum, Ciochola, i Radzenui potwierdzaią.

Bo lubo je Berosus jako nie wiadomy Słowieńszczyzny tak bardzo popsował, jednakże z opisania ich łacno się domyślić/

iż Veias położył zamiast Wos,
Veitula zamiast Wieśtula iakoby tułaiąca się abo ruchoma,
Vlurdum także zamiast Wlurdom lubo z dźiśieysza Filerdom jakoby gruntowne budowanie/
Ciochola zamiast Co-okoła/ iakoby do koła obwiedźione (ztądże Moskwa po dźiśdźień Zamek do koła obwarowany Kołowańcem zowie)
i Radzenui zamiast Rodzeni to iest dźieći iego.

Rzecz tedy pewna jest, iż ona Prisca lingua Latina Bergomensowa Sczerosłowieńsczyzna była, jako tam Komor z dźisieyszej Korony Polskiej, albo Scytii Królewski zaniósł.

Która gdy we Włoszech za czasem w wielu słowach odmieniono, tak iż podobno różna już była jako teraz Czesczyzna od Polsczyzny: te taką dopiero Latinam albo łacnieyszą (to iest im do wymawiania) i Authora onego łacnienia Latinum przezwali.

Potym gdy co dźień obćinając pierwotny ięzyk (za co tytułu Taliani, to iest "ucinacze" dostali) nuż litery odmieniaiąc, i różnemi inszemi sposobami/ o których się niżey powie/ iuż w poły różnych słów narobili: w ten czas był trzeći ich ięzyk podobny owemu niektórych/ co gadaiąc po Polsku mieszaią Łaćińskie słowa/ iako na przykład:

Słyszałem piękny Dyscurz o Compozytiey między Status. Ztądże Bergomensis on takowy ięzyk, ani Polski, ani Łaćiński, zowie Mixtam lingua; czyniąc go czwartym z trzeciego.

Naostatek skoro już wszystkie prawie słowa na kopyto swych języków przerobili: dopiero w ten czas powstał czwarty ich ięzyk, który Bergomensis trzeciem czyni; zowiąc go linguam Romanam.

W którym polerowaniu języka gdy gmin nie mógł z Skolutkami w ras naskakiwać, stąd powstała różność Włoszczyzny od Łaciny.

Równie tedy tymże sposobem Grekowie, Egipcyanie i którzykolwiek inśi na świećie, nie iednym skokiem ale po stopniach odmiany/ ięzyki swoie w dziśieysze doskonałość nie rychło przywiedli.

Jako na przykład z płomienia nie zaraz uczyniono flamma, ale podobno pierwej płoma, potem plama, nuż blamma, aż na ostatek stanęło flamma: także i insze słowa.

Czego dość rzetelnie to samo potwierdza iż nie mieli zrazu (iako uczy Angelus Roccha in sua Bibliotheca Vaticana) ieno 16. liter/ to iest: A B C D E F I L M N O P R S T V. Aż po tym, nie rychło z czasem i nie razem H K Q X Y Z wynaleźiono.

A o literach F i V konsonanśie tamże pisze/ iż ie dopiero Claudius Cesarz wynalazł: i dokłada tego/ iże starśi Łaćinnicy nie pisali fruges ale bruges, nie fama i fanum, ale bama y banum, nie Caesar ale Kaysar, nie Pyrhus ale Purrhus, i insze tym podobne słowa.

A po wynalezieniu litery F, pisze, iż jey tak barzo zażywali/ że nie pisano hordeum veho, ale fordeum vefo, nie Octavianus ampliavit, ale Octafianus ampliafit, nie vulgus vixit, ale fulgus fixit, a przed tym bulgus bixit, także i insze słowa.

Stąd znać, że Ciceronowe pisma/ także Iulij Caesaris i inszych którychkolwiek starych Authorów, w których wyborną Łaćinę widźiemy, mędroszkowie tych świeższych ledwie nie naszych wieków przerobili: ponieważ w nich niema nic tak śmiesznych słów staroświeckich jakie bywały za ich wieków i długo potem.

Czego dość oczywiśćie potwierdza świeży na świećie Kalepin/ którego pierwszą i własna iego editia niemal tak różna iest od dźiśieyszych, iako oneczne Plautusowe tolutim badisa od dźiśieyszego paulatim equita, y insze podobne starołaćińskie słowa.

Sposób dorachowania się Ethymonu/ z ięzyka Słowieńskiego.
Rozdźiał 10.

Takowe tedy wypłynienie wszelakich ięzyków z naszego pierwotnego pokazawszy, jawno jest iże wszystkiego świata rozmaite słowa/ muśiały z niego wźiąć jakiszkolwiek początek.

Zaczym, kto się chce ich prawdźiwego Etymonu albo Wiedu-imion lubo zrozumienia dorachować, trzeba je zaś temiż nazad sposobami odpsować, iakiemi są zepsowane: niegdźie początki słów odćinaiąc, niegdźie też odmieniaiąc/ niegdźie śrzednie litery abo sylaby wyrzucaiąc/ niegdźie przydawaiąc/ niegdźie przesadzaiąc/ y różnemi inszemi sposobami: Które garbarze słów starych zwali z razu Wygorami/ a ca czasem Figurami iakoby Wyborami.

Z jakich zdało się tu kilka połoszyć za Reguły/ przez które śieła iest w tym Wywodzie słów odpsowanych: aby każdy widział, że się nic lekkomyślnie w nim nie położyło.

Reguły abo sposoby którymi pierwotne słowa psowano.

1. Od wszystkich słów które się od A lubo E. poczynaią/ pierwotny początek odćięto. Jako na przykład:

ex Gabris uczyniono Abror,
ex Saccaron Accaron,
ex Hades Ades,
ex Nagona Agona,
ex Matheas Atheas,
ex Sarbis Arbis,
ex Gaza Aza,
ex Bavari Avari,
ex Caulon Aulon &c.
Także ex Belea uczyniono Elea,
ex Hebuda Ebuda,
ex Iechne AEchne,
ex Herebus Erebus,
ex Retulani Etulani,
ex Sergestani AEgestani &c.

Które wszystkie słowa y inszych takowych niezliczona rzecz, znayduią się dwoiako pisane w Historyckich Dykcyonarzach/ a mianowićie Stephani Caroli.
Toż wielom słowom (nie wszytkim jednak) uczyniono/ które się y od inszych wokalisów poczynaią. Jako ex Hierycho Iericho, ex Hieremias Ieremias, ex Hieroboam Ieroboam, ex Hyberia Iberia, ex Hyberus Iberus, ex Hyarbas Iarbas ex Tyscopolis Ischopolis &c. Także ex Colchinium Olchinium, ex Corope Orope &c.

2. Niegdy też i tak iuż obćięte słowa z consonantów, znowu doobćinywano/ i z zostawionych wokalisów.

Jako ex Acantium uczyniono Cantium,
ex Alconia Laconia,
ex Adamastor Damastor,
ex Apulia Pulia &c.

3. Niektórym zaś słowom razem całe sylaby ućięto/

jako ex Illyberia uczyniono Liberia,
ex Illyberis Liberis,
ex Iobachus Bacchus,
ex Palatij Latij &c.

4. Niemal we wszystkich pierwszych syllabach zamiast naszego O kładźiono A, żeby jeno czymkolwiek różne były słowa nowsze od pierwotnych:

iako morze mare,
sól sal,
nos nasus,
komin caminus,
Poganin Paganus,
owies Avena &c.

5. Nie maiąc nowsze języki odmian liter, jak my, kładli dwoje aa zamiast naszego A, jakie mamy w słowach bał/ dał/ miał rć.

Także dwoje ee miasto naszego E. iakie mamy w słowiech/ grzech biegł legł rć.

Czego ztąd się dochodźi/ że takowe aa lubo ee odmieniwszy na A lubo E alić wnetże tak się rozumieią, iako ie pospolićie wykładaią. Jako na przykład Baal czytaiąc Bał/ alić się rozumie straszny; iakiem on bydź muśiał/ poniewasz wszystka Azya przezeń przyśięgała. Dlategoż to imię wykładaią/ dominas vel subijciens aut possidens: a Grekowie Baala Marsem bydź rozumieią.

Także Beelphegor, czytając Beł-phegor/ alić wnet się objaśnia/ czemu to słowo Bel, vetustum abo destuentem wykładaią/ to iest iż dawno niegdy był.

6. Dla tejże przyczyny zamiast naszego O. iakie mamy w słowiech tór, gór, plótł rć. kładli au:

iako zamiast óro, tóro, Plótus &c.
taurus aurum Plautus &c.

7. Równie także y o konsonantach uważyć potrzeba/ iż miasto naszego I. niemal zawsze kładli dwoie II. Jako Wał Vallis Gołec Gallus, Bał abo Beł Bellus &c.

8. Także miasto naszego/ ś. kładą/ sc. Jako Żydowskie śin scin, roś, resc, Sith Scyth, Mathuśalach Mathuscialach &c.

9. Nuż iawno iest/ że Łaćinnicy abo Włoszy wszelkie Ch, także C. przed A, O. V. czytaiąc za K. śielą przez to słów niepoiętych uczynili: iako capio, captivitas, caputium &c. które czytaiąc przez C. iako ie napisano/ iawno iest iż capio y captivitas są nasze capam y zaczapienie/ a caputium brat czapczyn.

10. Toż rozumieć y o literach C y T z których tamte przed E. I. czytaią za dz, a te przed temiż wokalisami za C.

11. Uważyć też potrzeba/ iż Grekowie nie maiąc liter B. ani C. nie czytali Barbarus ale Warwarus/ nie Basilica ale Vażylika. rć. a miasto C. pospolićie pisali K.
Żydźi także na wielu mieyscach B. miasto W. y wzaiem W. miasto B. czytaią.

12. Nuż TH Grekowie niegdy kładli za T. co się wymawia niemal iakoby wnim j. było: iako w słowie Athenae miasto utienie abo uczenie/ iż tam szkoła pospolita beła: Niegdy za takoweż D. Ztądże Łaćinnicy Greckie Theoi piszą Deus, y także tym podobne. Czasem też y za proste D: iako w słowie AEthymon miasto Wied-imion. Łaćinnicy zaś byle czem tem różnić/ D. często w Th odmieniaią: iako Dronos Thronus/ Gęda Getha: Ztądże sławne są u Poetów Gethyca plectra. A czasem też y w proste T. iako Powiedacz Poeta.

13. To też uważyć potrzeba, że Żydźi nie mają pewnych jako my Wokaliszów/ ale je w iednem tylko Aleph punktami rozznaczaią, równie iako my a, ą od gołego A.

Zaczym Etymonując słowa/ nie trzeba się wiele sadzić na ich Wokalisach/ ale tylko na samych prawie Konsonantach.
Często też H. nie potrzebnie przydają: jako Hieruzalem miasto Jeruzalem.

14. Nuż trzeba zawsze y na to pamiętać/ iż przed Claudiusem (iako się w 9. Rozdź. pokazało) nie było liter F. y V. konsonansa. Zaczym AEthymonuiąc słowa/ tak ie trzeba czytać iako na on czas pisano y czytano/ gdy niemi co beło przezwano.

15. To też uważyć potrzeba, iż literę X kładli miasto naszego "gz" albo "kz".

tak iż iedno Kśiądz albo z Łaćińska Xiądz/
także Euxinus abo Eugzinus miasto Ogżeny.

Często też Łaćinnicy kładą S. zamiast X.

iako Exquilinus abo AEsquilinus,
Alexia abo Alesia &c.

16. Równie także y o literze Y. uważyć potrzeba że ią Grekowie często kładli miasto E. iako Breges Briges abo Phryges, Chrestus Chrystus/ Edessa Edyssa, Tymbrium Timbrium rć. Starśi zaś Łacinnicy miasto Y. kładli V. iako Pyrrhus Purrhus, Tyscus Tuscus, Tyssagetae Tussagetae, Thyria Thuria &c.

17. Także o literze Z. uważyć potrzeba że się często znayduie/ miasto niego H. a czasem y G. iako Agonax/ abo Azonax y Abraham, miasto Obrezan: Ztądże go wykładaią Patre circuncisionis, abo multitudinis to iest circunbisae.

18. Wiele też różni garbarze pierwotnego ięzyka grzeszyli y powinowactwem abo podobieństwem liter iakie są między H, a Ch, także Ch. a G. także G. a K. także B. a P. także F. a W. także M. a N. także P. a Ph. także W. a B. y tym podobnych.
A na ostatek nie rozumieiąc słów popsowanych/ abo nie mogąc poiąć od naszyńców wymówionych/ oślep kładli któreszkolwiek litery/ a czasem y syllaby insze za insze. Jako na przykład mamy w pomienionym Dykcyonarzu Historyckiem Stephani Caroli, za iedno w różnych Authorach

Adiabare Aiabane,
Adubanus Danubius,
Aduas Abdua,
AEcani AEquani AEqui AEquiculi,
AEdessa AEdissa AEdyssa AEgea,
AEgabro Bebro,
Sarmatae Syrmatae Sauromatae,
Hennoma Hennomia,
Poltiobria Poltumbria,
Abgavis Agabanis,
Agrae Acrae,
Agragas Acragas,
Roxolani Traxolani (sub tit: Alani)
Brytania Prydania (sub tit: Albion)
Breges Bryges Brygantes Phryges,
Bryses Chryses,
Brusa Prusa,
Cabrus Caprus Calabrus,
Claudius Clausus,
Caralitani Calaritani,

i kilka tyśięcy słów inszych: które się za czasem w osobne kupy zbiorą/ na pokazanie więcey tych Reguł nieprawośći.

Jako takowe Reguły/ y na co są potrzebne Rozdźiał 11.

Obacz tedy uważny Czytelniku/ że ia AEthymonuiąc słowa/ nie którą chce literę abo syllabę kładę za inszą/ ale przez pewne Reguły z wielką pracą zebrane/ te którey potrzeba wyćiąga/ abo do sensu pisma S. lubo Historyckiego/ abo przyrodzenia iakiego słowa. Jako na przykład/ nie dość maiąc z pospolitego wykładu słowa Osanna, żeby się miało rozumieć Salva nos Domine (a to dla tego iż niemasz wnim konstrukcyey z następuiącemi słowami filio David) a chcąc wiedźieć coby to za słowo było:

Naprzód uważyć potrzeba/ że to filio David wydawa Osannę iż ma bydź nie co iemu należącego.

Wiedząc tedy że to Panu Chrystusowi śpiewano było, któremu iako prawdziwemu Bogu należy Boska chwała: a uważaiąc że Jllyrikowie Nabożeństwo Bożeństwem zowią: łacno się domyślić/ że to słowo Osanna iest zepsowane (przez pierwszą Regułę) Bożanna abo Bożenna/ to iest latria filio David.

Także Alleluia, iż ie wykładaią Laudate Dominum, łacno się dorachować (przez 1. Reg. o początku/ a 7. o dwoygu ll) że to iest Chwałe-luia/ to iest laudem funditat. so. caetus fidelium.

Nuż Abram, uważaiąc iż był od Boga obrany y dla tego z Haran wywabiony: iawno iest/ że to słowo Wyżydowiono z naszego Obran; a to przez 4. y 18. Reguły. A iż potym/ w ten czas beł nazwany Abraham gdy mu się Pan Bóg roskazał obrzezać: ztąd oczywista rzecz iest/ że to słowo niegdy beło Obrezan/ z którego Żydźi nie maiąc pewnych wokalisów uczynili (przez 4. 16. y 18. Reguły) Abraham.

Ztądże go wykładaią Patrem multitudinis, przeto iż wiele Narodów przyjęło od Żydów obrzezanie.

Także Absalon że go wykładaią (per antiphrasim, to iest opacznie) Patris pax; uważając iż Ethymon w opacznośći bydź nie może/ a chcąc wiedźieć/ coby to za słowo beło: naprzód uważyć potrzeba/ iż ledwie kiedy miał świat podobnego iemu szaleńca przećiwko własnemu Oycu/ bo iawne są iego woyny przećiw Dawidowi: a potym że go on zabitego tak barzo przećie żałował/ aż mówił. Fili mi, quis mihi tribuat ut ego moriae pro te.

A tak wnet się pokazuie przez 4. Regułę/ że to iest abo Obszalon/ iakoby nader szalony/ abo Obżalon miasto obżałowany.

Nuż Ceres ponieważ ią za Boginię zbóż maią/ uważaiąc iż Boginie trzeba czćić/ a żyto zowią resz/ łacno się domyślić/ że to słowo Ceres, iest okrzesane czczę resz.

Także Bacchus/ ponieważ go za Boga trunków maią/ a na beczce maluią/ gotowa rzecz/ iż to słowo iest zepsowane Beczkoś.

Równie co by za słowo beło Alaconia lubo Laconia (bo tą dwoiako piszą) łacno się dorachować/ naprzód pierwszą syllabę przez 4. Reg. odpsowawszy na Olaconia, a potym przez 3. Reg. na Polaconia; poniewasz w Pelazgij beła/ gdźie także z miasta Polakoniey uczyniono Laconią/ iako y we Włoszech z Polacium abo z Łaćińska Palatium za czasem okrzesano Latium.

Ztądże po dźiśdźień Jllyrikowie/ równie iako y nas Włochy Lachami zowią. Nuż nix iawno iest per 15. Reg: że go wyrobiono znaszego śniegu; naprzód/ e. wyrzućiwszy/ a potym/ s. na koniec przesadźiwszy/ aby beło nigs abo z Łaćińska nix.

Także Cupido iż chćiwość znaczy/ iawno iest/ że to słowo (przez przesadzenie syllaby do) uczyniono z naszego do kupy, iakoby chćiwe zgromadzanie abo łączenie. Nuż litera/ wiedząc że mówienie rzeczą zowiemy (iako piękną rzecz miał do ludźi) łacno dość że ią wyłacniono z tych słów lita rzecz iakoby sulus sermo. Także Syllaba śiła abu to iest obiecadła wkupie.

Calamus kalać ma abo muśi, to iest papier albo na czym piszą.

Papyrus pod pióro, bo go pod nie podkładaią.

Author dał-tor, iż drogę do czego przetorował: y także wszystkich inszych słów/ co ich jeno iest na świećie w którymkolwiek języku/ łacno się z ich przyrodzenia/ albo opisania lubo w Biblii lubo Historyach dorachować przez pospolite Reguły/ jako z pierwotnego naszego ięzyka Słowieńskiego wypłynęły.

Że takie wykładania słów odpsowanych/ nie są przećiw pospolitym Doktorów Świętych

Rozdźiał 12.

Jawno tedy iest/ że słowa które uważny Czytelniku znaydźiesz w tym Wywodźie odpsowane/ lubo z Polska nazwane;
iako Paradisus Poradźiesz/
Monarchia Mieńarcość/
Aristocratia Parzystokraczenie/
Seth Scyth (abo raczey Sczyt)
Enos abo Anos Panosz/
Malaleel Mola-leł/
Mathusale abo Mathuscyalach Matu-śćiałoch/
Tanais Toniec/
Hercules Harculec/

y insze tym podobne/

nic więcey nie są różne od Adam Jadam/ Eva Jewa/ Andreas Jędrzey &ć. ieno że tamte nie są nam tak iako te w zwyczaiu: dla tegoż nie uważnym dźiwne się zdadzą.

Niechże tedy żaden nie mówi że to są sczere słów popsowania gwoli wykładania ich po swemu/ przećiwko pospolitemu Doktorów Świętych wykładowi. Bo insza rzecz iest słowo iakie swawolnie popsować a insza zepsowane zdowodem odpsować/ aby się to co niegdy rozumiało.

A co się tknie aby odpsowanych wykłady miały być przećiw Doktorom Świętym, uważ proszę mądry Czytelniku/ że iako insza rzecz iest pokazować/ o iakiem obraźie iż tego abo owego Świętego iest/ od pokazowania iakiemi go farbami abo z iakiego drzewa wyrobiono/ y z którego lasu ono drzewo wyrobiono: tak insza rzecz iest/ wykładać z Doktorami Świętemi słowa Żydowskie abo Greckie/ tak iako je Żydźi abo Grekowie rozumieją/ a insza nie przecząc temu pokazować/ zkąd się wźięły u Żydów abo Greków takowe słowa: y co brzmią w uszach pierwotnego ięzyka Narodów Słowieńskich.

W czym żadna się krzywda ani Biblii, ani Doktorom Świętym nie czyni.

Bo jeżeli się godźi Biblijne słowa Chaldeom i Arabom inaczey pisać i po swemu wykładać, niżeli Żydźi piszą i wykładaią: czemusz proszę nie ma się toż godzić i nam Słowakom:

A tym więcej żeśmy zawsze byli i są przy tym prawie: jako się widźi w zwyczaynieyszych słowiech Adam Jadam/ Eva Jewa/ Ioannes Jan Andreas Jędrzey i wielu podobnych/ które inaczey aniżeli Żydźi abo Biblia/ piszemy y czytamy. Co ieżeli się godźi w zwyczaynieyszych słowiew: czemu y nie w inszych niezwyczaynych:

A żeby iawno beło/ iako różnie Chaldeowie y Arabowie słowa Bibliyne piszą y wykładaią/ niech będą te kilka na przykład.

Jeżeli różni różnie piszą y wykładaią: Czemu po naszemu nie pisać y wykładać?

Łaćińskie Chaldeyskie Arabskie Słowieńskie
Adam Odom Adamo Jadam

Homo vel terrenus aut terra rubra, u wszystkich. Heres Dei promissor.

Abel Hobel Habil Ubeł.

Luctus vel vanitas, u wszystkich. Desuit.

Seth Sith Scit. Sczyt.
Positus Fundamentum, Frontispicium.
Enos Anuś Anos. Panosz. (.f. Sethi)
Homo vel vir. Nomen Domini vel dulcedo, Dominatoris filius
Malaleel Mahlalail Mahloloil. Mola-leł.
Lavdans Deum Laus aeterna. Tineam fudit.
Mathusale Matuśialach Matuscialach. Matu-śćiałoch.
Mortem misit Nuntius mortis Mittens mortem. Turbameti excisor.

Dla rozezniania tedy czyiby wykład był własnieyszy:

Naprzód o Jadamie uważyć potrzeba/ iż między inszemi imionami Bożemi/ iest też iedno iestnośći Boskiey Ja abo jaus iakoby Egus, którem się nazwał mówiąc

(Exo. 3) Ego sum qui sum.

Ztądże Jadam właśnie wykłada się Egi dabo, iakoby dźiedźic obietnic Boga który się nazwał Ja iestem który iestem: to iest nie odkogo inszego iestność maiący/ ieno sam odśiebie. Którego wykładu potwierdza ono Dawidowe Psal. 8. Omnia subiecisti sub pedibus eius. Jż iednak daleko większe rzeczy miał od Boga niżeli wźiął/ to iest Niebo do którego człowiek stworzony/ dla tego nie nazwał go Bóg Jadał/ ale in futuro Jadam/ iakoby Dei dabo/ który się zowie jaus abo Egus.

Ubeła wykład iawny iest bez wywodu/ bo wiemy że Ubeł gdy go Kain zabił.

Sczyth zaś coby beło nikomu nie tayno; przyczyna iednak dania mu tego imienia beła/ iż odniego wystawionego na czoło Jadamowe Panowanie w Raiu poczęte Sczythickiem zwano/ y potomki iego iako nazacnieysze na świećie Synami Bożemi.

Panosza także wykład/ sam z śiebie iawny iest/ iż był Synem Sczyta pierwszego po Jadamie Pana świata/ y Sukcessorem iego.

Molaleł dla tego tak beł rzeczony/ że pierwszy na świećie Kainiany podbił/ którzy iako mol wszystek Naród ludzki psowali. Za co iż nieśmiertelny chwały nabeł/ ztądże to imię Laus aeterna wykładaią.

Mathuśćiałoch zaś/ ztąd beł tak przezwany że Kainiany wyśiekł/ którzy przed Potopem długiemy woynami świat mąćili/ ztądże go wykładaią/ Mittens mortem, abo Apostolus mortis. Których wszystkich wykładów istotna własność w samym się Wywodźie szerzy obaczy.

Pokazawszy różność u różnych między pomienionemi słowami/ równie także/ nie będzieli w kogo chćiało/ że Magoga y Goga synów Japhetowych zowie po naszemu Lachem i Polachem, choć tego dość gruntowne przyczyny pokazuje: niech proszę wspomni na takąż różność słów zwyczajnieyszych Adalbertus od Woyćiecha/ Bonaventura od Dobrogosta/ Deodatus od Bogdana/ Felix od Sczęsnego/ Bonifacius od Dobrodźieła/ Chrisostomus od Złotoustego/ Benedictus od Dobrosława/ Sylverius od Lasomiła/ Hieronymus od Jarosza/ Laurentius od Wawrzyńca/ Petronilla od Piotrusze/ Pudentiana od Wstydońki/ y inszych tym podobnych.

Które w uszach naszych tak właśnie nie mają nic Łaćińskie z Polskiemi, jako y Żydowskie Magog z Lachem albo Gog z Polachem: Y owszem kiedybyśmy tak nie rozumieli Łaćiny iako Żydowizny nie rozumiemy/ zaiste nie równieby trudniey pokazać/ że to iedni beli/ Adalbertus y Woyćiech/ Felix y Sczęsny/ Hieronimus y Jarosz/ Laurentius y Wawrzyniec/ także y drudzy z pomienionych: a niżeli Magog y Lach/ abo Gog y Polach.

Którym tego tylko nie dostawa/ że ich nie mamy w zwyczaiu iako tamtych. Jednakże łacniey się ich niż tamtych dorachować: bo uważywszy/ że Scythiam Regiam wszyscy Historycy w Koronie Polskiey pokazuią.

Nuż to że Scythy Żydźi Magogami (patrz w Kalepinie pod słowem Magog) a Słowacy Lachami zowią: oczywista rzecz jest/ że to ieden muśiał bydź u różnych Magog i Lach/ iako Adalbertus a Woyćiech/ abo pomum a iabłko.

A ponieważ Polach, przodek nasz, tak zawsze pospołu chodzi z Lachem/ jako w piśmie S. wszędy Gog z Magogiem (którym nasz Naród niegdy śpiewywał Lelum Polelum) tedyć za tem idźie: że iako Żydowski Magog jest naszem Lachem/ tak też i ich Gog naszem Polachem, abo Polakiem: co się dostatniej tym Wywodem pokazuie.

Stądże lada Żydźię Szlachćica zowie Goy/ a Chłopa Mużyk.

Tak tedy tych iako y inszych słów (dorachowawszy się iakie niegdy beły) że używam za trzeći Jnstrument abo materyą Jstoryey moiey/ nie dźiwuy się uważny Czytelniku: ponieważ iako widźisz y w nich samych dobrze z rozumianych/ dyszy oczywista prawda niemal wszystkiego iako się co dźiało.

O przybudowaniu na pomienionych trzech Fundamentach Jstoryey. Rozdźiał ostatni.

Na ostatek y to uważyć potrzeba/ iż nie równie większy iest dowód czegokolwiek/ pokazem zpewnych rzeczy/ prasą dowćipu wyćiśnionym: iako przez miarkowanie czasów/ abo iedneysz rzeczy różnych imion dorachowanie/ y inszemi sposobami/ oczy ludzkie otwieraiącemi: a niżeli gołemi słowami którego Authora o bayki podeyrzanego.

Jako na przykład, że Baal któremu Ninus i Semiramis bałwan byli na uczćiwość wystawili, nie kto inszy był jeno Tanaus primus Rex Scythiae Regiae abo Korony Polskiej: łacno prasą dowćipu wyćisnąć/ z słów Genebrarda/ wielkiego Chrześćiańskiego Historyka mówiącego lib. 1.

Vexores Rex AEgypti qui Scythas usque ad Pentum (ut Trogus docet) pepulit, & Tanaus Rex Scythiae qui Vexorem usq; in AEgyptum repulit, ante Ninum fuerunt.

Jeżelić albowiem przed Ninem żadnego innego nie beło przestrachu świata/ prócz tego Tanausa/ tedyć nikogo inszego prócz niego/ nie możono Baalem na on czas przezwać.

Także to/ że tego Tanausa (dopiero potym w Europie tak nazwanego) przed tym w Azyey Polągiem lubo za czasem Polachem/ aż naostatek Polakiem zwano/ od Polęgnienia po Lągu abo Lachu (którego Żydźi Magogiem zowią) na Stolicy świata:

Ztąd łacno wyćisnąć/ że starożytne miasto Polemniacum nad Pontem, na tym mieyscu Ptolom. pokazuie/ zkąd Tanaus wypadł na Wexoresa.

Nuż to że ten Polach rzeczony Baal i Tanaus/ muśiał bydź nie de stirpe Iaphet iako Fasciculus temporum uczy/ ale własny a nazacnieyszy syn jego/ sam czas pokazuie ponieważ beł ieszcze przed Ninem.

A to zaś/ że go Jozeph Antiquitatum Mogiem a drudzy Żydźi Gogiem zowią: stąd łacno wyćisnąć, iż tenże lib. 1. na tymże mieyscu pokazuie Mogę Miasto starożytne gdźie Ptolom. Polemniacum: A pisze iż było Moga, syna Japhetowego.

Tym sposobem i wiele inszych rzeczy nad Słońce iaśnieyszych/ łacno wyćisnąć prasą dowćipu z pewnych fundamentów/ iak wino z iagód.

Nie pytayże się więcey uważny Czytelniku/ zkądem wźiął y biorę to co piszę (choć ledwie kiedy od kogo zdźiśieyszych pomyślone) obaczywszy przez te Perspektywę/ na iakich fundamentach stoię.

Ale tak proszę bądź wdźięczen prace moiey/ iakoć przynależy. A tak ią chętnie czytay/ iako ia tobie uprzeymie życzę/ ut bene diuqucvalese.

Następstwo Panow Świata.
Samoprawdźiwych Augustow albo Gogustow. Y Niezwyćiężonych,

Przez których się wieki/ ten Wywód prowadźi.

I Iadam / w Raiu od Boga postanowiony Panował lat 234. aż wnuka / obaczył z tego syna któremu Państwo miał wolą zpuścić / aby mu pokutować nie przeszkadzało. Od stworzenia

II Sczyth abo Seth syn iego / nastąpiwszy Roku …
A wieku swego 105. Panował lat 140. aż przykładen Oycowskiem także wnuka następce swego obaczył. 235

III Panosz abo Enos, syn iego nastąpiwszy Roku …
A wieku swego 160. Panował lat 100. 395

IV Panoch abo Anach, wnuk iego / nazwany Molaleł abo Malaleel / nastąpiwszy Roku …
A wieku swego 101. Panował lat 404.

496

V Matu-śćiałoch abo Mathusale Prawnuk iego / nastąpiwszy Roku …
A wieku swego 214. Panował lat 756. aż do Potopu / który się począł 901

1657 Od Potopu

VI Japhet / Pra-wnuk iego / nazwany Iuppiter nastąpiwszy (po iedenastu lat Interregni) Roku …

A wieku swego 112. Panował w Azyey lat 337. nim odszedł do Aphryki.

1669
12

VII Lach Priscus sym iego po żydowsku Magog / lęgszy na pierwotney Stolicy świata …

A wieku swego 342. Panował lat circiter. 10.
2007
351

VIII Polach Priscus, brat jego, którego Żydzi Gogiem zowią / przed tym Dan abo Alanus, a potym Baal, Tanaus, Hercules, y Iouis rzeczony: nastąpiwszy Roku …

A wieku swego 348. Panował lat circiter. 45.

Przyszedł do Europy Roku …

Gdzie Scytyckie Królestwo (które przed tym od początku w Azyey było) ustanowił od niego Polskiem / a od władzi Carmackiem nazwane. Y spłodził wniem trzech synów / Sczyćca / Bogaderza / y Giełona: z którego liniey był Jan Giełon / abo Jagieło.

2018

2025

362

369
IX Sczyćieć abo Scytes, od którego Scythickie Królestwo się Sczyćiońskiem abo Scytharum Regiorum. Tego dźieła y Następce abo Successory/ aż do Naiaśń: y Niezwyćiężon. WLADYSLAWA ZYGMVNTA pokaże Authorowe Speculu Istoricum, będźieli na nie taki nakład/ iakiego potrzeba.

WYWOD HISTORYCKI
Jedynowłasnego Państwa Świata/

Na obaczenie w ręku najzacniejszego Narodu Polskiego/ i w ich Koronie prawdziwego następstwa/ w pierwotnym Jadamowym Panowaniu światu: uważyć potrzeba/ gdzie się/ iako/ a iakie poczęło: y w kim/ kedy/ a iako ćiągnęło/ poty aż sie dzisieyszey Koronie Polskiey za łaską Bożą dostało. Co obaczywszy/ krotko sie cokolwiek pewnego y o przeszłey fortunie iego pokaże.

Piotr-246 · Gość

kolejne poprawki:

"WYWÓD JEDYNOWŁASNEGO PAŃSTWA ŚWIATA,
w którym pokazuje ks. WOJCIECH DĘBOŁĘCKI z Konojad Franciszkanin,
Doktor Teologi,
Generał Społeczności Wykupowania Więźniow,
że najstarodawniejsze w Europie
KRÓLESTWO POLSKIE, LUB SCYTYCKIE,
samo tylko na świecie, ma prawdziwe Successory JADAMA, SETA i JAFETA,
w Panowaniu światu od Boga w Raju postanowionym i że dla tego Polaków Sarmatami zowią.

A gwoli temu i to się pokazuje, że Język Słowieński pierwotny jest na świecie.

Nie gań aż przeczytasz:

Bo wydany jest za Pozwoleniem i Przywilejem Je Królewskiej Mości,
po przejrzeniu na to wysadzonych Teologów i Historyków

W WARSZAWIE,
W Drukarni Jana Rossowskiego, Typografa Króla Jego Mości.
Roku Pańskiego 1633.

Najzacniejszym i Najstarodawniejszym
NARODOM
KORONY POLSKIEJ
I wszem innym Słowiańskiego języka.

Zdrowia, szczęścia, i Sławy, przy łasce Bożej.

Pospolitej chluby Waszej Najzacniejsze i Nastarodawniejsze Narody Sarmackie: zebranej z Jstori mojej, w druk (pod imieniem Najjaśniejszego i Niezwyciężonego Monarchi WŁADYSLAWA ZYGMUNTA z Bożej łaski Najwyższego Pana i KRÓLA Polskiego
po niemałej części już zgotowanej: nie zdało mi się ani Jego Królewskiej Mości iż krótka rzecz jest, ani też komukolwiek osobnemu, z grona Waszego ofiarować; abym się i ja nie zdał kogokolwiek nad inszych przekładać na szale błahego rozsądku mego.

Przeto wszystkim razem i każdemu z osobna, niech będzie ten sok Istorii mojej ofiarowany: na ulżenie bólu serca w dzisiejszym doczesnym osłabieniu Korony Polskiej, od jej pierwotnych nierównie większych władzy i potęgi: Którymi się szczyciła, póki ją zwano Sczycyochą, albo Scythiam Regiam i Sarmacją zamiast Carmacją (aby nie czytano Karmacja.) że niegdyś wszytkie Carstwa w mocy miała, jako własna ich mać, z której się poczęły:

Nuż Pandorą jakoby Panią darowaną, iż jej wszyscy Bogowie Ziemscy dary (jak Trogus uczy) hołdowli: i Ukwilą albo Regnum Aquilonis, iż tu nawyższą zwierzchnością wszelkich od kogokolwiek rozkwilonych ukwilano; iako się w tym Wywodzie pokaże:

Nad to Basilaeą (zamiast Ważylechą) że ją wszyscy czcili i uważali za Lachowe gniazdo Syryjskie na Libanie: gdy Polach brat i Successor jego Ósmy Pan świata, Tron Sczycioński abo Scytharum Regiorum, tu z Libanu przeniósł: i wszytkę chlubę Scytha abo Setha syna Jadamowego Scythów Azyatyckich, to iest Aramaeów albo Syrów tu zasadził: i w tenże sens Amalechią (zamiast Jamą Lechową) także i Echidną (jakoby Lecha dnem albo dziedziną)

Nuż Vandalią od Wandy żony (według Hertmana Schedella) Jafetowej; że tuteczny płód jej, stąd wędrowny, daleko różne krainy osadzał; i różnymi inszymi tytułami: A obywatele jej ze krwi nie Sczytakami albo Scytami jako zrazu od Sczyta albo Setha, syna Jadamowego, ale Polakami od Polacha syna Jafetowego (którego Żydzi Gogiem a cudzy różnie różni Baalem, Tanausem, Herculesem i Jowiszem zowią) i Sczyciochami, albo Scythas Regios, od Sczycca syna i Successora Polachowego/ którego Historycy zowią Scythes zamiast Sczyciec.

A prócz tych pomienionych tytułów ich Królestwa też Gethami zamiast Gędami; że w gędach abo pieśniach/ mieli pierwotne swe Jstorie: także Venetami abo z Ruska Henetami, od wnetości albo prędkośći przeciw nieprzyiaćiołom: y Gotami miasto Gotowemi/ to iest na odpór im/ a mianowićie Rzymianom około Dunaiu: y różnemi inszemi od ich dźieł iednegoż Narodu przezwiskami.

Ponieważ tedy wszytkim wam wzaiem służą one słowa Żydowskich Królestwach rzeczone.

4. Ezdrasz 2. Accipite iucunditatem gloriae vestrae gratias agentes Deo qui vos ad Coelestia regna vocauit.

Bierzcie uciechę chluby Waszey, dziękuiąc Bogu, który was do Królestw Niebieskich, to jest, władzą Niebieską w Jadamie poczętą ustanowionych powołać raczył. Wszyscy ją (a osobliwie Polacy) przyjmijcie jako swoją własną. Wszyscy się z niej cieszćie iako z osobliwego kleynotu. Wszyscy się nią szczyććie/ iako Sczyćiochowie/ abo Scythae Regij. Wszyscy się chlubćie/ bo iest z czego: iż was taką godnośćią uczćić raczył.

Bierzciesz z niej ućiechę, a proszę wdźięcznym okiem: bo nie pochlebstwo jest/ ale istotna prawda. A wźiąwszy ten zadatek chluby Waszej/ chcećieli aby wszystka jey summa/ co prędzey światu iawna była: Wszyscy proszę do nowego Pana przyczyńćie się o nakład na Speculum Istoricum universalis Istoriae, które światu Łaćińskiem ięzykiem gotuię.

A to na cześć i na chwałę Prawdy S. P. Jezusa Chrystusa i na odpór dźiśieyszym Historykom naszę własną chlubę różnym inszym Narodom przypisuiącym.

Wszyscy o nim (o co proszę) radzćie: a mnie ubogiego Zakonnika, który wam ten podareczek, jaki mógł być na prędce ofiaruję, w łasce swey chowajcie, bom wszystkich was iako tegoż grona lubo napodlejsza jagoda, powolnym sługą jest, i niegodnym Bogomodlca.

KS. WOYCIECH DEBOŁĘCKI z Konojad Franciszkanin.

Przestroga o słowach

Scythia, Scytha, Scythicum Regnum.

Te słowa Scytia, Scyta i Scytyckie Królestwo, szczycącym się nam Polakom nie jeno Scythem albo Sethem synem Jadamowym, ale też i Sczyćcem synem y Successorem Polachowem, nie tak by trzeba po Polsku pisać.

Jż iednak te słowa cudzoziemskie nie są nam w Polsczyznie zwyczajne, dlatego zdało się raczej z łacińska je pisać, dla łacniejszego rzeczy zrozumienia. Właśnie tedy ma się zwać po Polsku Scythia Regia, Sczyciocha, a vulgaris (za Donem) Sczytocha: Scytha Regius Sczyćioch, a vulgaris Sczytak. Scyticum, jeżeli co Regiorum Scytharum, to Sczycioński, a jeżeli vulgarium to Sczytackie.

PERSPEKTYWA na dojrzenie tego wywodu, którą pierwej trzeba przeczytać, temu ktoby miał wolą rzeczom przeczyć.

Jako Historye są popsowane; a co w nich zostało wiarygodnego.

Rozdział Pierwszy.

Jawna rzecz jest uważny Czytelniku, że pierwotna według Berosa Scytycka Istoria (lub ista rzecz) jak się co na świecie i kiedy działo: tak bardzo niepomiarkowane affekty ludzkie cudzej sławy pofałszowały, aż ledwie co w niej zostało z głosu pospolitego, czemuby rozum wierzyć pozwalał.

Naprzód albowiem Egipscy Chamowie sławną oną u Historyków sporkę o starożytność rodzaju z Scytami, Przodkami naszemi, długo wiodąc, skoro przemożeni byli znowu ciże w Babilonie (chcąc piórkiem połatać nagość dziedzicznego swego po Chamie przeklęctwa, w poddaństwo Scythom przez Japheta idącym) wszystką Istorię pofałszowali: pokazując przeciw Pismu Świętemu i oczywistej prawdzie, pierwotne Panowanie Światu w rękach poddaństwa Jafetczykom Chamianów Babilońskich.

Stądże ich świat zowie Chaldaei, zamiast Chwałdoi, jakoby cudzą chwałę dojącymi.

A Steph: Carolus in suo Dictionario Historico
mówi Berosus Babylonius cum Notarius & Scriba publicus suisset, omnem Chaldaicam defloruit Historiam, &c. & ipsum solum secuti sunt Persae in Assyriorum Monarchiae temporibus, ut Metasthenes author est.

Których bajki o pierwotności Assyryjskiej Monarchii nie mniej dostatecznie jako i uczenie zbija Oilb. Genebrardus, pokazując jej primam adolescentiam dopiero około czasów założenia Rzymu - to jest około 1633 Roku po Potopie.

Po Chaldeach samiż Polaczkowie nasi (których nad białe morze przeniesionych, część Pelasgami, część Polakoniami albo Laconami zwano) gdy tam jako na spokojniejsze miejsce pospolita szkoła świata z Tyru przeniesiona była (od której nowe jej gniazdo Athenae zamiast Uthenie albo Uczenie nazwano) nauką w pychę podniesieni: wygrzeczniwszy Scytycki albo Słowieński nasz język i nazwawszy się od tego Graecy (zamiast Grzeczni) tak sobie oślep wszytką chlubę starożytności przypisowali, aż im też za to świat przydał za tytuł Mendacees.

Po nich zaś we Włoszech także nasi Polacyusowie, albo Lacyusowie (zamiast Lachowie, jakimi ich i po dziś dzień Jllirykowie zowią) na Polackiej tam sławnej Rzymskiej górze osadzeni, gdy złym przykładem Greków, także język nasz pospolity wyłacnili, jako i Graekowie wygrzecznili, od tego nazwawszy się Latini, jakoby łacniącymi, równie także rzeczy swe piórkiem oślep wynosili, aż ich za to Przodkowie nasi wniwecz obróćili.

Nuż teras Niemcy, zapomniawszy, że ich przodek jakiś Tuysko był (de terra ortus), tak sobie wszytką prawie chlubę świata gwałtem przypisują: aż ich pomieniony Genebrardus na kilku miejscach w tym usiłowaniu z Grekami porównywa. Toż i inne Narody czynią, milczeniem naszym ośmielone.

Zaczym, gdy każdy pisze nie Istorię albo istą rzecz jako co było, ale Historię lub raczej Historyństwo jakieś, co najwięcej ile jeno może dla chluby Narodu swego wymyślając: jawno jest, że wszystkie Historie tak bardzo muszą być popsowane, iż jak się rzekło, ledwie co wnich zostało z głosu pospolitego, czemuby rozum wierzyć pozwalał.

Rozdział 2
Jakimi instrumentami Historie mogą być w Istorię poprawione.

Wybierając tedy kwiecie pierwotnej Sczytyckiej Istorii (która sama tylko prawie ma jedyny zapach prawdy świętej) między tak gęstym cierniem rozmaitych fałszów, nie widzę innych do tego instrumentów tylko Biblię Świętą, Głos pospolity (Etymon, to jest Wied albo wiadomość imion, co które prawdziwie ma znaczyć).

Iż tedy prawie jeno tymi trzema instrumentami robię Istorię moją (z której ten sok sławy Narodu naszego wycisnąłem) dla tegoż o każdym z nich z osobna przestrzegam.

Rozdział 3
O Pierwszym Instrumencie, to jest Biblii Świętej.

Naprzód tedy o Biblii Świętej uważ proszę mądry Czytelniku, że się Księgi tak Starego jak i Nowego Testamentu pospolicie na czworakie dzielą. To jest: Legales, Propheticos, Sapientiales i Historicos. A tych ostatnich jest 12. To jest: Iosue, Iudicum, Ruth, Regum, Paralippomenon, Ezdrae, Tobiae, Iudith, Esther, Iob, Machabeorum, i Actus Apostolorum.

Po tym, że też Mojżesz w Genesis, także Izajasz, Jeremiasz, Ezechiel, Daniel, Jan Święty w Apokalipsie i wiele innych, nie tylko Prorokami byli, ale też i Historykami Bożymi.

Jakim rzetelnie Hieronim Święty zowie Daniela. Zaczym nie jest nic przeciwko Doktorom Świętym i duchownemu ich wykładowi, on wcale zaniechawszy, niektóre miejsca Pism Świętych według litery po Istorycku wykładać.

Rozdział 4.
O Drugim Instrumencie to jest: Pospolitym głosie.

Pospolity głos tak wielkiej wagi jest, że otrzymał tytuł Vox populi vox Dei.

Ten zaś dwoiaki jest, Pisany i Ustnie podany.

Pisany głos pospolity jest kiedy (co w Historiach znajdujemy od wszystkich albo przynamniej wielu zeznano) tak, iż nie może być wywrócono: jako na przykład że Scythae antiquissimi hominum.

Że przedysputowli Egipcjan przeciw temu przeczących.

Że oni świat zrazu osadzali i Królestwa postanawiali.

Że od wieków zawsze byli różni Regij a vulgaribus, y Scythia ich biformis, to jest od połowy w górę Panna, a w dół Jaszczurka.

Nuż to, że Scytia Panna: to jest Regnum Scytharum, po wyjściu z Armenii (gdzie Mojżesz Raj, a Scytowie początek swój Egipcjanom pokazowali) naprzód w Syrii było, a po tym w Europie wzdłuż między Donem i staremi granicami od Niemiec, a wszerz między Dunajem i Pruskiem Morzem.

Także iż tej Scytii Pannie dał Hercules Baltheum perpetuae successionis, i łuk prawnej potęgi, dla sposobniejszego nastąpić po nim.

Nusz to, że Scytom Królewskim wszystka Azja półtora tysiąca lat przed Ninem hołdowała: i inne tym podobne rzeczy, którym nikt nie przeczy.

Podany zaś głos pospolity jest, który wypadszy z uszu starożytności, jak Echo po górach tłucze się po uszach ludzi pośledniejszych wieków: o jakiem mówi Mojżesz (Deut 32):

Memento dierum antiquorum, cogita generationes singulas, interroga patrem tuum & annunciabit tibi, maiores tuos & dicent tibi.

A Dawid Psalm. 43: Deus auribus nostris audivimus, patres nostri annuciaverunt nobis.

Wielki wtedy jest dowód czegokolwiek pospolitem głosem lub pisanym albo ustnie podanym. Jednakże o tym pośledniejszem z pilnością uważać potrzeba: jeżeli takowy Naród, który go woła, nie jest podejrzany o udawanie jakich bajek za istotną prawdę.

W czym ledwie się podobno który niewinnem znaleść może prócz naszych Słowieńskich, a mianowicie Polaków albo Sczytów Królewskich.

Bo przodkowie nasi żadnej potrzeby nie mieli cokolwiek zmyślać, będąc pełnymi wszelkiej chluby: tak starożytności rodzaju od Scyta lub Seta syna Jadamowego, jako też zacności Szlachectwa od Polacha pierwszego, syna Jafetowego: Nuż góry nad wszystkimi Narodami (które im od pięćsetnego sześćdziesiątego roku po stworzeniu świata, jako Trogus uczy, zawsze hołdowały) i tak wielkiej pobożnośći, że ich wszyscy starzy z Homerem zwali iustissimos & sanctissimos viros:

Także wynalezienia nauk, od których saccae (zamiast żacy nazwanym) potwierdzają tego, tak przezwisko starych Philozophów Magi (bo Żydzi Scythy Magogami zowią) jako też i słowa scientia soitus.

Nuż dzielności wojenney wszytkiemu światu wiadomej: i wszelakiej prócz tych inney chluby, którąkolwiek by się jeno mogła wymyślić.

Ani tedy potrzeba kiedy było Przodkom naszym cokolwiek zmyślać, ani też mogą być o to światu podejrzani: ponieważ wszystka starożytność zowie ich simplicissimos & pijssimos viros.

Zaczym pospolity głos Narodu naszego/ godnieyszy iest wiary nad wszystkich inszych/ którzy z iawnych bajek początki swe pokazuią: tak iż po Piśmie Bożym/ nie może być większe nad ich głosem dowodzenie.

O którym Ioannes Archiepiscopus Gnesnensis (w Kadłubku) mówi:

Fuit quondam in hac Repub. virtus, quam velut quaedam luminaria Caeli, non quidem seripturae membranulis, sed clarissimis gestorum radijs Patres conscripti illuit ravere. Non enim plebei Aborigines, non vendicariae illis principatae sunt potestates, sed Principes succedanei, quorum strenuitas licet nube ignorantiae obducta videatur, mira tamen rutilantia tot saeculorum tempestatibus extingui non potuit.

Czemu? Bo jeden drugiemu powiada/ według pomienionych słów Mojżesza i Dawida. A to mianowićie przez pieśni, w których pierwotne Istorie nasze bywały: od których nas niegdy zwano Gethami miasto Gędami. A tych takich pełno się jeszcze między gminem osobliwie po Ruśi i Moskwie zawija: z których siła się może kto chce nauczyć.

Uważ tedy proszę mądry Czytelniku, że ja nie wiatr gonię, szukając po Historyach tych co Principes succedaneos, od Tanausa pierwszego tu Pana (w którym ten Wywód kończę) aż do dzisieyszego Króla Pana Naszego.

O Trzeciem Instrumenćie to iest: Ethymonie słów, co ma z Jstorią, a że nie może być jeno z pierwotnego języka.

Rozdział 5.

Na obaczenie coby miał do Istoryii Ethymon (to jest Wied abo wiadomość imion) potrzeba uważyć, iż od początku świata nigdy żadnej rzeczy nie przezwano, jeno według tego jako jej przyrodzenie wyciągało.

Bo mamy Genesis 2. Vocavit ad Adam cuncta quae fecerat ut videret quid vocaret ea - to iest: aby był obaczył, jako miał co nazwać według jakowości każdey rzeczy.

Dla tegoż przydawa Mojżesz:

Appelavitque cuncta nominibus suis, - to iest ich własnymi, jakie przyrodzenie każdej wyćiągało.

A nie ieno w ten czas ale też i potym/ tak Jadam swe syny/ iako y oni swoie potomki/ także góry/ lasy/ krainy/ rzeki/ y insze rzeczy takiemi słowami przezywali/ iak ich abo czas/ abo dźieła iakie wyćiągały.

Ztądże w Bibliey pełno mamy przyczyn, dla których komu iakie imię było dane/ abo co przezwanego:

Jak w Genesis 10. Nomen uni Phaleg, eo quod in diebus eius divisa sit terra.

To abowiem za fundament wźiąwszy/ iawno iest że y w samych słowach dobrze zrozumianych/ dyszy niemal wszystka prawda Istorii/ albo istotnej rzeczy/ iako się/ co/ y kiedy dźiało na świećie.

Przeto nie dźiwuj się proszę uważny Czytelniku/ żem ja wźiął przed się Ethymon albo Wied-imion/ to iest scientiam nominum, za trzeći Jnstrument abo materya Jstoryey moiey.

Tak to abowiem wielka rzecz iest/ kiedy się może mówić/ i samo to słowo pokazuie: Że niemal wszyscy Historycy/ za tak wielki fundament mają podobieństwo słowa/ aż też nigdy i w niepodobnych rzeczach nim się kontentuią.

Jako między innymi Sarnicki nasz, lubo to zacny i poważny Historyk, a przecie jednak dał się niektórym innym uwieść, iż dla samych tylko słów Biblijnych Assarmot i Peleg i on początek Sarmatów Polaków usiłuje z Żydów pokazać: choć wszystkiemu światu jawno iest, że nie z Sema, ale z Jafeta idźiemy.

Na objaśnienie tedy, jako to wielki jest Fundament i czego potrzebuie, żeby się na nim bezpiecznie stać mogło, uważyć potrzeba/ iż prawdziwy Etymon albo Wied-imion nie może być jeno z pierwotnego języka, którym Adam i Noe gadali. Bo rzetelnie Moyżesz mówiąc Genes. 2:

Omne quod vocavit Adam animae viventis ipsum est nomen eius

- jaśnie naucza, że wszelkie insze imiona prócz onych, nic inszego nie są tylko popsowanie słów pierwotnych.

Które nie ieno aż do budowania wieże Babel nieskazitelne trwały/ według onych słów Genes. 11.

Erat autem terra labij unius & sermonum eorundem,

- to iest że wszyscy iednako wymawiali/ iednesz pospolite wszystkim słowa: ale też y za czasów Moyżesza trwały/ bo pro praesenti suo tempora mówi/ ipsum est nomen eius.

Stądże Jozeph. lib. 1. Antiq. rzetelnie mówi. Że "Animalia etiam nunc ijs nominibus vocantur, quae illis Adam imposuit."

Czego mu potwierdza Euseb. lib. 11. de praepar. Evangel.

Że pierwotny ięzyk/ nie był popsowany/ gdy Babel budowano/ i gdźie a wkiem został nienaruszony.
Rozdźiał 6.

Z pomienionych słów Moyżeszowych/ znać że przy wieży Babel/ pierwotne słowa nie były zagubione/ ale tylko gęba ludzka popsowana.

Ztądże mówiąc o oney odmianie. Genes. 11. "Ibi consusum est labium universae terrae", nie przydawa & sermones, iako trochę wyżey mówiąc o dawnieyszych rzeczach powiada. Eratantem terra labij unius & sermonum eorundem.

Na którym fundamenćie stoiąc, to iest że on pierwotny ięzyk został kędyżkolwiek w cale/ y po rosproszeniu budowników Babilońskiey wieży: a zatym że y po dziśdźień gdziekolwiek bydź muśi/ (iako się z Jozepha y Euzebiusza w 5. rozdźiale pokazało) łacno się dorachować/ któryby był z dźiśieyszych.

Bo ponieważ nikt jeszcze nie zadał tego Noemu, aby jego ięzyk pierwotny miał w ten czas bydź zepsowany: (a to dlatego/ iż nie był między onemi złośnikami co Babel budowali) tedyć pewną rzecz iest/ iż tam gdźie on był na ten czas muśiał w cale pierwotny ięzyk zostać/ nie ieno w niem/ ale y w tych co koło niego abo przy niem byli.

A iż Noe według wszytkich w Syrii był pod on czas i tam umarł jako Genebrardus lib. 3. dostatecznie wywodźi: tedyć pierwotny Syryiski ięzyk muśiał być tenże co i przed Potopem; a to w Japhetowem pokoleniu, które tam i potym według wszystkich zostało.

Sądże pomieniony Genebrad mówi.

Sed nec qui morabantur in Syria & Chanaan (to iest Palestynie) videntur intersuisse constructioni Turris, aut communicasse: quoniam Genes. 11. structores dicuntur desceadisse de Oriente in campum terrae Sennaar, illicq; ad hoc opus consedisse. Syria vero & Chananaea erant in Occidente terrarum quae tunc incolebantur.

A Rabin Juda in tractatu Sanedrin. rzetelnie uczy, że Jadamów język był Aramejski, to iest Syryiski: bo Syrią nie tylko Żydźi/ ale też y Hieronim Św. i między inszymi Historykami Ptolom. lib 5. Aram zowie/ a Ioseph. Antiq. Syry Arameami.

Że pierwotny Syryjski ięzyk Słowieński był.
Rozdźiał 7.

Nie może się tedy wątpić, że pierwotny Syryjski lub z Żydowska Arameyski język nastarszy jest. Pierwotny mówię, bo dziśieyszy Syreyski, szczero chaldeyski iest. Dopiero tam za czasów Nabogdonozora w prowadzony. Gdźie się od mieysca tylko zowie Syryiskiem/ równie iako Tatarski w Krymie Scythyckiem/ i Niemiecki w Pruśiech Pruskiem.

Na który stopień oczywisty prawdy wstąpiwszy, łacno się znowu dorachować: iż pierwotny język Syryiski, którym Jadam, Noe, Sem i Jafet gadali, nie inny był tylko Słowieński.

Ponieważ albowiem jednisz to byli różnymi względami Syrowie i Arameowie, a o tych Plin: (między innymi) rzetelnie mówi lib. 6. cap. 17.

"Aramaei ab antiquis vocabantur Scytae, qui & alio nomine Saccae appellantur":

tedyć pierwotny Arameyski lubo Syryiski ięzyk, muśiał być nie inszy tylko Scythycki.

Czego nie pomału potwierdza Scytharum civitas, o którey mamy. 2. Machab: 12. iż ieno 600 staj było od Jeruzalem.

Jeżelić albowiem aż tak blisko były granice Scytyckie, tedyć pogotowiu dalsze onego mieysca Samarytańskie i Syryjskie musiały być Scytyckie.

Własności zaś języka Scytyckiego łacno się znowu dorachować: wspomniawszy na to, iż Królestwo Scytyckie wszystek świat cum Fasciculo Temporum w dzisiejszy Koronie Polskiej pokazuie.

Bo jeżelić tu jest Królestwo Scytyckie, tedyć i tuteczny język, a nie który inny, musi być prawdziwem Scytyckim.

A iż w Koronie Polskiey nigdy od początku jej nie było innego ięzyka, prócz dźiśiejszego (iako się w tym wywodzie obaczy) tedyć tenże muśiał być i w Syrii Przodków naszych, którzy tam Egipcjany o starożytność rodzaju przedysputowali.

Jawno tedy iest, że Scythycki albo Słowieński nasz język, nic więcey nie iest różny od pierwotnego Syryiskiego lub Arameyskiego, ieno iako Łaćiński od Rzymskiego.

Zaczym wątpić się nie może iż ten iest nastarszy na świećie, i on własny o którym Genes 2. mamy:

Omne quod vocavit Adam animae viventis, ipsum est nomen eius.

Dla tegoż się Słowieńskim/ jakoby pierwotne, i iedynoprawdziwe słowa mającym zowie.

Jaśnie to i rozum sam pokazuje, że Słowieński ięzyk Scytharum Regiorum pierwotny jest na świecie, poniewasz wszystek świat woła że Scythae antiquissimi hominum.

Co łacno każdy przyzna, obaczywszy w tym Wywodzie, że się tak nazywają od Setha nasławnieyszego syna Jadamowego/ którego Chaldoewie/ Arabowie/ y wszystka Azja nie Setem ale Scytem zowie.

A żeby jednak ani o tym kto nie wątpił, iż takową Syryjsczyzną abo Arameysczyzną Jadam/ Noe/ Sem/ i Japhet gadali/ y Moyżesz pisma zostawiwszy o niey pomienione słowa Genes. 2. a nie o dziśieyszey Żydowiznie napisał; niech proszę wspomni i uważy/ naprzód słowa Hieronima Św. in prologo Galeato:

Certum est Esrdram scribam legisq; Doctorem, post captam Hierosolymam & restaurationem templi, sub Zorobabel alias reperijsse literas, quibus nunc utimur, cum ad illud usq; tempus ijdem Samaritanorum & Hebraeorum characteres fuerint.

Potym na one Nehem 8.

Principes familiarum universi populi, cum Sacerdotibus & Levitis, iterum congregati venerunt ad Esdram rogantes ut interpraetaretur eis verba legis.

Z tych abowiem textów znać, że Żydźi przed pojmaniem nie jeno litery jako po niem, ale też i pisma Samarytańskiem albo Syryiskim ięzykiem mieli: bo to ieden był jako Mazowiecki z Polskiem.

Stądże pismienni Żydźi/ zawsze się go uczyli/ dla zrozumienia Pism, tak iako my dziś łaćińskiego. A to jawno iest z onych słów ich do Rabsacena gdy im oblężonym rozbaczał abo rozważał poddać się Królowi Babilońskiemu:

Praecamur ut loquaris nobis servis suis Syriace, siquidem intelligimus hanc linguam, & non loquaris nobis Iudaice audiente populo qui est supra murum. 2 Reg. 18.

Zkąd znać iż piśmiennych Żydów inny był ięzyk od gminnego Chananeyskiego/ iako go Jzaiasz cap. 19. zowie.

Jeżelić tedy pismienny u Żydów ięzyk Syryiski był/ tedyć nie pochybnie y pierwotne ich Pisma Syryiskie abo Arameyskie.

Tego tedy pierwotnego Syryiskiego ięzyka gdy potym i Kapłani Żydowscy z inszemi piśmiennikami/ do końca w Babilońskiej niewoli zapomnieli, dla tego muśiał proszony od nich Ezdrasz przełożyć Mojżeszowe pisma na Babiloński; z którego słowami wrócili się byli Żydźi z Babilonu.

Co gdy uczynił/ dopiero iako tamże Nehem. 8. mamy:

Legerunt in libro legis Dei, distincte & aperte ad intelligendum, & intellexerunt cum legeretur.

Dlaczego? Bo iuż był in vulgarem Babylonicam linguam illorum przełożony.

Jawno tedy iest, że dzisiejsza Żydowizna, lub raczej Ezdraizna, nic inszego nie iest, jeno Chaldeyski ięzyk/ Żydowską gębą cokolwiek odmieniony; którego takowego Mojżesz ani słychał.

Zaczym pisma jego nie mogły być jeno pierwotnem językiem Syryiskiem, abo Scythyckiem, jako pomienione pograniczne Samarytańskie miasto Scytharum potwierdza.

Bo ten pierwotny jako i sami Scytowie ich język Syryiski, że niegdy pospolity był tak w Egipćie za Moyżesza, jako też Babylonie y Persyey/ iawno iest nie ieno zpomienionego Rabsacena Babylończyka że go umiał/ y z onego listu przeciw Żydom do Artaxerxa/ o którym mamy 1. Ezdrae. 4:

Epistola autem accusationis, scripta erat Syriace, & legebatur sermone Syro:

ale też y z onych słów Moyżeszowich:

In exitu Israel de AEgypto, domus Iacob de populo Barbaro,

bo Słowaki wszyscy Graekowie zwali Barbarami/ iako się w 9. Rozdźiale pokazuie.

Iż Ethymon słów nie może być prawdziwy, jeno z Słowieńsczyzny.
Rozdźiał 8.

Tak oczywisty prawdy pomienionych rzeczy/ opuśćiwszy dalsze wywody/ iawno iest iż ponieważ ięzyk Słowieński znaduie się być najstarodawnieyszem na świećie: tedyć wszystkie insze nie mogły być ieno zniego wypsowane. Zaczym prawdźiwy Ethymon abo Wied-imion z niego wypsowanych nie może być jeno zniegosz też samego dostąpiony.

Zaczym/ ktokolwiek go szuka w inszych ięzykach/ nie potrzebnem dowćipem na wietrze buduie/ błędy błędami rzekomo obiaśniaiąc/ a ono tym barziey słowa zatrudniaiąc: iako wiele ich czyniło y czyni/ uwiedźionych nie pomiarkowanem affektem przećiwko ięzykom swoim.

Jest teraz między inszemi Doktor ieden w Rzymie/ który uśiłuie pokazać/ że Łaćina z Żydowizny wypłynęła. Na co gdym go tak rok pytał/ iakiemby to prawem abo z iakiego fundamentu czynił: to iest mógłli by ukazać/ albo że Żydźi Rzymiany zpłodzili/ abo że przed niemi we Włoszech byli/ abo że Rzymiany niegdy uczyli/ abo że Oycowie ich do Żydowskiey Ziemie na nauki niegdy ieszdzali/ abo cokolwiek takowego: Zamilkł nieboraczek stary/ nie bez wielkiego śmiechu zniego kilku ludźi uczonych/ co przy tym byli.

Równie także Bekanowi i niektórym innym, dowćipne bayki o pierwotnośći swych języków światu podaiącym i starodawne słowa niemniey Azyańskie i Aphrykańskie/ iako y Europskie z nich wywodźić uśiłuiącym/ trzeba by pierwey na to jakie prawo abo fundament uśiłowania swego pokazać: to iest albo że Azyanom i Aphrykanom początek iaki dali/ abo że tam przed niemi byli/ abo cokolwiek takowego.

Nie dość tedy na tym/ dowćipnie wymyślać iakie podobieństo niektórych słów starodawnych zamiast prawdźiwego ich Ethymonu, ale trzeba na to pierwej pokazać takie Prawo, jakie ma nasz ięzyk Scytycki albo Słowieński, że

Principatus originis semper Scythis tribuitur, a quibus auctis colonias ferunt per orbem diffusae suisse.

Czego iż wszystek świat Marco Polo Catonis pozwala: za takiem Prawem śledząc głosu pospolitego, jawno iest: Iż jeżeli Scytowie świat zrazu osadzali, tedyć osadzony gdźieszkolwiek po świecie ich Naród/ bez wątpienia swym ięzykiem Scytyckim albo Słowieńskim wszędy gadać muśiał/ póki go nie wygrecznił na Greczyznę, albo nie wyłacnił na Łacinę/ abo iakokolwiek inaczey nie wyforemnił.

Zaczym, gdy którego słowa tak wyforemnionego abo raczej wypsowanego świat nie rozumie: trzeba prawdźiwego jego Etymonu (albo Wiedu-imion) nie gdźie indźiey szukać, jeno w pierwotnem Scythyckiem abo Słowieńskiem ięzyku/ z którego iest wypsowane.

Że Greczyzna/ Łaćina/ i insze ięzyki/ z Słowieńsczyzny są wypsowane.
Rozdźiał 9.

Dla dorachowania się prawdźiwego Ethymonu, abo Wiedu-imion jakichkolwiek/ potrzeba uważyć, jako je psowali Garbarze pierwotnego ięzyka, Grekowie abo Łaćinnicy, i którzykolwiek inśi.

Bo o Grekach, iż cokolwiek maią tedy od nas wźięli/ iawno iest ex confesso illorum apud Varrone libro 1. de Anag. Gdźie pisze, iż gdy Crates Philozow ruszył był niegdy wątpliwośći. Czemu by się nie mówiło Alpha Alphatos, iako Gramma Grammatos, odpowiedźieli mu drudzy Philozophowie Greccy. Haec vocabula non sunt nostra sed barbara, to iest Słowieńskie.

Bo tego języka ludźie zwali Warwarami iakoby Gwaru warownego: którego słów Chrząszcz/ Chrzest/ Trzpień/ Trzmiel i tym podobnych/ żadna gęba niewarowna nie wymówi.

ieżelić Alpha vita &c. Słowieńskie są słowa to iest Dałba wieda/ iakoby Datrix Scientiae, tedyć po gotowiu y insze temi literami wygrzecznione.

Jako dość rzetelnie pokazuie Archilochus lib. de temporibus mówiąc o Homerze:

Ultimum hunc Homerum aetas nostra cernit, qui Olympiade 23. & a Troiae excidio anno 500. patria Maeon, Olympico certamine victor, iudicio totius Graeciae eximius Pooetarum est habitus, & ei soli ius tributum emendandi characteres & nomina & linguam Graecam: quae ut ferunt Cadmus Samothrax fere Barbara & plena ruditatis, attulit sub excidium Troianum. Sunt ergo nunc characteres ab Homero forma elegantiore: nam primi Barbariem quandam vetuslam, & non Phaenicum habent ut cernimus, & Gallatarum atq; Maeonum figuras retinent. Idem Homerus reformavit characteres, & Grammaticae praecepta primus dedit, cum antea quisque sermone scriberet, simur & loquebatur vernaculo.

W których słowiech uważyć potrzeba: naprzód/ iż Grecki ięzyk nie był pospolity abo przyrodzony/ ale Szkolny, dowćipnie zmyślony.

A potym że ich pospolity sermo vernaculus nie mógł inszy być/ ieno Słowieński iaki był od początku zawsze y iest po dźiś dźień w Chracyey/ Bułgaryey/ Macedoniey/ Ragusach/ Dalmacyey/ wszystkiem Jllyryku/ Bośnie/ y wszędy około tey miły Grecyey/ abo wrzkomo grzecznieyszy źiemice/ którą przed tym Pelazgią zwano.

Bo rzetelnie świadczy Thucydides lib. 1. że tych słów Graecus y Barbarus, nie było za czasów Homera/ y że on Greki zwał Pelasgami abo Myrmidonami; A sam zaś Thucydides wszędy zowie ich Hellenami.

Skąd jawno iest/ że Polaczkowie lub z Grecka Pelasgowie/ od miemidowania/ Myrmidones/ a od mieysca nad morzem Olani abo z Grecka Hellenes nazwani/ pospolitym niegdy Słowieńskiem językiem gadali i tychże liter co i Maeonowie Słowacy zażywali/ aż do czasów Homera.

Który i sam też będąc Słowakiem (poniewasz był Maeon) nie nowe słowa i charaktery wynalasł, ale nasze Starosłowieńskie wypolerował.

Bo mu (iako Auchiloch mówi) ius tributum erat, nie adinveniendi ale emendandi characteres & nomina, & lingua Graecam,

to iest oną vernaculam za czasem tak rzeczoną gdy z wypolerowanych słów powstała wrzkomo grzecznieysza.

Nie może się tedy wątpić/ że Greczyzna pierwszy początek swóy dopiero w 1700. lat po Potopie wźięła od Homera: poniewasz on w 500 lat po zburzeniu Troie pierwotny język Słowieński polerował: a Troia we 1200. lat po Potopie zburzona była.

Od którego czasu Homerowego Pelasgowie naśi pierwotny ięzyk odednia do dnia polerowali/ póty aż w kilka wieków Greczyznę ustanowili. Za które niepotrzebne uśiłowanie/ Myrmidonami byli przezwani.

A co się zaś tknie Łaćiny/ rzetelnie mamy in Supplemento Chronicarum Iacobi Bergomensis. Notandum autem est, quod Latina lingua, quadrisariam distincta est: in Priscam scilicet, & Latinam, atque Romanam & Mixtam. Prisca sub Iano & Saturno, Latina quae sub Latino caeterisque Tusciae Regibus suit, Romana denique quae post Reges exactos caepit, Mixta autem quae post dilatatum Imperium crevit.

Co/ żeby się tym lepiey zrozumiało/ potrzeba wspomnieć na słowa Berozowe/ o naypierwszych obywatelach Włoskiey źiemie. Lib 5.

Comerus more Scythico unde venerat docuit suos Italos urbem curribus componere. Et ideo Veij appellati sunt vocabulo Sago, qui plaustrum Veias appellant, & urbem ex his compositam Veitulam/ si magna est Vlurdum/ si metropolis Ciocholam. A o ich pierwotnych naukach tenże lib. 3. mówi. Eodem tempora Ianus pater, Ianigenas Radzenuos docuit Phisicam, Astronomiam, Divinationes, Ritus: & Ritualia conscripsit, omniaq; literis mandavit. Eisdem vero nominibus & veneratione Divina sunt prosequnti, quibus in Armenia Saga erant usi.

Jawno tedy iest, iże ten Komor abo Gomer syn Japhetów Scytha był, który z pierwotnym Słowieńskiem ięzykiem naprzód z Armeniey do Syryey abo Aramey, a potym stamtąd tu do Korony Polskiey/ albo Scythyey Królewskiey przyszedł: zkąd/ y do Włoch tenże tesz na ostatek Sczerosłowieński zanieść muśiał.

Czego y same pomienione słowa/ Veias, Veitula, Vlurdum, Ciochola, i Radzenui potwierdzaią.

Bo lubo je Berosus jako nie wiadomy Słowieńszczyzny tak bardzo popsował, jednakże z opisania ich łacno się domyślić/

iż Veias położył zamiast Wos,
Veitula zamiast Wieśtula iakoby tułaiąca się abo ruchoma,
Vlurdum także zamiast Wlurdom lubo z dźiśieysza Filerdom jakoby gruntowne budowanie/
Ciochola zamiast Co-okoła/ iakoby do koła obwiedźione (ztądże Moskwa po dźiśdźień Zamek do koła obwarowany Kołowańcem zowie)
i Radzenui zamiast Rodzeni to iest dźieći iego.

Rzecz tedy pewna jest, iż ona Prisca lingua Latina Bergomensowa Sczerosłowieńsczyzna była, jako tam Komor z dźisieyszej Korony Polskiej, albo Scytii Królewski zaniósł.

Która gdy we Włoszech za czasem w wielu słowach odmieniono, tak iż podobno różna już była jako teraz Czesczyzna od Polsczyzny: te taką dopiero Latinam albo łacnieyszą (to iest im do wymawiania) i Authora onego łacnienia Latinum przezwali.

Potym gdy co dźień obćinając pierwotny ięzyk (za co tytułu Taliani, to iest "ucinacze" dostali) nuż litery odmieniaiąc, i różnemi inszemi sposobami/ o których się niżey powie/ iuż w poły różnych słów narobili: w ten czas był trzeći ich ięzyk podobny owemu niektórych/ co gadaiąc po Polsku mieszaią Łaćińskie słowa/ iako na przykład:

Słyszałem piękny Dyscurz o Compozytiey między Status. Ztądże Bergomensis on takowy ięzyk, ani Polski, ani Łaćiński, zowie Mixtam lingua; czyniąc go czwartym z trzeciego.

Naostatek skoro już wszystkie prawie słowa na kopyto swych języków przerobili: dopiero w ten czas powstał czwarty ich ięzyk, który Bergomensis trzeciem czyni; zowiąc go linguam Romanam.

W którym polerowaniu języka gdy gmin nie mógł z Skolutkami w ras naskakiwać, stąd powstała różność Włoszczyzny od Łaciny.

Równie tedy tymże sposobem Grekowie, Egipcyanie i którzykolwiek inśi na świećie, nie iednym skokiem ale po stopniach odmiany/ ięzyki swoie w dziśieysze doskonałość nie rychło przywiedli.

Jako na przykład z płomienia nie zaraz uczyniono flamma, ale podobno pierwej płoma, potem plama, nuż blamma, aż na ostatek stanęło flamma: także i insze słowa.

Czego dość rzetelnie to samo potwierdza iż nie mieli zrazu (iako uczy Angelus Roccha in sua Bibliotheca Vaticana) ieno 16. liter/ to iest: A B C D E F I L M N O P R S T V. Aż po tym, nie rychło z czasem i nie razem H K Q X Y Z wynaleźiono.

A o literach F i V konsonanśie tamże pisze/ iż ie dopiero Claudius Cesarz wynalazł: i dokłada tego/ iże starśi Łaćinnicy nie pisali fruges ale bruges, nie fama i fanum, ale bama y banum, nie Caesar ale Kaysar, nie Pyrhus ale Purrhus, i insze tym podobne słowa.

A po wynalezieniu litery F, pisze, iż jey tak barzo zażywali/ że nie pisano hordeum veho, ale fordeum vefo, nie Octavianus ampliavit, ale Octafianus ampliafit, nie vulgus vixit, ale fulgus fixit, a przed tym bulgus bixit, także i insze słowa.

Stąd znać, że Ciceronowe pisma/ także Iulij Caesaris i inszych którychkolwiek starych Authorów, w których wyborną Łaćinę widźiemy, mędroszkowie tych świeższych ledwie nie naszych wieków przerobili: ponieważ w nich niema nic tak śmiesznych słów staroświeckich jakie bywały za ich wieków i długo potem.

Czego dość oczywiśćie potwierdza świeży na świećie Kalepin/ którego pierwszą i własna iego editia niemal tak różna iest od dźiśieyszych, iako oneczne Plautusowe tolutim badisa od dźiśieyszego paulatim equita, y insze podobne starołaćińskie słowa.

Sposób dorachowania się Ethymonu/ z ięzyka Słowieńskiego.
Rozdźiał 10.

Takowe tedy wypłynienie wszelakich ięzyków z naszego pierwotnego pokazawszy, jawno jest iże wszystkiego świata rozmaite słowa/ muśiały z niego wźiąć jakiszkolwiek początek.

Zaczym, kto się chce ich prawdźiwego Etymonu albo Wiedu-imion lubo zrozumienia dorachować, trzeba je zaś temiż nazad sposobami odpsować, iakiemi są zepsowane: niegdźie początki słów odćinaiąc, niegdźie też odmieniaiąc/ niegdźie śrzednie litery abo sylaby wyrzucaiąc/ niegdźie przydawaiąc/ niegdźie przesadzaiąc/ y różnemi inszemi sposobami: Które garbarze słów starych zwali z razu Wygorami/ a ca czasem Figurami iakoby Wyborami.

Z jakich zdało się tu kilka połoszyć za Reguły/ przez które śieła iest w tym Wywodzie słów odpsowanych: aby każdy widział, że się nic lekkomyślnie w nim nie położyło.

Reguły abo sposoby którymi pierwotne słowa psowano.

1. Od wszystkich słów które się od A lubo E. poczynaią/ pierwotny początek odćięto. Jako na przykład:

ex Gabris uczyniono Abror,
ex Saccaron Accaron,
ex Hades Ades,
ex Nagona Agona,
ex Matheas Atheas,
ex Sarbis Arbis,
ex Gaza Aza,
ex Bavari Avari,
ex Caulon Aulon &c.
Także ex Belea uczyniono Elea,
ex Hebuda Ebuda,
ex Iechne AEchne,
ex Herebus Erebus,
ex Retulani Etulani,
ex Sergestani AEgestani &c.

Które wszystkie słowa y inszych takowych niezliczona rzecz, znayduią się dwoiako pisane w Historyckich Dykcyonarzach/ a mianowićie Stephani Caroli.
Toż wielom słowom (nie wszytkim jednak) uczyniono/ które się y od inszych wokalisów poczynaią. Jako ex Hierycho Iericho, ex Hieremias Ieremias, ex Hieroboam Ieroboam, ex Hyberia Iberia, ex Hyberus Iberus, ex Hyarbas Iarbas ex Tyscopolis Ischopolis &c. Także ex Colchinium Olchinium, ex Corope Orope &c.

2. Niegdy też i tak iuż obćięte słowa z consonantów, znowu doobćinywano/ i z zostawionych wokalisów.

Jako ex Acantium uczyniono Cantium,
ex Alconia Laconia,
ex Adamastor Damastor,
ex Apulia Pulia &c.

3. Niektórym zaś słowom razem całe sylaby ućięto/

jako ex Illyberia uczyniono Liberia,
ex Illyberis Liberis,
ex Iobachus Bacchus,
ex Palatij Latij &c.

4. Niemal we wszystkich pierwszych syllabach zamiast naszego O kładźiono A, żeby jeno czymkolwiek różne były słowa nowsze od pierwotnych:

iako morze mare,
sól sal,
nos nasus,
komin caminus,
Poganin Paganus,
owies Avena &c.

5. Nie maiąc nowsze języki odmian liter, jak my, kładli dwoje aa zamiast naszego A, jakie mamy w słowach bał/ dał/ miał rć.

Także dwoje ee miasto naszego E. iakie mamy w słowiech/ grzech biegł legł rć.

Czego ztąd się dochodźi/ że takowe aa lubo ee odmieniwszy na A lubo E alić wnetże tak się rozumieią, iako ie pospolićie wykładaią. Jako na przykład Baal czytaiąc Bał/ alić się rozumie straszny; iakiem on bydź muśiał/ poniewasz wszystka Azya przezeń przyśięgała. Dlategoż to imię wykładaią/ dominas vel subijciens aut possidens: a Grekowie Baala Marsem bydź rozumieią.

Także Beelphegor, czytając Beł-phegor/ alić wnet się objaśnia/ czemu to słowo Bel, vetustum abo destuentem wykładaią/ to iest iż dawno niegdy był.

6. Dla tejże przyczyny zamiast naszego O. iakie mamy w słowiech tór, gór, plótł rć. kładli au:

iako zamiast óro, tóro, Plótus &c.
taurus aurum Plautus &c.

7. Równie także y o konsonantach uważyć potrzeba/ iż miasto naszego I. niemal zawsze kładli dwoie II. Jako Wał Vallis Gołec Gallus, Bał abo Beł Bellus &c.

8. Także miasto naszego/ ś. kładą/ sc. Jako Żydowskie śin scin, roś, resc, Sith Scyth, Mathuśalach Mathuscialach &c.

9. Nuż iawno iest/ że Łaćinnicy abo Włoszy wszelkie Ch, także C. przed A, O. V. czytaiąc za K. śielą przez to słów niepoiętych uczynili: iako capio, captivitas, caputium &c. które czytaiąc przez C. iako ie napisano/ iawno iest iż capio y captivitas są nasze capam y zaczapienie/ a caputium brat czapczyn.

10. Toż rozumieć y o literach C y T z których tamte przed E. I. czytaią za dz, a te przed temiż wokalisami za C.

11. Uważyć też potrzeba/ iż Grekowie nie maiąc liter B. ani C. nie czytali Barbarus ale Warwarus/ nie Basilica ale Vażylika. rć. a miasto C. pospolićie pisali K.
Żydźi także na wielu mieyscach B. miasto W. y wzaiem W. miasto B. czytaią.

12. Nuż TH Grekowie niegdy kładli za T. co się wymawia niemal iakoby wnim j. było: iako w słowie Athenae miasto utienie abo uczenie/ iż tam szkoła pospolita beła: Niegdy za takoweż D. Ztądże Łaćinnicy Greckie Theoi piszą Deus, y także tym podobne. Czasem też y za proste D: iako w słowie AEthymon miasto Wied-imion. Łaćinnicy zaś byle czem tem różnić/ D. często w Th odmieniaią: iako Dronos Thronus/ Gęda Getha: Ztądże sławne są u Poetów Gethyca plectra. A czasem też y w proste T. iako Powiedacz Poeta.

13. To też uważyć potrzeba, że Żydźi nie mają pewnych jako my Wokaliszów/ ale je w iednem tylko Aleph punktami rozznaczaią, równie iako my a, ą od gołego A.

Zaczym Etymonując słowa/ nie trzeba się wiele sadzić na ich Wokalisach/ ale tylko na samych prawie Konsonantach.
Często też H. nie potrzebnie przydają: jako Hieruzalem miasto Jeruzalem.

14. Nuż trzeba zawsze y na to pamiętać/ iż przed Claudiusem (iako się w 9. Rozdź. pokazało) nie było liter F. y V. konsonansa. Zaczym AEthymonuiąc słowa/ tak ie trzeba czytać iako na on czas pisano y czytano/ gdy niemi co beło przezwano.

15. To też uważyć potrzeba, iż literę X kładli miasto naszego "gz" albo "kz".

tak iż iedno Kśiądz albo z Łaćińska Xiądz/
także Euxinus abo Eugzinus miasto Ogżeny.

Często też Łaćinnicy kładą S. zamiast X.

iako Exquilinus abo AEsquilinus,
Alexia abo Alesia &c.

16. Równie także y o literze Y. uważyć potrzeba że ią Grekowie często kładli miasto E. iako Breges Briges abo Phryges, Chrestus Chrystus/ Edessa Edyssa, Tymbrium Timbrium rć. Starśi zaś Łacinnicy miasto Y. kładli V. iako Pyrrhus Purrhus, Tyscus Tuscus, Tyssagetae Tussagetae, Thyria Thuria &c.

17. Także o literze Z. uważyć potrzeba że się często znayduie/ miasto niego H. a czasem y G. iako Agonax/ abo Azonax y Abraham, miasto Obrezan: Ztądże go wykładaią Patre circuncisionis, abo multitudinis to iest circunbisae.

18. Wiele też różni garbarze pierwotnego ięzyka grzeszyli y powinowactwem abo podobieństwem liter iakie są między H, a Ch, także Ch. a G. także G. a K. także B. a P. także F. a W. także M. a N. także P. a Ph. także W. a B. y tym podobnych.
A na ostatek nie rozumieiąc słów popsowanych/ abo nie mogąc poiąć od naszyńców wymówionych/ oślep kładli któreszkolwiek litery/ a czasem y syllaby insze za insze. Jako na przykład mamy w pomienionym Dykcyonarzu Historyckiem Stephani Caroli, za iedno w różnych Authorach

Adiabare Aiabane,
Adubanus Danubius,
Aduas Abdua,
AEcani AEquani AEqui AEquiculi,
AEdessa AEdissa AEdyssa AEgea,
AEgabro Bebro,
Sarmatae Syrmatae Sauromatae,
Hennoma Hennomia,
Poltiobria Poltumbria,
Abgavis Agabanis,
Agrae Acrae,
Agragas Acragas,
Roxolani Traxolani (sub tit: Alani)
Brytania Prydania (sub tit: Albion)
Breges Bryges Brygantes Phryges,
Bryses Chryses,
Brusa Prusa,
Cabrus Caprus Calabrus,
Claudius Clausus,
Caralitani Calaritani,

i kilka tyśięcy słów inszych: które się za czasem w osobne kupy zbiorą/ na pokazanie więcey tych Reguł nieprawośći.

Jako takowe Reguły/ y na co są potrzebne Rozdźiał 11.

Obacz tedy uważny Czytelniku/ że ia AEthymonuiąc słowa/ nie którą chce literę abo syllabę kładę za inszą/ ale przez pewne Reguły z wielką pracą zebrane/ te którey potrzeba wyćiąga/ abo do sensu pisma S. lubo Historyckiego/ abo przyrodzenia iakiego słowa. Jako na przykład/ nie dość maiąc z pospolitego wykładu słowa Osanna, żeby się miało rozumieć Salva nos Domine (a to dla tego iż niemasz wnim konstrukcyey z następuiącemi słowami filio David) a chcąc wiedźieć coby to za słowo było:

Naprzód uważyć potrzeba/ że to filio David wydawa Osannę iż ma bydź nie co iemu należącego.

Wiedząc tedy że to Panu Chrystusowi śpiewano było, któremu iako prawdziwemu Bogu należy Boska chwała: a uważaiąc że Jllyrikowie Nabożeństwo Bożeństwem zowią: łacno się domyślić/ że to słowo Osanna iest zepsowane (przez pierwszą Regułę) Bożanna abo Bożenna/ to iest latria filio David.

Także Alleluia, iż ie wykładaią Laudate Dominum, łacno się dorachować (przez 1. Reg. o początku/ a 7. o dwoygu ll) że to iest Chwałe-luia/ to iest laudem funditat. so. caetus fidelium.

Nuż Abram, uważaiąc iż był od Boga obrany y dla tego z Haran wywabiony: iawno iest/ że to słowo Wyżydowiono z naszego Obran; a to przez 4. y 18. Reguły. A iż potym/ w ten czas beł nazwany Abraham gdy mu się Pan Bóg roskazał obrzezać: ztąd oczywista rzecz iest/ że to słowo niegdy beło Obrezan/ z którego Żydźi nie maiąc pewnych wokalisów uczynili (przez 4. 16. y 18. Reguły) Abraham.

Ztądże go wykładaią Patrem multitudinis, przeto iż wiele Narodów przyjęło od Żydów obrzezanie.

Także Absalon że go wykładaią (per antiphrasim, to iest opacznie) Patris pax; uważając iż Ethymon w opacznośći bydź nie może/ a chcąc wiedźieć/ coby to za słowo beło: naprzód uważyć potrzeba/ iż ledwie kiedy miał świat podobnego iemu szaleńca przećiwko własnemu Oycu/ bo iawne są iego woyny przećiw Dawidowi: a potym że go on zabitego tak barzo przećie żałował/ aż mówił. Fili mi, quis mihi tribuat ut ego moriae pro te.

A tak wnet się pokazuie przez 4. Regułę/ że to iest abo Obszalon/ iakoby nader szalony/ abo Obżalon miasto obżałowany.

Nuż Ceres ponieważ ią za Boginię zbóż maią/ uważaiąc iż Boginie trzeba czćić/ a żyto zowią resz/ łacno się domyślić/ że to słowo Ceres, iest okrzesane czczę resz.

Także Bacchus/ ponieważ go za Boga trunków maią/ a na beczce maluią/ gotowa rzecz/ iż to słowo iest zepsowane Beczkoś.

Równie co by za słowo beło Alaconia lubo Laconia (bo tą dwoiako piszą) łacno się dorachować/ naprzód pierwszą syllabę przez 4. Reg. odpsowawszy na Olaconia, a potym przez 3. Reg. na Polaconia; poniewasz w Pelazgij beła/ gdźie także z miasta Polakoniey uczyniono Laconią/ iako y we Włoszech z Polacium abo z Łaćińska Palatium za czasem okrzesano Latium.

Ztądże po dźiśdźień Jllyrikowie/ równie iako y nas Włochy Lachami zowią. Nuż nix iawno iest per 15. Reg: że go wyrobiono znaszego śniegu; naprzód/ e. wyrzućiwszy/ a potym/ s. na koniec przesadźiwszy/ aby beło nigs abo z Łaćińska nix.

Także Cupido iż chćiwość znaczy/ iawno iest/ że to słowo (przez przesadzenie syllaby do) uczyniono z naszego do kupy, iakoby chćiwe zgromadzanie abo łączenie. Nuż litera/ wiedząc że mówienie rzeczą zowiemy (iako piękną rzecz miał do ludźi) łacno dość że ią wyłacniono z tych słów lita rzecz iakoby sulus sermo. Także Syllaba śiła abu to iest obiecadła wkupie.

Calamus kalać ma abo muśi, to iest papier albo na czym piszą.

Papyrus pod pióro, bo go pod nie podkładaią.

Author dał-tor, iż drogę do czego przetorował: y także wszystkich inszych słów/ co ich jeno iest na świećie w którymkolwiek języku/ łacno się z ich przyrodzenia/ albo opisania lubo w Biblii lubo Historyach dorachować przez pospolite Reguły/ jako z pierwotnego naszego ięzyka Słowieńskiego wypłynęły.

Że takie wykładania słów odpsowanych/ nie są przećiw pospolitym Doktorów Świętych

Rozdźiał 12.

Jawno tedy iest/ że słowa które uważny Czytelniku znaydźiesz w tym Wywodźie odpsowane/ lubo z Polska nazwane;
iako Paradisus Poradźiesz/
Monarchia Mieńarcość/
Aristocratia Parzystokraczenie/
Seth Scyth (abo raczey Sczyt)
Enos abo Anos Panosz/
Malaleel Mola-leł/
Mathusale abo Mathuscyalach Matu-śćiałoch/
Tanais Toniec/
Hercules Harculec/

y insze tym podobne/

nic więcey nie są różne od Adam Jadam/ Eva Jewa/ Andreas Jędrzey &ć. ieno że tamte nie są nam tak iako te w zwyczaiu: dla tegoż nie uważnym dźiwne się zdadzą.

Niechże tedy żaden nie mówi że to są sczere słów popsowania gwoli wykładania ich po swemu/ przećiwko pospolitemu Doktorów Świętych wykładowi. Bo insza rzecz iest słowo iakie swawolnie popsować a insza zepsowane zdowodem odpsować/ aby się to co niegdy rozumiało.

A co się tknie aby odpsowanych wykłady miały być przećiw Doktorom Świętym, uważ proszę mądry Czytelniku/ że iako insza rzecz iest pokazować/ o iakiem obraźie iż tego abo owego Świętego iest/ od pokazowania iakiemi go farbami abo z iakiego drzewa wyrobiono/ y z którego lasu ono drzewo wyrobiono: tak insza rzecz iest/ wykładać z Doktorami Świętemi słowa Żydowskie abo Greckie/ tak iako je Żydźi abo Grekowie rozumieją/ a insza nie przecząc temu pokazować/ zkąd się wźięły u Żydów abo Greków takowe słowa: y co brzmią w uszach pierwotnego ięzyka Narodów Słowieńskich.

W czym żadna się krzywda ani Biblii, ani Doktorom Świętym nie czyni.

Bo jeżeli się godźi Biblijne słowa Chaldeom i Arabom inaczey pisać i po swemu wykładać, niżeli Żydźi piszą i wykładaią: czemusz proszę nie ma się toż godzić i nam Słowakom:

A tym więcej żeśmy zawsze byli i są przy tym prawie: jako się widźi w zwyczaynieyszych słowiech Adam Jadam/ Eva Jewa/ Ioannes Jan Andreas Jędrzey i wielu podobnych/ które inaczey aniżeli Żydźi abo Biblia/ piszemy y czytamy. Co ieżeli się godźi w zwyczaynieyszych słowiew: czemu y nie w inszych niezwyczaynych:

A żeby iawno beło/ iako różnie Chaldeowie y Arabowie słowa Bibliyne piszą y wykładaią/ niech będą te kilka na przykład.

Jeżeli różni różnie piszą y wykładaią: Czemu po naszemu nie pisać y wykładać?

Łaćińskie Chaldeyskie Arabskie Słowieńskie
Adam Odom Adamo Jadam

Homo vel terrenus aut terra rubra, u wszystkich. Heres Dei promissor.

Abel Hobel Habil Ubeł.

Luctus vel vanitas, u wszystkich. Desuit.

Seth Sith Scit. Sczyt.
Positus Fundamentum, Frontispicium.
Enos Anuś Anos. Panosz. (.f. Sethi)
Homo vel vir. Nomen Domini vel dulcedo, Dominatoris filius
Malaleel Mahlalail Mahloloil. Mola-leł.
Lavdans Deum Laus aeterna. Tineam fudit.
Mathusale Matuśialach Matuscialach. Matu-śćiałoch.
Mortem misit Nuntius mortis Mittens mortem. Turbameti excisor.

Dla rozezniania tedy czyiby wykład był własnieyszy:

Naprzód o Jadamie uważyć potrzeba/ iż między inszemi imionami Bożemi/ iest też iedno iestnośći Boskiey Ja abo jaus iakoby Egus, którem się nazwał mówiąc

(Exo. 3) Ego sum qui sum.

Ztądże Jadam właśnie wykłada się Egi dabo, iakoby dźiedźic obietnic Boga który się nazwał Ja iestem który iestem: to iest nie odkogo inszego iestność maiący/ ieno sam odśiebie. Którego wykładu potwierdza ono Dawidowe Psal. 8. Omnia subiecisti sub pedibus eius. Jż iednak daleko większe rzeczy miał od Boga niżeli wźiął/ to iest Niebo do którego człowiek stworzony/ dla tego nie nazwał go Bóg Jadał/ ale in futuro Jadam/ iakoby Dei dabo/ który się zowie jaus abo Egus.

Ubeła wykład iawny iest bez wywodu/ bo wiemy że Ubeł gdy go Kain zabił.

Sczyth zaś coby beło nikomu nie tayno; przyczyna iednak dania mu tego imienia beła/ iż odniego wystawionego na czoło Jadamowe Panowanie w Raiu poczęte Sczythickiem zwano/ y potomki iego iako nazacnieysze na świećie Synami Bożemi.

Panosza także wykład/ sam z śiebie iawny iest/ iż był Synem Sczyta pierwszego po Jadamie Pana świata/ y Sukcessorem iego.

Molaleł dla tego tak beł rzeczony/ że pierwszy na świećie Kainiany podbił/ którzy iako mol wszystek Naród ludzki psowali. Za co iż nieśmiertelny chwały nabeł/ ztądże to imię Laus aeterna wykładaią.

Mathuśćiałoch zaś/ ztąd beł tak przezwany że Kainiany wyśiekł/ którzy przed Potopem długiemy woynami świat mąćili/ ztądże go wykładaią/ Mittens mortem, abo Apostolus mortis. Których wszystkich wykładów istotna własność w samym się Wywodźie szerzy obaczy.

Pokazawszy różność u różnych między pomienionemi słowami/ równie także/ nie będzieli w kogo chćiało/ że Magoga y Goga synów Japhetowych zowie po naszemu Lachem i Polachem, choć tego dość gruntowne przyczyny pokazuje: niech proszę wspomni na takąż różność słów zwyczajnieyszych Adalbertus od Woyćiecha/ Bonaventura od Dobrogosta/ Deodatus od Bogdana/ Felix od Sczęsnego/ Bonifacius od Dobrodźieła/ Chrisostomus od Złotoustego/ Benedictus od Dobrosława/ Sylverius od Lasomiła/ Hieronymus od Jarosza/ Laurentius od Wawrzyńca/ Petronilla od Piotrusze/ Pudentiana od Wstydońki/ y inszych tym podobnych.

Które w uszach naszych tak właśnie nie mają nic Łaćińskie z Polskiemi, jako y Żydowskie Magog z Lachem albo Gog z Polachem: Y owszem kiedybyśmy tak nie rozumieli Łaćiny iako Żydowizny nie rozumiemy/ zaiste nie równieby trudniey pokazać/ że to iedni beli/ Adalbertus y Woyćiech/ Felix y Sczęsny/ Hieronimus y Jarosz/ Laurentius y Wawrzyniec/ także y drudzy z pomienionych: a niżeli Magog y Lach/ abo Gog y Polach.

Którym tego tylko nie dostawa/ że ich nie mamy w zwyczaiu iako tamtych. Jednakże łacniey się ich niż tamtych dorachować: bo uważywszy/ że Scythiam Regiam wszyscy Historycy w Koronie Polskiey pokazuią.

Nuż to że Scythy Żydźi Magogami (patrz w Kalepinie pod słowem Magog) a Słowacy Lachami zowią: oczywista rzecz jest/ że to ieden muśiał bydź u różnych Magog i Lach/ iako Adalbertus a Woyćiech/ abo pomum a iabłko.

A ponieważ Polach, przodek nasz, tak zawsze pospołu chodzi z Lachem/ jako w piśmie S. wszędy Gog z Magogiem (którym nasz Naród niegdy śpiewywał Lelum Polelum) tedyć za tem idźie: że iako Żydowski Magog jest naszem Lachem/ tak też i ich Gog naszem Polachem, abo Polakiem: co się dostatniej tym Wywodem pokazuie.

Stądże lada Żydźię Szlachćica zowie Goy/ a Chłopa Mużyk.

Tak tedy tych iako y inszych słów (dorachowawszy się iakie niegdy beły) że używam za trzeći Jnstrument abo materyą Jstoryey moiey/ nie dźiwuy się uważny Czytelniku: ponieważ iako widźisz y w nich samych dobrze z rozumianych/ dyszy oczywista prawda niemal wszystkiego iako się co dźiało.

O przybudowaniu na pomienionych trzech Fundamentach Jstoryey. Rozdźiał ostatni.

Na ostatek y to uważyć potrzeba/ iż nie równie większy iest dowód czegokolwiek/ pokazem zpewnych rzeczy/ prasą dowćipu wyćiśnionym: iako przez miarkowanie czasów/ abo iedneysz rzeczy różnych imion dorachowanie/ y inszemi sposobami/ oczy ludzkie otwieraiącemi: a niżeli gołemi słowami którego Authora o bayki podeyrzanego.

Jako na przykład, że Baal któremu Ninus i Semiramis bałwan byli na uczćiwość wystawili, nie kto inszy był jeno Tanaus primus Rex Scythiae Regiae abo Korony Polskiej: łacno prasą dowćipu wyćisnąć/ z słów Genebrarda/ wielkiego Chrześćiańskiego Historyka mówiącego lib. 1.

Vexores Rex AEgypti qui Scythas usque ad Pentum (ut Trogus docet) pepulit, & Tanaus Rex Scythiae qui Vexorem usq; in AEgyptum repulit, ante Ninum fuerunt.

Jeżelić albowiem przed Ninem żadnego innego nie beło przestrachu świata/ prócz tego Tanausa/ tedyć nikogo inszego prócz niego/ nie możono Baalem na on czas przezwać.

Także to/ że tego Tanausa (dopiero potym w Europie tak nazwanego) przed tym w Azyey Polągiem lubo za czasem Polachem/ aż naostatek Polakiem zwano/ od Polęgnienia po Lągu abo Lachu (którego Żydźi Magogiem zowią) na Stolicy świata:

Ztąd łacno wyćisnąć/ że starożytne miasto Polemniacum nad Pontem, na tym mieyscu Ptolom. pokazuie/ zkąd Tanaus wypadł na Wexoresa.

Nuż to że ten Polach rzeczony Baal i Tanaus/ muśiał bydź nie de stirpe Iaphet iako Fasciculus temporum uczy/ ale własny a nazacnieyszy syn jego/ sam czas pokazuie ponieważ beł ieszcze przed Ninem.

A to zaś/ że go Jozeph Antiquitatum Mogiem a drudzy Żydźi Gogiem zowią: stąd łacno wyćisnąć, iż tenże lib. 1. na tymże mieyscu pokazuie Mogę Miasto starożytne gdźie Ptolom. Polemniacum: A pisze iż było Moga, syna Japhetowego.

Tym sposobem i wiele inszych rzeczy nad Słońce iaśnieyszych/ łacno wyćisnąć prasą dowćipu z pewnych fundamentów/ iak wino z iagód.

Nie pytayże się więcey uważny Czytelniku/ zkądem wźiął y biorę to co piszę (choć ledwie kiedy od kogo zdźiśieyszych pomyślone) obaczywszy przez te Perspektywę/ na iakich fundamentach stoię.

Ale tak proszę bądź wdźięczen prace moiey/ iakoć przynależy. A tak ią chętnie czytay/ iako ia tobie uprzeymie życzę/ ut bene diuqucvalese.

Następstwo Panow Świata.
Samoprawdźiwych Augustow albo Gogustow. Y Niezwyćiężonych,

Przez których się wieki/ ten Wywód prowadźi.

I Iadam / w Raiu od Boga postanowiony Panował lat 234. aż wnuka / obaczył z tego syna któremu Państwo miał wolą zpuścić / aby mu pokutować nie przeszkadzało. Od stworzenia

II Sczyth abo Seth syn iego / nastąpiwszy Roku …
A wieku swego 105. Panował lat 140. aż przykładen Oycowskiem także wnuka następce swego obaczył. 235

III Panosz abo Enos, syn iego nastąpiwszy Roku …
A wieku swego 160. Panował lat 100. 395

IV Panoch abo Anach, wnuk iego / nazwany Molaleł abo Malaleel / nastąpiwszy Roku …
A wieku swego 101. Panował lat 404.

496

V Matu-śćiałoch abo Mathusale Prawnuk iego / nastąpiwszy Roku …
A wieku swego 214. Panował lat 756. aż do Potopu / który się począł 901

1657 Od Potopu

VI Japhet / Pra-wnuk iego / nazwany Iuppiter nastąpiwszy (po iedenastu lat Interregni) Roku …

A wieku swego 112. Panował w Azyey lat 337. nim odszedł do Aphryki.

1669
12

VII Lach Priscus sym iego po żydowsku Magog / lęgszy na pierwotney Stolicy świata …

A wieku swego 342. Panował lat circiter. 10.
2007
351

VIII Polach Priscus, brat jego, którego Żydzi Gogiem zowią / przed tym Dan abo Alanus, a potym Baal, Tanaus, Hercules, y Iouis rzeczony: nastąpiwszy Roku …

A wieku swego 348. Panował lat circiter. 45.

Przyszedł do Europy Roku …

Gdzie Scytyckie Królestwo (które przed tym od początku w Azyey było) ustanowił od niego Polskiem / a od władzi Carmackiem nazwane. Y spłodził wniem trzech synów / Sczyćca / Bogaderza / y Giełona: z którego liniey był Jan Giełon / abo Jagieło.

2018

2025

362

369
IX Sczyćieć abo Scytes, od którego Scythickie Królestwo się Sczyćiońskiem abo Scytharum Regiorum. Tego dźieła y Następce abo Successory/ aż do Naiaśń: y Niezwyćiężon. WLADYSLAWA ZYGMVNTA pokaże Authorowe Speculu Istoricum, będźieli na nie taki nakład/ iakiego potrzeba.

WYWOD HISTORYCKI
Jedynowłasnego Państwa Świata/

Na obaczenie w ręku najzacniejszego Narodu Polskiego/ i w ich Koronie prawdziwego następstwa/ w pierwotnym Jadamowym Panowaniu światu: uważyć potrzeba/ gdzie się/ iako/ a iakie poczęło: y w kim/ kedy/ a iako ćiągnęło/ poty aż sie dzisieyszey Koronie Polskiey za łaską Bożą dostało. Co obaczywszy/ krotko sie cokolwiek pewnego y o przeszłey fortunie iego pokaże.

Piotr-246 · Gość

kolejne poprawki:

"WYWÓD JEDYNOWŁASNEGO PAŃSTWA ŚWIATA,
w którym pokazuje ks. WOJCIECH DĘBOŁĘCKI z Konojad Franciszkanin,
Doktor Teologii,
Generał Społeczności Wykupowania Więźniow,
że najstarodawniejsze w Europie
KRÓLESTWO POLSKIE, LUB SCYTYCKIE,
samo tylko na świecie, ma prawdziwe Successory JADAMA, SETA i JAFETA,
w Panowaniu światu od Boga w Raju postanowionym i że dla tego Polaków Sarmatami zowią.

A gwoli temu i to się pokazuje, że Język Słowieński pierwotny jest na świecie.

Nie gań aż przeczytasz:

Bo wydany jest za Pozwoleniem i Przywilejem Je Królewskiej Mości,
po przejrzeniu na to wysadzonych Teologów i Historyków

W WARSZAWIE,
W Drukarni Jana Rossowskiego, Typografa Króla Jego Mości.
Roku Pańskiego 1633.

Najzacniejszym i Najstarodawniejszym
NARODOM
KORONY POLSKIEJ
I wszem innym Słowiańskiego języka.

Zdrowia, szczęścia, i Sławy, przy łasce Bożej.

Pospolitej chluby Waszej Najzacniejsze i Nastarodawniejsze Narody Sarmackie: zebranej z Jstori mojej, w druk (pod imieniem Najjaśniejszego i Niezwyciężonego Monarchi WŁADYSLAWA ZYGMUNTA z Bożej łaski Najwyższego Pana i KRÓLA Polskiego
po niemałej części już zgotowanej: nie zdało mi się ani Jego Królewskiej Mości iż krótka rzecz jest, ani też komukolwiek osobnemu, z grona Waszego ofiarować; abym się i ja nie zdał kogokolwiek nad inszych przekładać na szale błahego rozsądku mego.

Przeto wszystkim razem i każdemu z osobna, niech będzie ten sok Istorii mojej ofiarowany: na ulżenie bólu serca w dzisiejszym doczesnym osłabieniu Korony Polskiej, od jej pierwotnych nierównie większych władzy i potęgi: Którymi się szczyciła, póki ją zwano Sczycyochą, albo Scythiam Regiam i Sarmacją zamiast Carmacją (aby nie czytano Karmacja.) że niegdyś wszytkie Carstwa w mocy miała, jako własna ich mać, z której się poczęły:

Nuż Pandorą jakoby Panią darowaną, iż jej wszyscy Bogowie Ziemscy dary (jak Trogus uczy) hołdowli: i Ukwilą albo Regnum Aquilonis, iż tu nawyższą zwierzchnością wszelkich od kogokolwiek rozkwilonych ukwilano; iako się w tym Wywodzie pokaże:

Nad to Basilaeą (zamiast Ważylechą) że ją wszyscy czcili i uważali za Lachowe gniazdo Syryjskie na Libanie: gdy Polach brat i Successor jego Ósmy Pan świata, Tron Sczycioński abo Scytharum Regiorum, tu z Libanu przeniósł: i wszytkę chlubę Scytha abo Setha syna Jadamowego Scythów Azyatyckich, to iest Aramaeów albo Syrów tu zasadził: i w tenże sens Amalechią (zamiast Jamą Lechową) także i Echidną (jakoby Lecha dnem albo dziedziną)

Nuż Vandalią od Wandy żony (według Hertmana Schedella) Jafetowej; że tuteczny płód jej, stąd wędrowny, daleko różne krainy osadzał; i różnymi inszymi tytułami: A obywatele jej ze krwi nie Sczytakami albo Scytami jako zrazu od Sczyta albo Setha, syna Jadamowego, ale Polakami od Polacha syna Jafetowego (którego Żydzi Gogiem a cudzy różnie różni Baalem, Tanausem, Herculesem i Jowiszem zowią) i Sczyciochami, albo Scythas Regios, od Sczycca syna i Successora Polachowego/ którego Historycy zowią Scythes zamiast Sczyciec.

A prócz tych pomienionych tytułów ich Królestwa też Gethami zamiast Gędami; że w gędach abo pieśniach/ mieli pierwotne swe Jstorie: także Venetami abo z Ruska Henetami, od wnetości albo prędkośći przeciw nieprzyiaćiołom: y Gotami miasto Gotowemi/ to iest na odpór im/ a mianowićie Rzymianom około Dunaiu: y różnemi inszemi od ich dźieł iednegoż Narodu przezwiskami.

Ponieważ tedy wszytkim wam wzaiem służą one słowa Żydowskich Królestwach rzeczone.

4. Ezdrasz 2. Accipite iucunditatem gloriae vestrae gratias agentes Deo qui vos ad Coelestia regna vocauit.

Bierzcie uciechę chluby Waszey, dziękuiąc Bogu, który was do Królestw Niebieskich, to jest, władzą Niebieską w Jadamie poczętą ustanowionych powołać raczył. Wszyscy ją (a osobliwie Polacy) przyjmijcie jako swoją własną. Wszyscy się z niej cieszćie iako z osobliwego kleynotu. Wszyscy się nią szczyććie/ iako Sczyćiochowie/ abo Scythae Regij. Wszyscy się chlubćie/ bo iest z czego: iż was taką godnośćią uczćić raczył.

Bierzciesz z niej ućiechę, a proszę wdźięcznym okiem: bo nie pochlebstwo jest/ ale istotna prawda. A wźiąwszy ten zadatek chluby Waszej/ chcećieli aby wszystka jey summa/ co prędzey światu iawna była: Wszyscy proszę do nowego Pana przyczyńćie się o nakład na Speculum Istoricum universalis Istoriae, które światu Łaćińskiem ięzykiem gotuię.

A to na cześć i na chwałę Prawdy S. P. Jezusa Chrystusa i na odpór dźiśieyszym Historykom naszę własną chlubę różnym inszym Narodom przypisuiącym.

Wszyscy o nim (o co proszę) radzćie: a mnie ubogiego Zakonnika, który wam ten podareczek, jaki mógł być na prędce ofiaruję, w łasce swey chowajcie, bom wszystkich was iako tegoż grona lubo napodlejsza jagoda, powolnym sługą jest, i niegodnym Bogomodlca.

KS. WOYCIECH DEBOŁĘCKI z Konojad Franciszkanin.

Przestroga o słowach

Scythia, Scytha, Scythicum Regnum.

Te słowa Scytia, Scyta i Scytyckie Królestwo, szczycącym się nam Polakom nie jeno Scythem albo Sethem synem Jadamowym, ale też i Sczyćcem synem y Successorem Polachowem, nie tak by trzeba po Polsku pisać.

Jż iednak te słowa cudzoziemskie nie są nam w Polsczyznie zwyczajne, dlatego zdało się raczej z łacińska je pisać, dla łacniejszego rzeczy zrozumienia. Właśnie tedy ma się zwać po Polsku Scythia Regia, Sczyciocha, a vulgaris (za Donem) Sczytocha: Scytha Regius Sczyćioch, a vulgaris Sczytak. Scyticum, jeżeli co Regiorum Scytharum, to Sczycioński, a jeżeli vulgarium to Sczytackie.

PERSPEKTYWA na dojrzenie tego wywodu, którą pierwej trzeba przeczytać, temu ktoby miał wolą rzeczom przeczyć.

Jako Historye są popsowane; a co w nich zostało wiarygodnego.

Rozdział Pierwszy.

Jawna rzecz jest uważny Czytelniku, że pierwotna według Berosa Scytycka Istoria (lub ista rzecz) jak się co na świecie i kiedy działo: tak bardzo niepomiarkowane affekty ludzkie cudzej sławy pofałszowały, aż ledwie co w niej zostało z głosu pospolitego, czemuby rozum wierzyć pozwalał.

Naprzód albowiem Egipscy Chamowie sławną oną u Historyków sporkę o starożytność rodzaju z Scytami, Przodkami naszemi, długo wiodąc, skoro przemożeni byli znowu ciże w Babilonie (chcąc piórkiem połatać nagość dziedzicznego swego po Chamie przeklęctwa, w poddaństwo Scythom przez Japheta idącym) wszystką Istorię pofałszowali: pokazując przeciw Pismu Świętemu i oczywistej prawdzie, pierwotne Panowanie Światu w rękach poddaństwa Jafetczykom Chamianów Babilońskich.

Stądże ich świat zowie Chaldaei, zamiast Chwałdoi, jakoby cudzą chwałę dojącymi.

A Steph: Carolus in suo Dictionario Historico
mówi Berosus Babylonius cum Notarius & Scriba publicus suisset, omnem Chaldaicam defloruit Historiam, &c. & ipsum solum secuti sunt Persae in Assyriorum Monarchiae temporibus, ut Metasthenes author est.

Których bajki o pierwotności Assyryjskiej Monarchii nie mniej dostatecznie jako i uczenie zbija Oilb. Genebrardus, pokazując jej primam adolescentiam dopiero około czasów założenia Rzymu - to jest około 1633 Roku po Potopie.

Po Chaldeach samiż Polaczkowie nasi (których nad białe morze przeniesionych, część Pelasgami, część Polakoniami albo Laconami zwano) gdy tam jako na spokojniejsze miejsce pospolita szkoła świata z Tyru przeniesiona była (od której nowe jej gniazdo Athenae zamiast Uthenie albo Uczenie nazwano) nauką w pychę podniesieni: wygrzeczniwszy Scytycki albo Słowieński nasz język i nazwawszy się od tego Graecy (zamiast Grzeczni) tak sobie oślep wszytką chlubę starożytności przypisowali, aż im też za to świat przydał za tytuł Mendacees.

Po nich zaś we Włoszech także nasi Polacyusowie, albo Lacyusowie (zamiast Lachowie, jakimi ich i po dziś dzień Jllirykowie zowią) na Polackiej tam sławnej Rzymskiej górze osadzeni, gdy złym przykładem Greków, także język nasz pospolity wyłacnili, jako i Graekowie wygrzecznili, od tego nazwawszy się Latini, jakoby łacniącymi, równie także rzeczy swe piórkiem oślep wynosili, aż ich za to Przodkowie nasi wniwecz obróćili.

Nuż teras Niemcy, zapomniawszy, że ich przodek jakiś Tuysko był (de terra ortus), tak sobie wszytką prawie chlubę świata gwałtem przypisują: aż ich pomieniony Genebrardus na kilku miejscach w tym usiłowaniu z Grekami porównywa. Toż i inne Narody czynią, milczeniem naszym ośmielone.

Zaczym, gdy każdy pisze nie Istorię albo istą rzecz jako co było, ale Historię lub raczej Historyństwo jakieś, co najwięcej ile jeno może dla chluby Narodu swego wymyślając: jawno jest, że wszystkie Historie tak bardzo muszą być popsowane, iż jak się rzekło, ledwie co wnich zostało z głosu pospolitego, czemuby rozum wierzyć pozwalał.

Rozdział 2
Jakimi instrumentami Historie mogą być w Istorię poprawione.

Wybierając tedy kwiecie pierwotnej Sczytyckiej Istorii (która sama tylko prawie ma jedyny zapach prawdy świętej) między tak gęstym cierniem rozmaitych fałszów, nie widzę innych do tego instrumentów tylko Biblię Świętą, Głos pospolity (Etymon, to jest Wied albo wiadomość imion, co które prawdziwie ma znaczyć).

Iż tedy prawie jeno tymi trzema instrumentami robię Istorię moją (z której ten sok sławy Narodu naszego wycisnąłem) dla tegoż o każdym z nich z osobna przestrzegam.

Rozdział 3
O Pierwszym Instrumencie, to jest Biblii Świętej.

Naprzód tedy o Biblii Świętej uważ proszę mądry Czytelniku, że się Księgi tak Starego jak i Nowego Testamentu pospolicie na czworakie dzielą. To jest: Legales, Propheticos, Sapientiales i Historicos. A tych ostatnich jest 12. To jest: Iosue, Iudicum, Ruth, Regum, Paralippomenon, Ezdrae, Tobiae, Iudith, Esther, Iob, Machabeorum, i Actus Apostolorum.

Po tym, że też Mojżesz w Genesis, także Izajasz, Jeremiasz, Ezechiel, Daniel, Jan Święty w Apokalipsie i wiele innych, nie tylko Prorokami byli, ale też i Historykami Bożymi.

Jakim rzetelnie Hieronim Święty zowie Daniela. Zaczym nie jest nic przeciwko Doktorom Świętym i duchownemu ich wykładowi, on wcale zaniechawszy, niektóre miejsca Pism Świętych według litery po Istorycku wykładać.

Rozdział 4.
O Drugim Instrumencie to jest: Pospolitym głosie.

Pospolity głos tak wielkiej wagi jest, że otrzymał tytuł Vox populi vox Dei.

Ten zaś dwoiaki jest, Pisany i Ustnie podany.

Pisany głos pospolity jest kiedy (co w Historiach znajdujemy od wszystkich albo przynamniej wielu zeznano) tak, iż nie może być wywrócono: jako na przykład że Scythae antiquissimi hominum.

Że przedysputowli Egipcjan przeciw temu przeczących.

Że oni świat zrazu osadzali i Królestwa postanawiali.

Że od wieków zawsze byli różni Regij a vulgaribus, y Scythia ich biformis, to jest od połowy w górę Panna, a w dół Jaszczurka.

Nuż to, że Scytia Panna: to jest Regnum Scytharum, po wyjściu z Armenii (gdzie Mojżesz Raj, a Scytowie początek swój Egipcjanom pokazowali) naprzód w Syrii było, a po tym w Europie wzdłuż między Donem i staremi granicami od Niemiec, a wszerz między Dunajem i Pruskiem Morzem.

Także iż tej Scytii Pannie dał Hercules Baltheum perpetuae successionis, i łuk prawnej potęgi, dla sposobniejszego nastąpić po nim.

Nusz to, że Scytom Królewskim wszystka Azja półtora tysiąca lat przed Ninem hołdowała: i inne tym podobne rzeczy, którym nikt nie przeczy.

Podany zaś głos pospolity jest, który wypadszy z uszu starożytności, jak Echo po górach tłucze się po uszach ludzi pośledniejszych wieków: o jakiem mówi Mojżesz (Deut 32):

Memento dierum antiquorum, cogita generationes singulas, interroga patrem tuum & annunciabit tibi, maiores tuos & dicent tibi.

A Dawid Psalm. 43: Deus auribus nostris audivimus, patres nostri annuciaverunt nobis.

Wielki wtedy jest dowód czegokolwiek pospolitem głosem lub pisanym albo ustnie podanym. Jednakże o tym pośledniejszem z pilnością uważać potrzeba: jeżeli takowy Naród, który go woła, nie jest podejrzany o udawanie jakich bajek za istotną prawdę.

W czym ledwie się podobno który niewinnem znaleść może prócz naszych Słowieńskich, a mianowicie Polaków albo Sczytów Królewskich.

Bo przodkowie nasi żadnej potrzeby nie mieli cokolwiek zmyślać, będąc pełnymi wszelkiej chluby: tak starożytności rodzaju od Scyta lub Seta syna Jadamowego, jako też zacności Szlachectwa od Polacha pierwszego, syna Jafetowego: Nuż góry nad wszystkimi Narodami (które im od pięćsetnego sześćdziesiątego roku po stworzeniu świata, jako Trogus uczy, zawsze hołdowały) i tak wielkiej pobożnośći, że ich wszyscy starzy z Homerem zwali iustissimos & sanctissimos viros:

Także wynalezienia nauk, od których saccae (zamiast żacy nazwanym) potwierdzają tego, tak przezwisko starych Philozophów Magi (bo Żydzi Scythy Magogami zowią) jako też i słowa scientia soitus.

Nuż dzielności wojenney wszytkiemu światu wiadomej: i wszelakiej prócz tych inney chluby, którąkolwiek by się jeno mogła wymyślić.

Ani tedy potrzeba kiedy było Przodkom naszym cokolwiek zmyślać, ani też mogą być o to światu podejrzani: ponieważ wszystka starożytność zowie ich simplicissimos & pijssimos viros.

Zaczym pospolity głos Narodu naszego/ godnieyszy iest wiary nad wszystkich inszych/ którzy z iawnych bajek początki swe pokazuią: tak iż po Piśmie Bożym/ nie może być większe nad ich głosem dowodzenie.

O którym Ioannes Archiepiscopus Gnesnensis (w Kadłubku) mówi:

Fuit quondam in hac Repub. virtus, quam velut quaedam luminaria Caeli, non quidem seripturae membranulis, sed clarissimis gestorum radijs Patres conscripti illuit ravere. Non enim plebei Aborigines, non vendicariae illis principatae sunt potestates, sed Principes succedanei, quorum strenuitas licet nube ignorantiae obducta videatur, mira tamen rutilantia tot saeculorum tempestatibus extingui non potuit.

Czemu? Bo jeden drugiemu powiada, według pomienionych słów Mojżesza i Dawida. A to mianowicie przez pieśni, w których pierwotne Istorie nasze bywały: od których nas niegdy zwano Gethami zamiast Gędami. A tych takich pełno się jeszcze między gminem osobliwie po Ruśi i Moskwie zawija: z których siła się może kto chce nauczyć.

Uważ tedy proszę mądry Czytelniku, że ja nie wiatr gonię, szukając po Historyach tych co Principes succedaneos, od Tanausa pierwszego tu Pana (w którym ten Wywód kończę) aż do dzisieyszego Króla Pana Naszego.

O Trzeciem Instrumenćie to iest: Ethymonie słów, co ma z Jstorią, a że nie może być jeno z pierwotnego języka.

Rozdział 5.

Na obaczenie coby miał do Istoryii Ethymon (to jest Wied abo wiadomość imion) potrzeba uważyć, iż od początku świata nigdy żadnej rzeczy nie przezwano, jeno według tego jako jej przyrodzenie wyciągało.

Bo mamy Genesis 2. Vocavit ad Adam cuncta quae fecerat ut videret quid vocaret ea - to iest: aby był obaczył, jako miał co nazwać według jakowości każdey rzeczy.

Dla tegoż przydawa Mojżesz:

Appelavitque cuncta nominibus suis, - to iest ich własnymi, jakie przyrodzenie każdej wyćiągało.

A nie ieno w ten czas ale też i potym/ tak Jadam swe syny/ iako y oni swoie potomki/ także góry/ lasy/ krainy/ rzeki/ y insze rzeczy takiemi słowami przezywali/ iak ich abo czas/ abo dźieła iakie wyćiągały.

Ztądże w Bibliey pełno mamy przyczyn, dla których komu iakie imię było dane/ abo co przezwanego:

Jak w Genesis 10. Nomen uni Phaleg, eo quod in diebus eius divisa sit terra.

To abowiem za fundament wźiąwszy/ iawno iest że y w samych słowach dobrze zrozumianych/ dyszy niemal wszystka prawda Istorii/ albo istotnej rzeczy/ iako się/ co/ y kiedy dźiało na świećie.

Przeto nie dźiwuj się proszę uważny Czytelniku/ żem ja wźiął przed się Ethymon albo Wied-imion/ to iest scientiam nominum, za trzeći Jnstrument abo materya Jstoryey moiey.

Tak to abowiem wielka rzecz iest/ kiedy się może mówić/ i samo to słowo pokazuie: Że niemal wszyscy Historycy/ za tak wielki fundament mają podobieństwo słowa/ aż też nigdy i w niepodobnych rzeczach nim się kontentuią.

Jako między innymi Sarnicki nasz, lubo to zacny i poważny Historyk, a przecie jednak dał się niektórym innym uwieść, iż dla samych tylko słów Biblijnych Assarmot i Peleg i on początek Sarmatów Polaków usiłuje z Żydów pokazać: choć wszystkiemu światu jawno iest, że nie z Sema, ale z Jafeta idźiemy.

Na objaśnienie tedy, jako to wielki jest Fundament i czego potrzebuie, żeby się na nim bezpiecznie stać mogło, uważyć potrzeba/ iż prawdziwy Etymon albo Wied-imion nie może być jeno z pierwotnego języka, którym Adam i Noe gadali. Bo rzetelnie Moyżesz mówiąc Genes. 2:

Omne quod vocavit Adam animae viventis ipsum est nomen eius

- jaśnie naucza, że wszelkie insze imiona prócz onych, nic inszego nie są tylko popsowanie słów pierwotnych.

Które nie ieno aż do budowania wieże Babel nieskazitelne trwały/ według onych słów Genes. 11.

Erat autem terra labij unius & sermonum eorundem,

- to iest że wszyscy iednako wymawiali/ iednesz pospolite wszystkim słowa: ale też y za czasów Moyżesza trwały/ bo pro praesenti suo tempora mówi/ ipsum est nomen eius.

Stądże Jozeph. lib. 1. Antiq. rzetelnie mówi. Że "Animalia etiam nunc ijs nominibus vocantur, quae illis Adam imposuit."

Czego mu potwierdza Euseb. lib. 11. de praepar. Evangel.

Że pierwotny ięzyk/ nie był popsowany/ gdy Babel budowano/ i gdźie a wkiem został nienaruszony.
Rozdźiał 6.

Z pomienionych słów Moyżeszowych/ znać że przy wieży Babel/ pierwotne słowa nie były zagubione/ ale tylko gęba ludzka popsowana.

Ztądże mówiąc o oney odmianie. Genes. 11. "Ibi consusum est labium universae terrae", nie przydawa & sermones, iako trochę wyżey mówiąc o dawnieyszych rzeczach powiada. Eratantem terra labij unius & sermonum eorundem.

Na którym fundamenćie stoiąc, to jest, że on pierwotny język został kędyżkolwiek w cale i po rozproszeniu budowników Babilońskiej wieży: a zatym że i po dziś dźień gdziekolwiek być musi/ (iako się z Jozepha y Euzebiusza w 5. rozdźiale pokazało) łacno się dorachować, któryby był z dźiśieyszych.

Bo ponieważ nikt jeszcze nie zadał tego Noemu, aby jego ięzyk pierwotny miał w ten czas bydź zepsowany: (a to dlatego/ iż nie był między onemi złośnikami co Babel budowali) tedyć pewną rzecz iest/ iż tam gdźie on był na ten czas muśiał w cale pierwotny ięzyk zostać/ nie ieno w niem/ ale y w tych co koło niego abo przy niem byli.

A iż Noe według wszytkich w Syrii był pod on czas i tam umarł jako Genebrardus lib. 3. dostatecznie wywodźi: tedyć pierwotny Syryiski ięzyk muśiał być tenże co i przed Potopem; a to w Japhetowem pokoleniu, które tam i potym według wszystkich zostało.

Sądże pomieniony Genebrad mówi.

Sed nec qui morabantur in Syria & Chanaan (to iest Palestynie) videntur intersuisse constructioni Turris, aut communicasse: quoniam Genes. 11. structores dicuntur desceadisse de Oriente in campum terrae Sennaar, illicq; ad hoc opus consedisse. Syria vero & Chananaea erant in Occidente terrarum quae tunc incolebantur.

A Rabin Juda in tractatu Sanedrin. rzetelnie uczy, że Jadamów język był Aramejski, to iest Syryiski: bo Syrią nie tylko Żydźi/ ale też y Hieronim Św. i między inszymi Historykami Ptolom. lib 5. Aram zowie/ a Ioseph. Antiq. Syry Arameami.

Że pierwotny Syryjski ięzyk Słowieński był.
Rozdźiał 7.

Nie może się tedy wątpić, że pierwotny Syryjski lub z Żydowska Arameyski język nastarszy jest. Pierwotny mówię, bo dziśieyszy Syreyski, szczero chaldeyski iest. Dopiero tam za czasów Nabogdonozora w prowadzony. Gdźie się od mieysca tylko zowie Syryiskiem/ równie iako Tatarski w Krymie Scythyckiem/ i Niemiecki w Pruśiech Pruskiem.

Na który stopień oczywisty prawdy wstąpiwszy, łacno się znowu dorachować: iż pierwotny język Syryiski, którym Jadam, Noe, Sem i Jafet gadali, nie inny był tylko Słowieński.

Ponieważ albowiem jednisz to byli różnymi względami Syrowie i Arameowie, a o tych Plin: (między innymi) rzetelnie mówi lib. 6. cap. 17.

"Aramaei ab antiquis vocabantur Scytae, qui & alio nomine Saccae appellantur":

tedyć pierwotny Arameyski lubo Syryiski ięzyk, muśiał być nie inszy tylko Scythycki.

Czego nie pomału potwierdza Scytharum civitas, o którey mamy. 2. Machab: 12. iż ieno 600 staj było od Jeruzalem.

Jeżelić albowiem aż tak blisko były granice Scytyckie, tedyć pogotowiu dalsze onego mieysca Samarytańskie i Syryjskie musiały być Scytyckie.

Własności zaś języka Scytyckiego łacno się znowu dorachować: wspomniawszy na to, iż Królestwo Scytyckie wszystek świat cum Fasciculo Temporum w dzisiejszy Koronie Polskiej pokazuie.

Bo jeżelić tu jest Królestwo Scytyckie, tedyć i tuteczny język, a nie który inny, musi być prawdziwem Scytyckim.

A iż w Koronie Polskiey nigdy od początku jej nie było innego ięzyka, prócz dźiśiejszego (iako się w tym wywodzie obaczy) tedyć tenże muśiał być i w Syrii Przodków naszych, którzy tam Egipcjany o starożytność rodzaju przedysputowali.

Jawno tedy iest, że Scythycki albo Słowieński nasz język, nic więcey nie iest różny od pierwotnego Syryiskiego lub Arameyskiego, ieno iako Łaćiński od Rzymskiego.

Zaczym wątpić się nie może iż ten iest nastarszy na świećie, i on własny o którym Genes 2. mamy:

Omne quod vocavit Adam animae viventis, ipsum est nomen eius.

Dla tegoż się Słowieńskim/ jakoby pierwotne, i iedynoprawdziwe słowa mającym zowie.

Jaśnie to i rozum sam pokazuje, że Słowieński ięzyk Scytharum Regiorum pierwotny jest na świecie, poniewasz wszystek świat woła że Scythae antiquissimi hominum.

Co łacno każdy przyzna, obaczywszy w tym Wywodzie, że się tak nazywają od Setha nasławnieyszego syna Jadamowego/ którego Chaldoewie/ Arabowie/ y wszystka Azja nie Setem ale Scytem zowie.

A żeby jednak ani o tym kto nie wątpił, iż takową Syryjsczyzną abo Arameysczyzną Jadam/ Noe/ Sem/ i Japhet gadali/ y Moyżesz pisma zostawiwszy o niey pomienione słowa Genes. 2. a nie o dziśieyszey Żydowiznie napisał; niech proszę wspomni i uważy/ naprzód słowa Hieronima Św. in prologo Galeato:

Certum est Esrdram scribam legisq; Doctorem, post captam Hierosolymam & restaurationem templi, sub Zorobabel alias reperijsse literas, quibus nunc utimur, cum ad illud usq; tempus ijdem Samaritanorum & Hebraeorum characteres fuerint.

Potym na one Nehem 8.

Principes familiarum universi populi, cum Sacerdotibus & Levitis, iterum congregati venerunt ad Esdram rogantes ut interpraetaretur eis verba legis.

Z tych abowiem textów znać, że Żydźi przed pojmaniem nie jeno litery jako po niem, ale też i pisma Samarytańskiem albo Syryiskim ięzykiem mieli: bo to ieden był jako Mazowiecki z Polskiem.

Stądże pismienni Żydźi/ zawsze się go uczyli/ dla zrozumienia Pism, tak iako my dziś łaćińskiego. A to jawno iest z onych słów ich do Rabsacena gdy im oblężonym rozbaczał abo rozważał poddać się Królowi Babilońskiemu:

Praecamur ut loquaris nobis servis suis Syriace, siquidem intelligimus hanc linguam, & non loquaris nobis Iudaice audiente populo qui est supra murum. 2 Reg. 18.

Zkąd znać iż piśmiennych Żydów inny był ięzyk od gminnego Chananeyskiego/ iako go Jzaiasz cap. 19. zowie.

Jeżelić tedy pismienny u Żydów ięzyk Syryiski był/ tedyć nie pochybnie y pierwotne ich Pisma Syryiskie abo Arameyskie.

Tego tedy pierwotnego Syryiskiego ięzyka gdy potym i Kapłani Żydowscy z inszemi piśmiennikami/ do końca w Babilońskiej niewoli zapomnieli, dla tego muśiał proszony od nich Ezdrasz przełożyć Mojżeszowe pisma na Babiloński; z którego słowami wrócili się byli Żydźi z Babilonu.

Co gdy uczynił/ dopiero iako tamże Nehem. 8. mamy:

Legerunt in libro legis Dei, distincte & aperte ad intelligendum, & intellexerunt cum legeretur.

Dlaczego? Bo iuż był in vulgarem Babylonicam linguam illorum przełożony.

Jawno tedy iest, że dzisiejsza Żydowizna, lub raczej Ezdraizna, nic inszego nie iest, jeno Chaldeyski ięzyk/ Żydowską gębą cokolwiek odmieniony; którego takowego Mojżesz ani słychał.

Zaczym pisma jego nie mogły być jeno pierwotnem językiem Syryiskiem, abo Scythyckiem, jako pomienione pograniczne Samarytańskie miasto Scytharum potwierdza.

Bo ten pierwotny jako i sami Scytowie ich język Syryiski, że niegdy pospolity był tak w Egipćie za Moyżesza, jako też Babylonie y Persyey/ iawno iest nie ieno zpomienionego Rabsacena Babylończyka że go umiał/ y z onego listu przeciw Żydom do Artaxerxa/ o którym mamy 1. Ezdrae. 4:

Epistola autem accusationis, scripta erat Syriace, & legebatur sermone Syro:

ale też y z onych słów Moyżeszowich:

In exitu Israel de AEgypto, domus Iacob de populo Barbaro,

bo Słowaki wszyscy Graekowie zwali Barbarami/ iako się w 9. Rozdźiale pokazuie.

Iż Ethymon słów nie może być prawdziwy, jeno z Słowieńsczyzny.
Rozdźiał 8.

Tak oczywisty prawdy pomienionych rzeczy/ opuśćiwszy dalsze wywody/ iawno iest iż ponieważ ięzyk Słowieński znaduie się być najstarodawnieyszem na świećie: tedyć wszystkie insze nie mogły być ieno zniego wypsowane. Zaczym prawdźiwy Ethymon abo Wied-imion z niego wypsowanych nie może być jeno zniegosz też samego dostąpiony.

Zaczym/ ktokolwiek go szuka w inszych ięzykach/ nie potrzebnem dowćipem na wietrze buduie/ błędy błędami rzekomo obiaśniaiąc/ a ono tym barziey słowa zatrudniaiąc: iako wiele ich czyniło y czyni/ uwiedźionych nie pomiarkowanem affektem przećiwko ięzykom swoim.

Jest teraz między inszemi Doktor ieden w Rzymie/ który uśiłuie pokazać/ że Łaćina z Żydowizny wypłynęła. Na co gdym go tak rok pytał/ iakiemby to prawem abo z iakiego fundamentu czynił: to iest mógłli by ukazać/ albo że Żydźi Rzymiany zpłodzili/ abo że przed niemi we Włoszech byli/ abo że Rzymiany niegdy uczyli/ abo że Oycowie ich do Żydowskiey Ziemie na nauki niegdy ieszdzali/ abo cokolwiek takowego: Zamilkł nieboraczek stary/ nie bez wielkiego śmiechu zniego kilku ludźi uczonych/ co przy tym byli.

Równie także Bekanowi i niektórym innym, dowćipne bayki o pierwotnośći swych języków światu podaiącym i starodawne słowa niemniey Azyańskie i Aphrykańskie/ iako y Europskie z nich wywodźić uśiłuiącym/ trzeba by pierwey na to jakie prawo abo fundament uśiłowania swego pokazać: to iest albo że Azyanom i Aphrykanom początek iaki dali/ abo że tam przed niemi byli/ abo cokolwiek takowego.

Nie dość tedy na tym/ dowćipnie wymyślać iakie podobieństo niektórych słów starodawnych zamiast prawdźiwego ich Ethymonu, ale trzeba na to pierwej pokazać takie Prawo, jakie ma nasz ięzyk Scytycki albo Słowieński, że

Principatus originis semper Scythis tribuitur, a quibus auctis colonias ferunt per orbem diffusae suisse.

Czego iż wszystek świat Marco Polo Catonis pozwala: za takiem Prawem śledząc głosu pospolitego, jawno iest: Iż jeżeli Scytowie świat zrazu osadzali, tedyć osadzony gdźieszkolwiek po świecie ich Naród/ bez wątpienia swym ięzykiem Scytyckim albo Słowieńskim wszędy gadać muśiał/ póki go nie wygrecznił na Greczyznę, albo nie wyłacnił na Łacinę/ abo iakokolwiek inaczey nie wyforemnił.

Zaczym, gdy którego słowa tak wyforemnionego abo raczej wypsowanego świat nie rozumie: trzeba prawdźiwego jego Etymonu (albo Wiedu-imion) nie gdźie indźiey szukać, jeno w pierwotnem Scythyckiem abo Słowieńskiem ięzyku/ z którego iest wypsowane.

Że Greczyzna/ Łaćina/ i insze ięzyki/ z Słowieńsczyzny są wypsowane.
Rozdźiał 9.

Dla dorachowania się prawdźiwego Ethymonu, abo Wiedu-imion jakichkolwiek/ potrzeba uważyć, jako je psowali Garbarze pierwotnego ięzyka, Grekowie abo Łaćinnicy, i którzykolwiek inśi.

Bo o Grekach, iż cokolwiek maią tedy od nas wźięli/ iawno iest ex confesso illorum apud Varrone libro 1. de Anag. Gdźie pisze, iż gdy Crates Philozow ruszył był niegdy wątpliwośći. Czemu by się nie mówiło Alpha Alphatos, iako Gramma Grammatos, odpowiedźieli mu drudzy Philozophowie Greccy. Haec vocabula non sunt nostra sed barbara, to iest Słowieńskie.

Bo tego języka ludźie zwali Warwarami iakoby Gwaru warownego: którego słów Chrząszcz/ Chrzest/ Trzpień/ Trzmiel i tym podobnych/ żadna gęba niewarowna nie wymówi.

ieżelić Alpha vita &c. Słowieńskie są słowa to iest Dałba wieda/ iakoby Datrix Scientiae, tedyć po gotowiu y insze temi literami wygrzecznione.

Jako dość rzetelnie pokazuie Archilochus lib. de temporibus mówiąc o Homerze:

Ultimum hunc Homerum aetas nostra cernit, qui Olympiade 23. & a Troiae excidio anno 500. patria Maeon, Olympico certamine victor, iudicio totius Graeciae eximius Pooetarum est habitus, & ei soli ius tributum emendandi characteres & nomina & linguam Graecam: quae ut ferunt Cadmus Samothrax fere Barbara & plena ruditatis, attulit sub excidium Troianum. Sunt ergo nunc characteres ab Homero forma elegantiore: nam primi Barbariem quandam vetuslam, & non Phaenicum habent ut cernimus, & Gallatarum atq; Maeonum figuras retinent. Idem Homerus reformavit characteres, & Grammaticae praecepta primus dedit, cum antea quisque sermone scriberet, simur & loquebatur vernaculo.

W których słowiech uważyć potrzeba: naprzód/ iż Grecki ięzyk nie był pospolity abo przyrodzony/ ale Szkolny, dowćipnie zmyślony.

A potym że ich pospolity sermo vernaculus nie mógł inszy być/ ieno Słowieński iaki był od początku zawsze y iest po dźiś dźień w Chracyey/ Bułgaryey/ Macedoniey/ Ragusach/ Dalmacyey/ wszystkiem Jllyryku/ Bośnie/ y wszędy około tey miły Grecyey/ abo wrzkomo grzecznieyszy źiemice/ którą przed tym Pelazgią zwano.

Bo rzetelnie świadczy Thucydides lib. 1. że tych słów Graecus i Barbarus, nie było za czasów Homera, i że on Greki zwał Pelasgami albo Myrmidonami; A sam zaś Thucydides wszędy zowie ich Hellenami.

Skąd jawno jest, że Polaczkowie lub z Grecka Pelasgowie, od miemidowania, Myrmidones, a od miejsca nad morzem Olani albo z Grecka Hellenes nazwani, pospolitym niegdyś Słowieńskiem językiem gadali i tychże liter co i Maeonowie Słowacy zażywali, aż do czasów Homera.

Który i sam też będąc Słowakiem (poniewasz był Maeon) nie nowe słowa i charaktery wynalasł, ale nasze Starosłowieńskie wypolerował.

Bo mu (iako Auchiloch mówi) ius tributum erat, nie adinveniendi ale emendandi characteres & nomina, & lingua Graecam,

to iest oną vernaculam za czasem tak rzeczoną gdy z wypolerowanych słów powstała wrzkomo grzecznieysza.

Nie może się tedy wątpić/ że Greczyzna pierwszy początek swóy dopiero w 1700. lat po Potopie wźięła od Homera: poniewasz on w 500 lat po zburzeniu Troie pierwotny język Słowieński polerował: a Troia we 1200. lat po Potopie zburzona była.

Od którego czasu Homerowego Pelasgowie naśi pierwotny ięzyk odednia do dnia polerowali/ póty aż w kilka wieków Greczyznę ustanowili. Za które niepotrzebne uśiłowanie/ Myrmidonami byli przezwani.

A co się zaś tknie Łaćiny/ rzetelnie mamy in Supplemento Chronicarum Iacobi Bergomensis. Notandum autem est, quod Latina lingua, quadrisariam distincta est: in Priscam scilicet, & Latinam, atque Romanam & Mixtam. Prisca sub Iano & Saturno, Latina quae sub Latino caeterisque Tusciae Regibus suit, Romana denique quae post Reges exactos caepit, Mixta autem quae post dilatatum Imperium crevit.

Co/ żeby się tym lepiey zrozumiało/ potrzeba wspomnieć na słowa Berozowe/ o naypierwszych obywatelach Włoskiey źiemie. Lib 5.

Comerus more Scythico unde venerat docuit suos Italos urbem curribus componere. Et ideo Veij appellati sunt vocabulo Sago, qui plaustrum Veias appellant, & urbem ex his compositam Veitulam/ si magna est Vlurdum/ si metropolis Ciocholam. A o ich pierwotnych naukach tenże lib. 3. mówi. Eodem tempora Ianus pater, Ianigenas Radzenuos docuit Phisicam, Astronomiam, Divinationes, Ritus: & Ritualia conscripsit, omniaq; literis mandavit. Eisdem vero nominibus & veneratione Divina sunt prosequnti, quibus in Armenia Saga erant usi.

Jawno tedy iest, iże ten Komor abo Gomer syn Japhetów Scytha był, który z pierwotnym Słowieńskiem ięzykiem naprzód z Armeniey do Syryey abo Aramey, a potym stamtąd tu do Korony Polskiey/ albo Scythyey Królewskiey przyszedł: zkąd/ y do Włoch tenże tesz na ostatek Sczerosłowieński zanieść muśiał.

Czego y same pomienione słowa/ Veias, Veitula, Vlurdum, Ciochola, i Radzenui potwierdzaią.

Bo lubo je Berosus jako nie wiadomy Słowieńszczyzny tak bardzo popsował, jednakże z opisania ich łacno się domyślić/

iż Veias położył zamiast Wos,
Veitula zamiast Wieśtula iakoby tułaiąca się abo ruchoma,
Vlurdum także zamiast Wlurdom lubo z dźiśieysza Filerdom jakoby gruntowne budowanie/
Ciochola zamiast Co-okoła/ iakoby do koła obwiedźione (ztądże Moskwa po dźiśdźień Zamek do koła obwarowany Kołowańcem zowie)
i Radzenui zamiast Rodzeni to iest dźieći iego.

Rzecz tedy pewna jest, iż ona Prisca lingua Latina Bergomensowa Sczerosłowieńsczyzna była, jako tam Komor z dźisieyszej Korony Polskiej, albo Scytii Królewski zaniósł.

Która gdy we Włoszech za czasem w wielu słowach odmieniono, tak iż podobno różna już była jako teraz Czesczyzna od Polsczyzny: te taką dopiero Latinam albo łacnieyszą (to iest im do wymawiania) i Authora onego łacnienia Latinum przezwali.

Potym gdy co dźień obćinając pierwotny ięzyk (za co tytułu Taliani, to iest "ucinacze" dostali) nuż litery odmieniaiąc, i różnemi inszemi sposobami/ o których się niżey powie/ iuż w poły różnych słów narobili: w ten czas był trzeći ich ięzyk podobny owemu niektórych/ co gadaiąc po Polsku mieszaią Łaćińskie słowa/ iako na przykład:

Słyszałem piękny Dyscurz o Compozytiey między Status. Ztądże Bergomensis on takowy ięzyk, ani Polski, ani Łaćiński, zowie Mixtam lingua; czyniąc go czwartym z trzeciego.

Naostatek skoro już wszystkie prawie słowa na kopyto swych języków przerobili: dopiero w ten czas powstał czwarty ich ięzyk, który Bergomensis trzeciem czyni; zowiąc go linguam Romanam.

W którym polerowaniu języka gdy gmin nie mógł z Skolutkami w ras naskakiwać, stąd powstała różność Włoszczyzny od Łaciny.

Równie tedy tymże sposobem Grekowie, Egipcyanie i którzykolwiek inśi na świećie, nie jednym skokiem ale po stopniach odmiany/ języki swoie w dziśiejsze doskonałość nie rychło przywiedli.

Jako na przykład z płomienia nie zaraz uczyniono flamma, ale podobno pierwej płoma, potem plama, nuż blamma, aż na ostatek stanęło flamma: także i insze słowa.

Czego dość rzetelnie to samo potwierdza iż nie mieli zrazu (iako uczy Angelus Roccha in sua Bibliotheca Vaticana) ieno 16. liter/ to iest: A B C D E F I L M N O P R S T V. Aż po tym, nie rychło z czasem i nie razem H K Q X Y Z wynaleźiono.

A o literach F i V konsonanśie tamże pisze/ iż ie dopiero Claudius Cesarz wynalazł: i dokłada tego/ iże starśi Łaćinnicy nie pisali fruges ale bruges, nie fama i fanum, ale bama y banum, nie Caesar ale Kaysar, nie Pyrhus ale Purrhus, i insze tym podobne słowa.

A po wynalezieniu litery F, pisze, iż jey tak barzo zażywali/ że nie pisano hordeum veho, ale fordeum vefo, nie Octavianus ampliavit, ale Octafianus ampliafit, nie vulgus vixit, ale fulgus fixit, a przed tym bulgus bixit, także i insze słowa.

Stąd znać, że Ciceronowe pisma, także Iulij Caesaris i innych którychkolwiek starych Authorów, w których wyborną Łaćinę widziemy, mędroszkowie tych świeższych ledwie nie naszych wieków przerobili: ponieważ w nich nie ma nic tak śmiesznych słów staroświeckich, jakie bywały za ich wieków i długo potem.

Czego dość oczywiśćie potwierdza świeży na świećie Kalepin/ którego pierwszą i własna iego editia niemal tak różna iest od dźiśieyszych, iako oneczne Plautusowe tolutim badisa od dźiśieyszego paulatim equita, y insze podobne starołaćińskie słowa.

Sposób dorachowania się Ethymonu/ z ięzyka Słowieńskiego.
Rozdźiał 10.

Takowe tedy wypłynienie wszelakich ięzyków z naszego pierwotnego pokazawszy, jawno jest iże wszystkiego świata rozmaite słowa/ muśiały z niego wźiąć jakiszkolwiek początek.

Zaczym, kto się chce ich prawdźiwego Etymonu albo Wiedu-imion lubo zrozumienia dorachować, trzeba je zaś temiż nazad sposobami odpsować, iakiemi są zepsowane: niegdźie początki słów odćinaiąc, niegdźie też odmieniaiąc/ niegdźie śrzednie litery abo sylaby wyrzucaiąc/ niegdźie przydawaiąc/ niegdźie przesadzaiąc/ y różnemi inszemi sposobami: Które garbarze słów starych zwali z razu Wygorami/ a ca czasem Figurami iakoby Wyborami.

Z jakich zdało się tu kilka połoszyć za Reguły/ przez które śieła iest w tym Wywodzie słów odpsowanych: aby każdy widział, że się nic lekkomyślnie w nim nie położyło.

Reguły abo sposoby którymi pierwotne słowa psowano.

1. Od wszystkich słów które się od A lubo E. poczynaią/ pierwotny początek odćięto. Jako na przykład:

ex Gabris uczyniono Abror,
ex Saccaron Accaron,
ex Hades Ades,
ex Nagona Agona,
ex Matheas Atheas,
ex Sarbis Arbis,
ex Gaza Aza,
ex Bavari Avari,
ex Caulon Aulon &c.
Także ex Belea uczyniono Elea,
ex Hebuda Ebuda,
ex Iechne AEchne,
ex Herebus Erebus,
ex Retulani Etulani,
ex Sergestani AEgestani &c.

Które wszystkie słowa y inszych takowych niezliczona rzecz, znayduią się dwoiako pisane w Historyckich Dykcyonarzach/ a mianowićie Stephani Caroli.
Toż wielom słowom (nie wszytkim jednak) uczyniono/ które się y od inszych wokalisów poczynaią. Jako ex Hierycho Iericho, ex Hieremias Ieremias, ex Hieroboam Ieroboam, ex Hyberia Iberia, ex Hyberus Iberus, ex Hyarbas Iarbas ex Tyscopolis Ischopolis &c. Także ex Colchinium Olchinium, ex Corope Orope &c.

2. Niegdy też i tak iuż obćięte słowa z consonantów, znowu doobćinywano/ i z zostawionych wokalisów.

Jako ex Acantium uczyniono Cantium,
ex Alconia Laconia,
ex Adamastor Damastor,
ex Apulia Pulia &c.

3. Niektórym zaś słowom razem całe sylaby ućięto/

jako ex Illyberia uczyniono Liberia,
ex Illyberis Liberis,
ex Iobachus Bacchus,
ex Palatij Latij &c.

4. Niemal we wszystkich pierwszych syllabach zamiast naszego O kładźiono A, żeby jeno czymkolwiek różne były słowa nowsze od pierwotnych:

iako morze mare,
sól sal,
nos nasus,
komin caminus,
Poganin Paganus,
owies Avena &c.

5. Nie maiąc nowsze języki odmian liter, jak my, kładli dwoje aa zamiast naszego A, jakie mamy w słowach bał/ dał/ miał rć.

Także dwoje ee miasto naszego E. iakie mamy w słowiech/ grzech biegł legł rć.

Czego stąd się dochodzi, że takowe aa lub ee odmieniwszy na A lubo E alić wnetże tak się rozumieją, jako je pospolićie wykładaią. Jako na przykład Baal czytając Bał, alić się rozumie straszny; jakiem on być musiał, ponieważ wszystka Azja przezeń przysięgała. Dlategoż to imię wykładaią/ dominas vel subijciens aut possidens: a Grekowie Baala Marsem bydź rozumieią.

Także Beelphegor, czytając Beł-phegor/ alić wnet się objaśnia/ czemu to słowo Bel, vetustum abo destuentem wykładaią/ to iest iż dawno niegdy był.

6. Dla tejże przyczyny zamiast naszego O. iakie mamy w słowiech tór, gór, plótł rć. kładli au:

iako zamiast óro, tóro, Plótus &c.
taurus aurum Plautus &c.

7. Równie także y o konsonantach uważyć potrzeba/ iż miasto naszego I. niemal zawsze kładli dwoie II. Jako Wał Vallis Gołec Gallus, Bał abo Beł Bellus &c.

8. Także miasto naszego/ ś. kładą/ sc. Jako Żydowskie śin scin, roś, resc, Sith Scyth, Mathuśalach Mathuscialach &c.

9. Nuż iawno iest/ że Łaćinnicy abo Włoszy wszelkie Ch, także C. przed A, O. V. czytaiąc za K. śielą przez to słów niepoiętych uczynili: iako capio, captivitas, caputium &c. które czytaiąc przez C. iako ie napisano/ iawno iest iż capio y captivitas są nasze capam y zaczapienie/ a caputium brat czapczyn.

10. Toż rozumieć y o literach C y T z których tamte przed E. I. czytaią za dz, a te przed temiż wokalisami za C.

11. Uważyć też potrzeba/ iż Grekowie nie maiąc liter B. ani C. nie czytali Barbarus ale Warwarus/ nie Basilica ale Vażylika. rć. a miasto C. pospolićie pisali K.
Żydźi także na wielu mieyscach B. miasto W. y wzaiem W. miasto B. czytaią.

12. Nuż TH Grekowie niegdyś kładli za T co się wymawia niemal jakoby w nim J było: jako w słowie Athenae zamiast "utienie" albo uczenie, iż tam szkoła pospolita była: Niegdyś za takoweż D.

Stądże Łacinnicy Greckie Theoi piszą Deus, i także tym podobne.

Czasem też y za proste D: jako w słowie Etymon zamiast Wied-imion. Łaćinnicy zaś byle czem tem różnić D. często w Th odmieniaią: jako Dronos Thronus, Gęda Getha: Stądże sławne są u Poetów Gethyca plectra.

A czasem też i w proste T. iako Powiedacz Poeta.

13. To też uważyć potrzeba, że Żydzi nie mają pewnych jako my Wokaliszów, ale je w jednem tylko Aleph punktami rozznaczaią, równie iako my a, ą od gołego A.

Zaczym Etymonując słowa, nie trzeba się wiele sadzić na ich Wokalisach, ale tylko na samych prawie Konsonantach.
Często też H. nie potrzebnie przydają: jako Hieruzalem miasto Jeruzalem.

14. Nuż trzeba zawsze y na to pamiętać/ iż przed Claudiusem (iako się w 9. Rozdź. pokazało) nie było liter F. y V. konsonansa. Zaczym AEthymonuiąc słowa/ tak ie trzeba czytać iako na on czas pisano y czytano/ gdy niemi co beło przezwano.

15. To też uważyć potrzeba, iż literę X kładli miasto naszego "gz" albo "kz".

tak iż iedno Kśiądz albo z Łaćińska Xiądz/
także Euxinus abo Eugzinus miasto Ogżeny.

Często też Łaćinnicy kładą S. zamiast X.

iako Exquilinus abo AEsquilinus,
Alexia abo Alesia &c.

16. Równie także y o literze Y. uważyć potrzeba że ią Grekowie często kładli miasto E. iako Breges Briges abo Phryges, Chrestus Chrystus/ Edessa Edyssa, Tymbrium Timbrium rć. Starśi zaś Łacinnicy miasto Y. kładli V. iako Pyrrhus Purrhus, Tyscus Tuscus, Tyssagetae Tussagetae, Thyria Thuria &c.

17. Także o literze Z. uważyć potrzeba że się często znayduie/ miasto niego H. a czasem y G. iako Agonax/ abo Azonax y Abraham, miasto Obrezan: Ztądże go wykładaią Patre circuncisionis, abo multitudinis to iest circunbisae.

18. Wiele też różni garbarze pierwotnego języka grzeszyli i powinowactwem albo podobieństwem liter jakie są między H, a Ch, także Ch. a G. także G. a K. także B. a P. także F. a W. także M a N także P. a Ph. także W. a B. i tym podobnych.

A na ostatek nie rozumiejąc słów popsowanych, albo nie mogąc pojąć od naszyńców wymówionych, oślep kładli któreszkolwiek litery, a czasem i syllaby inne za inne. Jako na przykład mamy w pomienionym Dykcjonarzu Historyckim Stephani Caroli, za jedno w różnych Authorach

Adiabare Aiabane,
Adubanus Danubius,
Aduas Abdua,
AEcani AEquani AEqui AEquiculi,
AEdessa AEdissa AEdyssa AEgea,
AEgabro Bebro,
Sarmatae Syrmatae Sauromatae,
Hennoma Hennomia,
Poltiobria Poltumbria,
Abgavis Agabanis,
Agrae Acrae,
Agragas Acragas,
Roxolani Traxolani (sub tit: Alani)
Brytania Prydania (sub tit: Albion)
Breges Bryges Brygantes Phryges,
Bryses Chryses,
Brusa Prusa,
Cabrus Caprus Calabrus,
Claudius Clausus,
Caralitani Calaritani,

i kilka tysięcy słów innych: które się za czasem w osobne kupy zbiorą, na pokazanie więcej tych Reguł nieprawośći.

Jako takowe Reguły/ y na co są potrzebne Rozdźiał 11.

Obacz tedy uważny Czytelniku/ że ia AEthymonuiąc słowa/ nie którą chce literę abo syllabę kładę za inszą/ ale przez pewne Reguły z wielką pracą zebrane/ te którey potrzeba wyćiąga/ abo do sensu pisma S. lubo Historyckiego/ abo przyrodzenia iakiego słowa. Jako na przykład/ nie dość maiąc z pospolitego wykładu słowa Osanna, żeby się miało rozumieć Salva nos Domine (a to dla tego iż niemasz wnim konstrukcyey z następuiącemi słowami filio David) a chcąc wiedźieć coby to za słowo było:

Naprzód uważyć potrzeba/ że to filio David wydawa Osannę iż ma bydź nie co iemu należącego.

Wiedząc tedy że to Panu Chrystusowi śpiewano było, któremu iako prawdziwemu Bogu należy Boska chwała: a uważaiąc że Jllyrikowie Nabożeństwo Bożeństwem zowią: łacno się domyślić/ że to słowo Osanna iest zepsowane (przez pierwszą Regułę) Bożanna abo Bożenna/ to iest latria filio David.

Także Alleluia, iż ie wykładaią Laudate Dominum, łacno się dorachować (przez 1. Reg. o początku/ a 7. o dwoygu ll) że to iest Chwałe-luia/ to iest laudem funditat. so. caetus fidelium.

Nuż Abram, uważaiąc iż był od Boga obrany y dla tego z Haran wywabiony: iawno iest/ że to słowo Wyżydowiono z naszego Obran; a to przez 4. y 18. Reguły. A iż potym/ w ten czas beł nazwany Abraham gdy mu się Pan Bóg roskazał obrzezać: ztąd oczywista rzecz iest/ że to słowo niegdy beło Obrezan/ z którego Żydźi nie maiąc pewnych wokalisów uczynili (przez 4. 16. y 18. Reguły) Abraham.

Ztądże go wykładaią Patrem multitudinis, przeto iż wiele Narodów przyjęło od Żydów obrzezanie.

Także Absalon że go wykładaią (per antiphrasim, to iest opacznie) Patris pax; uważając iż Ethymon w opacznośći bydź nie może/ a chcąc wiedźieć/ coby to za słowo beło: naprzód uważyć potrzeba/ iż ledwie kiedy miał świat podobnego iemu szaleńca przećiwko własnemu Oycu/ bo iawne są iego woyny przećiw Dawidowi: a potym że go on zabitego tak barzo przećie żałował/ aż mówił. Fili mi, quis mihi tribuat ut ego moriae pro te.

A tak wnet się pokazuie przez 4. Regułę/ że to iest abo Obszalon/ iakoby nader szalony/ abo Obżalon miasto obżałowany.

Nuż Ceres ponieważ ią za Boginię zbóż maią/ uważaiąc iż Boginie trzeba czćić/ a żyto zowią resz/ łacno się domyślić/ że to słowo Ceres, iest okrzesane czczę resz.

Także Bacchus/ ponieważ go za Boga trunków maią/ a na beczce maluią/ gotowa rzecz/ iż to słowo iest zepsowane Beczkoś.

Równie co by za słowo beło Alaconia lubo Laconia (bo tą dwoiako piszą) łacno się dorachować/ naprzód pierwszą syllabę przez 4. Reg. odpsowawszy na Olaconia, a potym przez 3. Reg. na Polaconia; poniewasz w Pelazgij beła/ gdźie także z miasta Polakoniey uczyniono Laconią/ iako y we Włoszech z Polacium abo z Łaćińska Palatium za czasem okrzesano Latium.

Ztądże po dźiśdźień Jllyrikowie/ równie iako y nas Włochy Lachami zowią. Nuż nix iawno iest per 15. Reg: że go wyrobiono znaszego śniegu; naprzód/ e. wyrzućiwszy/ a potym/ s. na koniec przesadźiwszy/ aby beło nigs abo z Łaćińska nix.

Także Cupido, iż chciwość znaczy, jawno jest, że to słowo (przez przesadzenie syllaby do) uczyniono z naszego "do kupy", jakoby chciwe zgromadzanie albo łączenie. Nuż litera/ wiedząc że mówienie rzeczą zowiemy (jako piękną rzecz miał do ludzi) łacno dość że ją wyłacniono z tych słów lita rzecz jakoby sulus sermo. Także Syllaba siła abu to jest obiecadła w kupie.

Calamus kalać ma, albo musi, to jest papier, albo na czym piszą.

Papyrus pod pióro, bo go pod nie podkładają.

Author - "dał-tor", iż drogę do czego przetorował: i także wszystkich innych słów, co ich jeno jest na świećie w którymkolwiek języku/ łacno się z ich przyrodzenia/ albo opisania lubo w Biblii lubo Historyach dorachować przez pospolite Reguły/ jako z pierwotnego naszego ięzyka Słowieńskiego wypłynęły.

Że takie wykładania słów odpsowanych/ nie są przećiw pospolitym Doktorów Świętych

Rozdźiał 12.

Jawno tedy iest/ że słowa które uważny Czytelniku znaydźiesz w tym Wywodźie odpsowane/ lubo z Polska nazwane;
iako Paradisus Poradźiesz/
Monarchia Mieńarcość/
Aristocratia Parzystokraczenie/
Seth Scyth (abo raczey Sczyt)
Enos abo Anos Panosz/
Malaleel Mola-leł/
Mathusale abo Mathuscyalach Matu-śćiałoch/
Tanais Toniec/
Hercules Harculec/

y insze tym podobne/

nic więcey nie są różne od Adam Jadam/ Eva Jewa/ Andreas Jędrzey &ć. ieno że tamte nie są nam tak iako te w zwyczaiu: dla tegoż nie uważnym dźiwne się zdadzą.

Niechże tedy żaden nie mówi że to są sczere słów popsowania gwoli wykładania ich po swemu/ przećiwko pospolitemu Doktorów Świętych wykładowi. Bo insza rzecz iest słowo iakie swawolnie popsować a insza zepsowane zdowodem odpsować/ aby się to co niegdy rozumiało.

A co się tknie aby odpsowanych wykłady miały być przećiw Doktorom Świętym, uważ proszę mądry Czytelniku/ że iako insza rzecz iest pokazować/ o iakiem obraźie iż tego abo owego Świętego iest/ od pokazowania iakiemi go farbami abo z iakiego drzewa wyrobiono/ y z którego lasu ono drzewo wyrobiono: tak insza rzecz iest/ wykładać z Doktorami Świętemi słowa Żydowskie abo Greckie/ tak iako je Żydźi abo Grekowie rozumieją/ a insza nie przecząc temu pokazować/ zkąd się wźięły u Żydów abo Greków takowe słowa: y co brzmią w uszach pierwotnego ięzyka Narodów Słowieńskich.

W czym żadna się krzywda ani Biblii, ani Doktorom Świętym nie czyni.

Bo jeżeli się godźi Biblijne słowa Chaldeom i Arabom inaczey pisać i po swemu wykładać, niżeli Żydźi piszą i wykładaią: czemusz proszę nie ma się toż godzić i nam Słowakom:

A tym więcej żeśmy zawsze byli i są przy tym prawie: jako się widźi w zwyczaynieyszych słowiech Adam Jadam/ Eva Jewa/ Ioannes Jan Andreas Jędrzey i wielu podobnych/ które inaczey aniżeli Żydźi abo Biblia/ piszemy y czytamy. Co ieżeli się godźi w zwyczaynieyszych słowiew: czemu y nie w inszych niezwyczaynych:

A żeby iawno beło/ iako różnie Chaldeowie y Arabowie słowa Bibliyne piszą y wykładaią/ niech będą te kilka na przykład.

Jeżeli różni różnie piszą y wykładaią: Czemu po naszemu nie pisać y wykładać?

Łaćińskie Chaldeyskie Arabskie Słowieńskie
Adam Odom Adamo Jadam

Homo vel terrenus aut terra rubra, u wszystkich. Heres Dei promissor.

Abel Hobel Habil Ubeł.

Luctus vel vanitas, u wszystkich. Desuit.

Seth Sith Scit. Sczyt.
Positus Fundamentum, Frontispicium.
Enos Anuś Anos. Panosz. (.f. Sethi)
Homo vel vir. Nomen Domini vel dulcedo, Dominatoris filius
Malaleel Mahlalail Mahloloil. Mola-leł.
Lavdans Deum Laus aeterna. Tineam fudit.
Mathusale Matuśialach Matuscialach. Matu-śćiałoch.
Mortem misit Nuntius mortis Mittens mortem. Turbameti excisor.

Dla rozezniania tedy czyiby wykład był własnieyszy:

Naprzód o Jadamie uważyć potrzeba/ iż między inszemi imionami Bożemi/ iest też iedno iestnośći Boskiey Ja abo jaus iakoby Egus, którem się nazwał mówiąc

(Exo. 3) Ego sum qui sum.

Ztądże Jadam właśnie wykłada się Egi dabo, jakoby dźiedźic obietnic Boga, który się nazwał Ja Jestem który Jestem: to jest nie odkogo inszego jestność maiący, jeno sam odśiebie.

Którego wykładu potwierdza ono Dawidowe Psal. 8. Omnia subiecisti sub pedibus eius. Jż iednak daleko większe rzeczy miał od Boga niżeli wźiął, to iest Niebo, do którego człowiek stworzony, dla tego nie nazwał go Bóg Jadał, ale in futuro Jadam, jakoby Dei dabo, który się zowie jaus abo Egus.

Ubeła wykład iawny iest bez wywodu, bo wiemy że Ubeł gdy go Kain zabił.

Sczyth zaś coby beło nikomu nie tayno; przyczyna iednak dania mu tego imienia beła/ iż odniego wystawionego na czoło Jadamowe Panowanie w Raiu poczęte Sczythickiem zwano/ y potomki iego iako nazacnieysze na świećie Synami Bożemi.

Panosza także wykład/ sam z śiebie iawny iest/ iż był Synem Sczyta pierwszego po Jadamie Pana świata/ y Sukcessorem iego.

Molaleł dla tego tak beł rzeczony/ że pierwszy na świećie Kainiany podbił/ którzy iako mol wszystek Naród ludzki psowali. Za co iż nieśmiertelny chwały nabeł/ ztądże to imię Laus aeterna wykładaią.

Mathuśćiałoch zaś/ ztąd beł tak przezwany że Kainiany wyśiekł/ którzy przed Potopem długiemy woynami świat mąćili/ ztądże go wykładaią/ Mittens mortem, abo Apostolus mortis. Których wszystkich wykładów istotna własność w samym się Wywodźie szerzy obaczy.

Pokazawszy różność u różnych między pomienionemi słowami, równie także, nie będzieli w kogo chciało/ że Magoga i Goga synów Jafetowych zowie po naszemu Lachem i Polachem, choć tego dość gruntowne przyczyny pokazuje: niech proszę wspomni na takąż różność słów zwyczajnieyszych

Adalbertus od Woyciecha,
Bonaventura od Dobrogosta,
Deodatus od Bogdana,
Felix od Sczęsnego,
Bonifacius od Dobrodźieła
Chrisostomus od Złotoustego,
Benedictus od Dobrosława,
Sylverius od Lasomiła,
Hieronymus od Jarosza,
Laurentius od Wawrzyńca
Petronilla od Piotrusze,
Pudentiana od Wstydońki
i innych tym podobnych.

Które w uszach naszych tak właśnie nie mają nic Łaćińskie z Polskiemi, jako i Żydowskie Magog z Lachem albo Gog z Polachem:

I owszem, kiedybyśmy tak nie rozumieli Łaćiny, jako Żydowizny nie rozumiemy, zaiste nie równieby trudniej pokazać/ że to jedni byli/

Adalbertus y Woyćiech/
Felix y Sczęsny/
Hieronimus y Jarosz/
Laurentius y Wawrzyniec/

także i drudzy z pomienionych: a niżeli Magog i Lach/ albo Gog i Polach.

Którym tego tylko nie dostawa/ że ich nie mamy w zwyczaju iako tamtych. Jednakże łacniey się ich niż tamtych dorachować: bo uważywszy/ że Scythiam Regiam wszyscy Historycy w Koronie Polskiej pokazuią.

Nuż to że Scythy Żydźi Magogami (patrz w Kalepinie pod słowem Magog) a Słowacy Lachami zowią: oczywista rzecz jest/ że to ieden muśiał bydź u różnych Magog i Lach/ iako Adalbertus a Woyćiech/ abo pomum a iabłko.

A ponieważ Polach, przodek nasz, tak zawsze pospołu chodzi z Lachem/ jako w piśmie S. wszędy Gog z Magogiem (którym nasz Naród niegdy śpiewywał Lelum Polelum) tedyć za tem idźie: że iako Żydowski Magog jest naszem Lachem/ tak też i ich Gog naszem Polachem, abo Polakiem: co się dostatniej tym Wywodem pokazuie.

Stądże lada Żydźię Szlachćica zowie Goy/ a Chłopa Mużyk.

Tak tedy tych jako i innych słów (dorachowawszy się jakie niegdyś były) że używam za trzeci Jnstrument albo materyą Jstoryey moiey/ nie dźiwuj się uważny Czytelniku: ponieważ, jako widźisz, i w nich samych dobrze z rozumianych, dyszy oczywista prawda niemal wszystkiego, jako się co dźiało.

O przybudowaniu na pomienionych trzech Fundamentach Jstoryey. Rozdźiał ostatni.

Na ostatek y to uważyć potrzeba/ iż nie równie większy iest dowód czegokolwiek/ pokazem zpewnych rzeczy/ prasą dowćipu wyćiśnionym: iako przez miarkowanie czasów/ abo iedneysz rzeczy różnych imion dorachowanie/ y inszemi sposobami/ oczy ludzkie otwieraiącemi: a niżeli gołemi słowami którego Authora o bayki podeyrzanego.

Jako na przykład, że Baal któremu Ninus i Semiramis bałwan byli na uczćiwość wystawili, nie kto inszy był jeno Tanaus primus Rex Scythiae Regiae albo Korony Polskiej: łacno prasą dowcipu wyćisnąć, ze słów Genebrarda, wielkiego Chrześćiańskiego Historyka mówiącego lib. 1.

Vexores Rex AEgypti qui Scythas usque ad Pentum (ut Trogus docet) pepulit, & Tanaus Rex Scythiae qui Vexorem usq; in AEgyptum repulit, ante Ninum fuerunt.

Jeżelić albowiem przed Ninem żadnego innego nie było przestrachu świata, prócz tego Tanausa, tedyć nikogo innego prócz niego/ nie możono Baalem na on czas przezwać.

Także to, że tego Tanausa (dopiero potym w Europie tak nazwanego) przed tym w Azji Polągiem lub za czasem Polachem/ aż naostatek Polakiem zwano/ od Polęgnienia po Lągu abo Lachu (którego Żydźi Magogiem zowią) na Stolicy świata:

Stąd łacno wyćisnąć, że starożytne miasto Polemniacum nad Pontem, na tym mieyscu Ptolomeusz pokazuie/ skąd Tanaus wypadł na Wexoresa.

Nuż to że ten Polach rzeczony Baal i Tanaus/ musiał byc nie de stirpe Iaphet iako Fasciculus temporum uczy, ale własny a nazacniejszy syn jego/ sam czas pokazuie ponieważ był jeszcze przed Ninem.

A to zaś, że go Jozeph Antiquitatum Mogiem a drudzy Żydźi Gogiem zowią: stąd łacno wyćisnąć, iż tenże lib. 1. na tymże mieyscu pokazuie Mogę Miasto starożytne gdźie Ptolom. Polemniacum: A pisze iż było Moga, syna Japhetowego.

Tym sposobem i wiele inszych rzeczy nad Słońce iaśnieyszych/ łacno wyćisnąć prasą dowćipu z pewnych fundamentów/ iak wino z iagód.

Nie pytayże się więcey uważny Czytelniku/ zkądem wźiął y biorę to co piszę (choć ledwie kiedy od kogo zdźiśieyszych pomyślone) obaczywszy przez te Perspektywę/ na iakich fundamentach stoię.

Ale tak proszę bądź wdźięczen prace moiey/ iakoć przynależy. A tak ią chętnie czytay/ iako ia tobie uprzeymie życzę/ ut bene diuqucvalese.

Następstwo Panow Świata.
Samoprawdźiwych Augustow albo Gogustow. Y Niezwyćiężonych,

Przez których się wieki/ ten Wywód prowadźi.

I Iadam / w Raiu od Boga postanowiony Panował lat 234. aż wnuka / obaczył z tego syna któremu Państwo miał wolą zpuścić / aby mu pokutować nie przeszkadzało. Od stworzenia

II Sczyth abo Seth syn iego / nastąpiwszy Roku …
A wieku swego 105. Panował lat 140. aż przykładen Oycowskiem także wnuka następce swego obaczył. 235

III Panosz abo Enos, syn iego nastąpiwszy Roku …
A wieku swego 160. Panował lat 100. 395

IV Panoch abo Anach, wnuk iego / nazwany Molaleł abo Malaleel / nastąpiwszy Roku …
A wieku swego 101. Panował lat 404.

496

V Matu-śćiałoch abo Mathusale Prawnuk iego / nastąpiwszy Roku …
A wieku swego 214. Panował lat 756. aż do Potopu / który się począł 901

1657 Od Potopu

VI Japhet / Pra-wnuk iego / nazwany Iuppiter nastąpiwszy (po iedenastu lat Interregni) Roku …

A wieku swego 112. Panował w Azyey lat 337. nim odszedł do Aphryki.

1669
12

VII Lach Priscus sym iego po żydowsku Magog / lęgszy na pierwotney Stolicy świata …

A wieku swego 342. Panował lat circiter. 10.
2007
351

VIII Polach Priscus, brat jego, którego Żydzi Gogiem zowią / przed tym Dan abo Alanus, a potym Baal, Tanaus, Hercules, y Iouis rzeczony: nastąpiwszy Roku …

A wieku swego 348. Panował lat circiter. 45.

Przyszedł do Europy Roku …

Gdzie Scytyckie Królestwo (które przed tym od początku w Azyey było) ustanowił od niego Polskiem / a od władzi Carmackiem nazwane. Y spłodził wniem trzech synów / Sczyćca / Bogaderza / y Giełona: z którego liniey był Jan Giełon / abo Jagieło.

2018

2025

362

369
IX Sczycieć albo Scytes, od którego Scytickie Królestwo się Sczyciońskiem albo Scytharum Regiorum. Tego dzieła i Następce abo Successory/ aż do Najjaśń: i Niezwyćiężon. WLADYSLAWA ZYGMVNTA pokaże Authorowe Speculu Istoricum, będźieli na nie taki nakład/ jakiego potrzeba.

WYWOD HISTORYCKI
Jedynowłasnego Państwa Świata/

Na obaczenie w ręku najzacniejszego Narodu Polskiego i w ich Koronie prawdziwego następstwa, w pierwotnym Jadamowym Panowaniu światu: uważyć potrzeba, gdzie się, iako, a jakie poczęło: i w kim, kiedy, a jako ćiągnęło/ poty aż sie dzisieyszej Koronie Polskiey za łaską Bożą dostało.

Co obaczywszy, krotko sie cokolwiek pewnego i o przeszłey fortunie iego pokaże.

Piotr-246 · Gość

kolejne poprawki:

"WYWÓD JEDYNOWŁASNEGO PAŃSTWA ŚWIATA,
w którym pokazuje ks. WOJCIECH DĘBOŁĘCKI z Konojad Franciszkanin,
Doktor Teologii,
Generał Społeczności Wykupowania Więźniow,
że najstarodawniejsze w Europie
KRÓLESTWO POLSKIE, LUB SCYTYCKIE,
samo tylko na świecie, ma prawdziwe Sukcesory JADAMA, SETA i JAFETA,
w Panowaniu światu od Boga w Raju postanowionym i że dla tego Polaków Sarmatami zowią.

A gwoli temu i to się pokazuje, że Język Słowieński pierwotny jest na świecie.

Nie gań aż przeczytasz:

Bo wydany jest za Pozwoleniem i Przywilejem Je Królewskiej Mości,
po przejrzeniu na to wysadzonych Teologów i Historyków

W WARSZAWIE,
W Drukarni Jana Rossowskiego, Typografa Króla Jego Mości.
Roku Pańskiego 1633.

Najzacniejszym i Najstarodawniejszym
NARODOM
KORONY POLSKIEJ
I wszem innym Słowiańskiego języka.

Zdrowia, szczęścia, i Sławy, przy łasce Bożej.

Pospolitej chluby Waszej Najzacniejsze i Nastarodawniejsze Narody Sarmackie: zebranej z Jstori mojej, w druk (pod imieniem Najjaśniejszego i Niezwyciężonego Monarchi WŁADYSLAWA ZYGMUNTA z Bożej łaski Najwyższego Pana i KRÓLA Polskiego
po niemałej części już zgotowanej: nie zdało mi się ani Jego Królewskiej Mości iż krótka rzecz jest, ani też komukolwiek osobnemu, z grona Waszego ofiarować; abym się i ja nie zdał kogokolwiek nad inszych przekładać na szale błahego rozsądku mego.

Przeto wszystkim razem i każdemu z osobna, niech będzie ten sok Istorii mojej ofiarowany: na ulżenie bólu serca w dzisiejszym doczesnym osłabieniu Korony Polskiej, od jej pierwotnych nierównie większych władzy i potęgi: Którymi się szczyciła, póki ją zwano Sczycyochą, albo Scythiam Regiam i Sarmacją zamiast Carmacją (aby nie czytano Karmacja.) że niegdyś wszytkie Carstwa w mocy miała, jako własna ich mać, z której się poczęły:

Nuż Pandorą jakoby Panią darowaną, iż jej wszyscy Bogowie Ziemscy dary (jak Trogus uczy) hołdowli: i Ukwilą albo Regnum Aquilonis, iż tu nawyższą zwierzchnością wszelkich od kogokolwiek rozkwilonych ukwilano; iako się w tym Wywodzie pokaże:

Nad to Basilaeą (zamiast Ważylechą) że ją wszyscy czcili i uważali za Lachowe gniazdo Syryjskie na Libanie: gdy Polach brat i Successor jego Ósmy Pan świata, Tron Sczycioński abo Scytharum Regiorum, tu z Libanu przeniósł: i wszytkę chlubę Scytha abo Setha syna Jadamowego Scythów Azyatyckich, to iest Aramaeów albo Syrów tu zasadził: i w tenże sens Amalechią (zamiast Jamą Lechową) także i Echidną (jakoby Lecha dnem albo dziedziną)

Nuż Vandalią od Wandy żony (według Hertmana Schedella) Jafetowej; że tuteczny płód jej, stąd wędrowny, daleko różne krainy osadzał; i różnymi inszymi tytułami: A obywatele jej ze krwi nie Sczytakami albo Scytami jako zrazu od Sczyta albo Setha, syna Jadamowego, ale Polakami od Polacha syna Jafetowego (którego Żydzi Gogiem a cudzy różnie różni Baalem, Tanausem, Herculesem i Jowiszem zowią) i Sczyciochami, albo Scythas Regios, od Sczycca syna i Successora Polachowego/ którego Historycy zowią Scythes zamiast Sczyciec.

A prócz tych pomienionych tytułów ich Królestwa też Gethami zamiast Gędami; że w gędach abo pieśniach/ mieli pierwotne swe Jstorie: także Venetami abo z Ruska Henetami, od wnetości albo prędkośći przeciw nieprzyiaćiołom: y Gotami miasto Gotowemi/ to iest na odpór im/ a mianowićie Rzymianom około Dunaiu: y różnemi inszemi od ich dźieł iednegoż Narodu przezwiskami.

Ponieważ tedy wszytkim wam wzaiem służą one słowa Żydowskich Królestwach rzeczone.

4. Ezdrasz 2. Accipite iucunditatem gloriae vestrae gratias agentes Deo qui vos ad Coelestia regna vocauit.

Bierzcie uciechę chluby Waszey, dziękuiąc Bogu, który was do Królestw Niebieskich, to jest, władzą Niebieską w Jadamie poczętą ustanowionych powołać raczył. Wszyscy ją (a osobliwie Polacy) przyjmijcie jako swoją własną. Wszyscy się z niej cieszćie iako z osobliwego kleynotu. Wszyscy się nią szczyććie/ jako Sczyciochowie, albo Scythae Regij. Wszyscy się chlubcie, bo iest z czego: iż was taką godnośćią uczćić raczył.

Bierzciesz z niej uciechę, a proszę wdzięcznym okiem: bo nie pochlebstwo jest, ale istotna prawda. A wziąwszy ten zadatek chluby Waszej/ chcećieli aby wszystka jey summa/ co prędzey światu iawna była: Wszyscy proszę do nowego Pana przyczyńćie się o nakład na Speculum Istoricum universalis Istoriae, które światu Łaćińskiem ięzykiem gotuię.

A to na cześć i na chwałę Prawdy S. P. Jezusa Chrystusa i na odpór dźiśieyszym Historykom naszę własną chlubę różnym inszym Narodom przypisuiącym.

Wszyscy o nim (o co proszę) radzćie: a mnie ubogiego Zakonnika, który wam ten podareczek, jaki mógł być na prędce ofiaruję, w łasce swey chowajcie, bom wszystkich was iako tegoż grona lubo napodlejsza jagoda, powolnym sługą jest, i niegodnym Bogomodlca.

KS. WOYCIECH DEBOŁĘCKI z Konojad Franciszkanin.

Przestroga o słowach

Scythia, Scytha, Scythicum Regnum.

Te słowa Scytia, Scyta i Scytyckie Królestwo, szczycącym się nam Polakom nie jeno Scythem albo Sethem synem Jadamowym, ale też i Sczyćcem synem y Successorem Polachowem, nie tak by trzeba po Polsku pisać.

Jż iednak te słowa cudzoziemskie nie są nam w Polszczyznie zwyczajne, dlatego zdało się raczej z łacińska je pisać, dla łacniejszego rzeczy zrozumienia. Właśnie tedy ma się zwać po Polsku Scythia Regia, Sczyciocha, a vulgaris (za Donem) Sczytocha: Scytha Regius Sczycioch, a vulgaris Sczytak. Scyticum, jeżeli co Regiorum Scytharum, to Sczycioński, a jeżeli vulgarium to Sczytackie.

PERSPEKTYWA na dojrzenie tego wywodu, którą pierwej trzeba przeczytać, temu ktoby miał wolą rzeczom przeczyć.

Jako Historye są popsowane; a co w nich zostało wiarygodnego.

Rozdział Pierwszy.

Jawna rzecz jest uważny Czytelniku, że pierwotna według Berosa Scytycka Istoria (lub ista rzecz) jak się co na świecie i kiedy działo: tak bardzo niepomiarkowane affekty ludzkie cudzej sławy pofałszowały, aż ledwie co w niej zostało z głosu pospolitego, czemuby rozum wierzyć pozwalał.

Naprzód albowiem Egipscy Chamowie sławną oną u Historyków sporkę o starożytność rodzaju z Scytami, Przodkami naszemi, długo wiodąc, skoro przemożeni byli znowu ciże w Babilonie (chcąc piórkiem połatać nagość dziedzicznego swego po Chamie przeklęctwa, w poddaństwo Scythom przez Japheta idącym) wszystką Istorię pofałszowali: pokazując przeciw Pismu Świętemu i oczywistej prawdzie, pierwotne Panowanie Światu w rękach poddaństwa Jafetczykom Chamianów Babilońskich.

Stądże ich świat zowie Chaldaei, zamiast Chwałdoi, jakoby cudzą chwałę dojącymi.

A Steph: Carolus in suo Dictionario Historico
mówi Berosus Babylonius cum Notarius & Scriba publicus suisset, omnem Chaldaicam defloruit Historiam, &c. & ipsum solum secuti sunt Persae in Assyriorum Monarchiae temporibus, ut Metasthenes author est.

Których bajki o pierwotności Assyryjskiej Monarchii nie mniej dostatecznie jako i uczenie zbija Oilb. Genebrardus, pokazując jej primam adolescentiam dopiero około czasów założenia Rzymu - to jest około 1633 Roku po Potopie.

Po Chaldeach samiż Polaczkowie nasi (których nad białe morze przeniesionych, część Pelasgami, część Polakoniami albo Laconami zwano) gdy tam jako na spokojniejsze miejsce pospolita szkoła świata z Tyru przeniesiona była (od której nowe jej gniazdo Athenae zamiast Uthenie albo Uczenie nazwano) nauką w pychę podniesieni: wygrzeczniwszy Scytycki albo Słowieński nasz język i nazwawszy się od tego Graecy (zamiast Grzeczni) tak sobie oślep wszytką chlubę starożytności przypisowali, aż im też za to świat przydał za tytuł Mendacees.

Po nich zaś we Włoszech także nasi Polacyusowie, albo Lacyusowie (zamiast Lachowie, jakimi ich i po dziś dzień Jllirykowie zowią) na Polackiej tam sławnej Rzymskiej górze osadzeni, gdy złym przykładem Greków, także język nasz pospolity wyłacnili, jako i Graekowie wygrzecznili, od tego nazwawszy się Latini, jakoby łacniącymi, równie także rzeczy swe piórkiem oślep wynosili, aż ich za to Przodkowie nasi wniwecz obróćili.

Nuż teras Niemcy, zapomniawszy, że ich przodek jakiś Tuysko był (de terra ortus), tak sobie wszytką prawie chlubę świata gwałtem przypisują: aż ich pomieniony Genebrardus na kilku miejscach w tym usiłowaniu z Grekami porównywa. Toż i inne Narody czynią, milczeniem naszym ośmielone.

Zaczym, gdy każdy pisze nie Istorię albo istą rzecz jako co było, ale Historię lub raczej Historyństwo jakieś, co najwięcej ile jeno może dla chluby Narodu swego wymyślając: jawno jest, że wszystkie Historie tak bardzo muszą być popsowane, iż jak się rzekło, ledwie co wnich zostało z głosu pospolitego, czemuby rozum wierzyć pozwalał.

Rozdział 2
Jakimi instrumentami Historie mogą być w Istorię poprawione.

Wybierając tedy kwiecie pierwotnej Sczytyckiej Istorii (która sama tylko prawie ma jedyny zapach prawdy świętej) między tak gęstym cierniem rozmaitych fałszów, nie widzę innych do tego instrumentów tylko Biblię Świętą, Głos pospolity (Etymon, to jest Wied albo wiadomość imion, co które prawdziwie ma znaczyć).

Iż tedy prawie jeno tymi trzema instrumentami robię Istorię moją (z której ten sok sławy Narodu naszego wycisnąłem) dla tegoż o każdym z nich z osobna przestrzegam.

Rozdział 3
O Pierwszym Instrumencie, to jest Biblii Świętej.

Naprzód tedy o Biblii Świętej uważ proszę mądry Czytelniku, że się Księgi tak Starego jak i Nowego Testamentu pospolicie na czworakie dzielą. To jest: Legales, Propheticos, Sapientiales i Historicos. A tych ostatnich jest 12. To jest: Iosue, Iudicum, Ruth, Regum, Paralippomenon, Ezdrae, Tobiae, Iudith, Esther, Iob, Machabeorum, i Actus Apostolorum.

Po tym, że też Mojżesz w Genesis, także Izajasz, Jeremiasz, Ezechiel, Daniel, Jan Święty w Apokalipsie i wiele innych, nie tylko Prorokami byli, ale też i Historykami Bożymi.

Jakim rzetelnie Hieronim Święty zowie Daniela. Zaczym nie jest nic przeciwko Doktorom Świętym i duchownemu ich wykładowi, on wcale zaniechawszy, niektóre miejsca Pism Świętych według litery po Istorycku wykładać.

Rozdział 4.
O Drugim Instrumencie to jest: Pospolitym głosie.

Pospolity głos tak wielkiej wagi jest, że otrzymał tytuł Vox populi vox Dei.

Ten zaś dwoiaki jest, Pisany i Ustnie podany.

Pisany głos pospolity jest kiedy (co w Historiach znajdujemy od wszystkich albo przynamniej wielu zeznano) tak, iż nie może być wywrócono: jako na przykład że Scythae antiquissimi hominum.

Że przedysputowli Egipcjan przeciw temu przeczących.

Że oni świat zrazu osadzali i Królestwa postanawiali.

Że od wieków zawsze byli różni Regij a vulgaribus, y Scythia ich biformis, to jest od połowy w górę Panna, a w dół Jaszczurka.

Nuż to, że Scytia Panna: to jest Regnum Scytharum, po wyjściu z Armenii (gdzie Mojżesz Raj, a Scytowie początek swój Egipcjanom pokazowali) naprzód w Syrii było, a po tym w Europie wzdłuż między Donem i staremi granicami od Niemiec, a wszerz między Dunajem i Pruskiem Morzem.

Także iż tej Scytii Pannie dał Hercules Baltheum perpetuae successionis, i łuk prawnej potęgi, dla sposobniejszego nastąpić po nim.

Nusz to, że Scytom Królewskim wszystka Azja półtora tysiąca lat przed Ninem hołdowała: i inne tym podobne rzeczy, którym nikt nie przeczy.

Podany zaś głos pospolity jest, który wypadszy z uszu starożytności, jak Echo po górach tłucze się po uszach ludzi pośledniejszych wieków: o jakiem mówi Mojżesz (Deut 32):

Memento dierum antiquorum, cogita generationes singulas, interroga patrem tuum & annunciabit tibi, maiores tuos & dicent tibi.

A Dawid Psalm. 43: Deus auribus nostris audivimus, patres nostri annuciaverunt nobis.

Wielki wtedy jest dowód czegokolwiek pospolitem głosem lub pisanym albo ustnie podanym. Jednakże o tym pośledniejszem z pilnością uważać potrzeba: jeżeli takowy Naród, który go woła, nie jest podejrzany o udawanie jakich bajek za istotną prawdę.

W czym ledwie się podobno który niewinnem znaleść może prócz naszych Słowieńskich, a mianowicie Polaków albo Sczytów Królewskich.

Bo przodkowie nasi żadnej potrzeby nie mieli cokolwiek zmyślać, będąc pełnymi wszelkiej chluby: tak starożytności rodzaju od Scyta lub Seta syna Jadamowego, jako też zacności Szlachectwa od Polacha pierwszego, syna Jafetowego: Nuż góry nad wszystkimi Narodami (które im od pięćsetnego sześćdziesiątego roku po stworzeniu świata, jako Trogus uczy, zawsze hołdowały) i tak wielkiej pobożnośći, że ich wszyscy starzy z Homerem zwali iustissimos & sanctissimos viros:

Także wynalezienia nauk, od których saccae (zamiast żacy nazwanym) potwierdzają tego, tak przezwisko starych Philozophów Magi (bo Żydzi Scythy Magogami zowią) jako też i słowa scientia soitus.

Nuż dzielności wojenney wszytkiemu światu wiadomej: i wszelakiej prócz tych inney chluby, którąkolwiek by się jeno mogła wymyślić.

Ani tedy potrzeba kiedy było Przodkom naszym cokolwiek zmyślać, ani też mogą być o to światu podejrzani: ponieważ wszystka starożytność zowie ich simplicissimos & pijssimos viros.

Zaczym pospolity głos Narodu naszego/ godnieyszy iest wiary nad wszystkich inszych/ którzy z iawnych bajek początki swe pokazuią: tak iż po Piśmie Bożym/ nie może być większe nad ich głosem dowodzenie.

O którym Ioannes Archiepiscopus Gnesnensis (w Kadłubku) mówi:

Fuit quondam in hac Repub. virtus, quam velut quaedam luminaria Caeli, non quidem seripturae membranulis, sed clarissimis gestorum radijs Patres conscripti illuit ravere. Non enim plebei Aborigines, non vendicariae illis principatae sunt potestates, sed Principes succedanei, quorum strenuitas licet nube ignorantiae obducta videatur, mira tamen rutilantia tot saeculorum tempestatibus extingui non potuit.

Czemu? Bo jeden drugiemu powiada, według pomienionych słów Mojżesza i Dawida. A to mianowicie przez pieśni, w których pierwotne Istorie nasze bywały: od których nas niegdyś zwano Gethami zamiast Gędami. A tych takich pełno się jeszcze między gminem osobliwie po Rusi i Moskwie zawija: z których siła się może kto chce nauczyć.

Uważ tedy proszę mądry Czytelniku, że ja nie wiatr gonię, szukając po Historiach tych, co Principes succedaneos, od Tanausa pierwszego tu Pana (w którym ten Wywód kończę) aż do dzisiejszego Króla Pana Naszego.

Rozdział 5.
O Trzeciem Instrumencie, to jest: Etymonie słów, co ma z Istorią, a że nie może być jeno z pierwotnego języka.

Na obaczenie coby miał do Istoryii Etymon (to jest Wied, albo wiadomość imion) potrzeba uważyć, iż od początku świata nigdy żadnej rzeczy nie przezwano, jeno według tego, jako jej przyrodzenie wyciągało.

Bo mamy Genesis 2 : Vocavit ad Adam cuncta quae fecerat ut videret quid vocaret ea - to jest: aby był obaczył, jako miał co nazwać według jakowości każdej rzeczy.

Dla tegoż przydawa Mojżesz:

Appelavitque cuncta nominibus suis, - to iest ich własnymi, jakie przyrodzenie każdej wyćiągało.

A nie jeno w ten czas, ale też i potym, tak Jadam swe syny, jako i oni swoje potomki, także góry, lasy, krainy, rzeki i inne rzeczy takiemi słowami przezywali, jak ich abo czas, albo dzieła iakie wyćiągały.

Stądże w Biblii pełno mamy przyczyn, dla których komu jakie imię było dane, albo co przezwanego:

Jak w Genesis 10. Nomen uni Phaleg, eo quod in diebus eius divisa sit terra.

To abowiem za fundament wźiąwszy/ iawno iest że y w samych słowach dobrze zrozumianych/ dyszy niemal wszystka prawda Istorii/ albo istotnej rzeczy/ iako się/ co/ y kiedy dźiało na świećie.

Przeto nie dźiwuj się proszę uważny Czytelniku/ żem ja wźiął przed się Ethymon albo Wied-imion/ to iest scientiam nominum, za trzeći Jnstrument abo materya Jstoryey moiey.

Tak to abowiem wielka rzecz iest/ kiedy się może mówić/ i samo to słowo pokazuie: Że niemal wszyscy Historycy/ za tak wielki fundament mają podobieństwo słowa/ aż też nigdy i w niepodobnych rzeczach nim się kontentuią.

Jako między innymi Sarnicki nasz, lubo to zacny i poważny Historyk, a przecie jednak dał się niektórym innym uwieść, iż dla samych tylko słów Biblijnych Assarmot i Peleg i on początek Sarmatów Polaków usiłuje z Żydów pokazać: choć wszystkiemu światu jawno iest, że nie z Sema, ale z Jafeta idźiemy.

Na objaśnienie tedy, jako to wielki jest Fundament i czego potrzebuie, żeby się na nim bezpiecznie stać mogło, uważyć potrzeba/ iż prawdziwy Etymon albo Wied-imion nie może być jeno z pierwotnego języka, którym Adam i Noe gadali. Bo rzetelnie Moyżesz mówiąc Genes. 2:

Omne quod vocavit Adam animae viventis ipsum est nomen eius

- jaśnie naucza, że wszelkie insze imiona prócz onych, nic inszego nie są tylko popsowanie słów pierwotnych.

Które nie ieno aż do budowania wieże Babel nieskazitelne trwały/ według onych słów Genes. 11.

Erat autem terra labij unius & sermonum eorundem,

- to iest że wszyscy iednako wymawiali/ iednesz pospolite wszystkim słowa: ale też y za czasów Moyżesza trwały/ bo pro praesenti suo tempora mówi/ ipsum est nomen eius.

Stądże Jozeph. lib. 1. Antiq. rzetelnie mówi. Że "Animalia etiam nunc ijs nominibus vocantur, quae illis Adam imposuit."

Czego mu potwierdza Euseb. lib. 11. de praepar. Evangel.

Że pierwotny ięzyk/ nie był popsowany/ gdy Babel budowano/ i gdźie a wkiem został nienaruszony.
Rozdźiał 6.

Z pomienionych słów Moyżeszowych/ znać że przy wieży Babel/ pierwotne słowa nie były zagubione/ ale tylko gęba ludzka popsowana.

Ztądże mówiąc o oney odmianie. Genes. 11. "Ibi consusum est labium universae terrae", nie przydawa & sermones, iako trochę wyżey mówiąc o dawnieyszych rzeczach powiada. Eratantem terra labij unius & sermonum eorundem.

Na którym fundamenćie stoiąc, to jest, że on pierwotny język został kędyżkolwiek w cale i po rozproszeniu budowników Babilońskiej wieży: a zatym że i po dziś dźień gdziekolwiek być musi/ (iako się z Jozepha y Euzebiusza w 5. rozdźiale pokazało) łacno się dorachować, któryby był z dźiśieyszych.

Bo ponieważ nikt jeszcze nie zadał tego Noemu, aby jego ięzyk pierwotny miał w ten czas bydź zepsowany: (a to dlatego/ iż nie był między onemi złośnikami co Babel budowali) tedyć pewną rzecz iest/ iż tam gdźie on był na ten czas muśiał w cale pierwotny ięzyk zostać/ nie ieno w niem/ ale y w tych co koło niego abo przy niem byli.

A iż Noe według wszytkich w Syrii był pod on czas i tam umarł jako Genebrardus lib. 3. dostatecznie wywodźi: tedyć pierwotny Syryiski ięzyk muśiał być tenże co i przed Potopem; a to w Japhetowem pokoleniu, które tam i potym według wszystkich zostało.

Sądże pomieniony Genebrad mówi.

Sed nec qui morabantur in Syria & Chanaan (to iest Palestynie) videntur intersuisse constructioni Turris, aut communicasse: quoniam Genes. 11. structores dicuntur desceadisse de Oriente in campum terrae Sennaar, illicq; ad hoc opus consedisse. Syria vero & Chananaea erant in Occidente terrarum quae tunc incolebantur.

A Rabin Juda in tractatu Sanedrin. rzetelnie uczy, że Jadamów język był Aramejski, to jest Syryjski: bo Syrią nie tylko Żydźi, ale też i Hieronim Św. i między innymi Historykami Ptolomeusz ( lib 5 ) Aram zowie, a Ioseph. Antiq. Syry Arameami.

Rozdział 7.
Że pierwotny Syryjski język Słowiański był.

Nie może się tedy wątpić, że pierwotny Syryjski lub z Żydowska Aramejski język nastarszy jest. Pierwotny mówię, bo dzisiejszy Syryjski, szczero chaldejski jest. Dopiero tam za czasów Nabogdonozora wprowadzony. Gdzie się od miejsca tylko zowie Syryjskiem, równie jako Tatarski w Krymie Scytyckim i Niemiecki w Prusiech Pruskiem.

Na który stopień oczywisty prawdy wstąpiwszy, łacno się znowu dorachować: iż pierwotny język Syryiski, którym Jadam, Noe, Sem i Jafet gadali, nie inny był tylko Słowieński.

Ponieważ albowiem jednisz to byli różnymi względami Syrowie i Arameowie, a o tych Plin: (między innymi) rzetelnie mówi lib. 6. cap. 17.

"Aramaei ab antiquis vocabantur Scytae, qui & alio nomine Saccae appellantur":

tedyć pierwotny Arameyski lubo Syryiski ięzyk, muśiał być nie inszy tylko Scythycki.

Czego nie pomału potwierdza Scytharum civitas, o którey mamy. 2. Machab: 12. iż ieno 600 staj było od Jeruzalem.

Jeżelić albowiem aż tak blisko były granice Scytyckie, tedyć pogotowiu dalsze onego mieysca Samarytańskie i Syryjskie musiały być Scytyckie.

Własności zaś języka Scytyckiego łacno się znowu dorachować: wspomniawszy na to, iż Królestwo Scytyckie wszystek świat cum Fasciculo Temporum w dzisiejszy Koronie Polskiej pokazuie.

Bo jeżelić tu jest Królestwo Scytyckie, tedyć i tuteczny język, a nie który inny, musi być prawdziwem Scytyckim.

A iż w Koronie Polskiey nigdy od początku jej nie było innego ięzyka, prócz dźiśiejszego (iako się w tym wywodzie obaczy) tedyć tenże muśiał być i w Syrii Przodków naszych, którzy tam Egipcjany o starożytność rodzaju przedysputowali.

Jawno tedy iest, że Scytycki albo Słowieński nasz język, nic więcej nie jest różny od pierwotnego Syryjskiego lub Aramejskiego, jeno jako Łaćiński od Rzymskiego.

Zaczym wątpić się nie może iż ten iest nastarszy na świećie, i on własny o którym Genes 2. mamy:

Omne quod vocavit Adam animae viventis, ipsum est nomen eius.

Dla tegoż się Słowieńskim/ jakoby pierwotne, i iedynoprawdziwe słowa mającym zowie.

Jaśnie to i rozum sam pokazuje, że Słowieński język Scytharum Regiorum pierwotny jest na świecie, poniewasz wszystek świat woła że Scythae antiquissimi hominum.

Co łacno każdy przyzna, obaczywszy w tym Wywodzie, że się tak nazywają od Seta nasławniejszego syna Jadamowego, którego Chaldoewie/ Arabowie/ y wszystka Azja nie Setem ale Scytem zowie.

A żeby jednak ani o tym kto nie wątpił, iż takową Syryjsczyzną abo Arameysczyzną Jadam/ Noe/ Sem/ i Japhet gadali/ y Moyżesz pisma zostawiwszy o niey pomienione słowa Genes. 2. a nie o dziśieyszey Żydowiznie napisał; niech proszę wspomni i uważy/ naprzód słowa Hieronima Św. in prologo Galeato:

Certum est Esrdram scribam legisq; Doctorem, post captam Hierosolymam & restaurationem templi, sub Zorobabel alias reperijsse literas, quibus nunc utimur, cum ad illud usq; tempus ijdem Samaritanorum & Hebraeorum characteres fuerint.

Potym na one Nehem 8.

Principes familiarum universi populi, cum Sacerdotibus & Levitis, iterum congregati venerunt ad Esdram rogantes ut interpraetaretur eis verba legis.

Z tych abowiem textów znać, że Żydźi przed pojmaniem nie jeno litery jako po niem, ale też i pisma Samarytańskiem albo Syryiskim ięzykiem mieli: bo to ieden był jako Mazowiecki z Polskiem.

Stądże pismienni Żydźi/ zawsze się go uczyli/ dla zrozumienia Pism, tak iako my dziś łaćińskiego. A to jawno iest z onych słów ich do Rabsacena gdy im oblężonym rozbaczał abo rozważał poddać się Królowi Babilońskiemu:

Praecamur ut loquaris nobis servis suis Syriace, siquidem intelligimus hanc linguam, & non loquaris nobis Iudaice audiente populo qui est supra murum. 2 Reg. 18.

Skąd znać, iż piśmiennych Żydów inny był język od gminnego Chananejskiego, jako go Izajasz ( cap. 19 ) zowie.

Jeżelić tedy pismienny u Żydów język Syryjski był, tedyć nie pochybnie i pierwotne ich Pisma Syryjskie albo Aramejskie.

Tego tedy pierwotnego Syryjskiego języka gdy potym i Kapłani Żydowscy z innymi piśmiennikami, do końca w Babilońskiej niewoli zapomnieli, dlatego musiał proszony od nich Ezdrasz przełożyć Mojżeszowe pisma na Babiloński; z którego słowami wrócili się byli Żydzi z Babilonu.

Co gdy uczynił, dopiero jako tamże Nehem. 8 mamy:

Legerunt in libro legis Dei, distincte & aperte ad intelligendum, & intellexerunt cum legeretur.

Dlaczego? Bo już był in vulgarem Babylonicam linguam illorum przełożony.

Jawno tedy jest, że dzisiejsza Żydowizna, lub raczej Ezdraizna, nic innego nie jest, jeno Chaldejski język, Żydowską gębą cokolwiek odmieniony; którego takowego Mojżesz ani słychał.

Zaczym pisma jego nie mogły być jeno pierwotnem językiem Syryjskiem, albo Scytyckim, jako wspomniane pograniczne Samarytańskie miasto Scytharum potwierdza.

Bo ten pierwotny jako i sami Scytowie ich język Syryjski, że niegdyś pospolity był tak w Egipcie za Mojżesza, jako też Babilonie i Persji, jawno jest nie jeno ze wspomnianego Rabsacena Babilończyka, że go umiał i z onego listu przeciw Żydom do Artaxerxa/ o którym mamy 1. Ezdrae. 4:

Epistola autem accusationis, scripta erat Syriace, & legebatur sermone Syro:

ale też i z onych słów Moyżeszowich:

In exitu Israel de AEgypto, domus Iacob de populo Barbaro,

bo Słowaków wszyscy Grekowie zwali Barbarami, jako się w 9. Rozdziale pokazuje.

Iż Ethymon słów nie może być prawdziwy, jeno z Słowieńsczyzny.
Rozdźiał 8.

Tak oczywisty prawdy pomienionych rzeczy/ opuśćiwszy dalsze wywody/ iawno iest iż ponieważ ięzyk Słowieński znaduie się być najstarodawnieyszem na świećie: tedyć wszystkie insze nie mogły być ieno zniego wypsowane. Zaczym prawdźiwy Ethymon abo Wied-imion z niego wypsowanych nie może być jeno zniegosz też samego dostąpiony.

Zaczym/ ktokolwiek go szuka w inszych ięzykach/ nie potrzebnem dowćipem na wietrze buduie/ błędy błędami rzekomo obiaśniaiąc/ a ono tym barziey słowa zatrudniaiąc: iako wiele ich czyniło y czyni/ uwiedźionych nie pomiarkowanem affektem przećiwko ięzykom swoim.

Jest teraz między inszemi Doktor ieden w Rzymie/ który uśiłuie pokazać/ że Łaćina z Żydowizny wypłynęła. Na co gdym go tak rok pytał/ iakiemby to prawem abo z iakiego fundamentu czynił: to iest mógłli by ukazać/ albo że Żydźi Rzymiany zpłodzili/ abo że przed niemi we Włoszech byli/ abo że Rzymiany niegdy uczyli/ abo że Oycowie ich do Żydowskiey Ziemie na nauki niegdy ieszdzali/ abo cokolwiek takowego: Zamilkł nieboraczek stary/ nie bez wielkiego śmiechu zniego kilku ludźi uczonych/ co przy tym byli.

Równie także Bekanowi i niektórym innym, dowćipne bayki o pierwotnośći swych języków światu podaiącym i starodawne słowa niemniey Azyańskie i Aphrykańskie/ iako y Europskie z nich wywodźić uśiłuiącym/ trzeba by pierwey na to jakie prawo abo fundament uśiłowania swego pokazać: to iest albo że Azyanom i Aphrykanom początek iaki dali/ abo że tam przed niemi byli/ abo cokolwiek takowego.

Nie dość tedy na tym/ dowćipnie wymyślać iakie podobieństo niektórych słów starodawnych zamiast prawdźiwego ich Ethymonu, ale trzeba na to pierwej pokazać takie Prawo, jakie ma nasz ięzyk Scytycki albo Słowieński, że

Principatus originis semper Scythis tribuitur, a quibus auctis colonias ferunt per orbem diffusae suisse.

Czego iż wszystek świat Marco Polo Catonis pozwala: za takiem Prawem śledząc głosu pospolitego, jawno iest: Iż jeżeli Scytowie świat zrazu osadzali, tedyć osadzony gdźieszkolwiek po świecie ich Naród/ bez wątpienia swym ięzykiem Scytyckim albo Słowieńskim wszędy gadać muśiał/ póki go nie wygrecznił na Greczyznę, albo nie wyłacnił na Łacinę/ abo iakokolwiek inaczey nie wyforemnił.

Zaczym, gdy którego słowa tak wyforemnionego abo raczej wypsowanego świat nie rozumie: trzeba prawdźiwego jego Etymonu (albo Wiedu-imion) nie gdźie indźiey szukać, jeno w pierwotnem Scythyckiem abo Słowieńskiem ięzyku/ z którego iest wypsowane.

Że Greczyzna/ Łaćina/ i insze ięzyki/ z Słowieńsczyzny są wypsowane.
Rozdźiał 9.

Dla dorachowania się prawdźiwego Ethymonu, abo Wiedu-imion jakichkolwiek/ potrzeba uważyć, jako je psowali Garbarze pierwotnego ięzyka, Grekowie abo Łaćinnicy, i którzykolwiek inśi.

Bo o Grekach, iż cokolwiek maią tedy od nas wźięli/ iawno iest ex confesso illorum apud Varrone libro 1. de Anag. Gdźie pisze, iż gdy Crates Philozow ruszył był niegdy wątpliwośći. Czemu by się nie mówiło Alpha Alphatos, iako Gramma Grammatos, odpowiedźieli mu drudzy Philozophowie Greccy. Haec vocabula non sunt nostra sed barbara, to iest Słowieńskie.

Bo tego języka ludźie zwali Warwarami iakoby Gwaru warownego: którego słów Chrząszcz/ Chrzest/ Trzpień/ Trzmiel i tym podobnych/ żadna gęba niewarowna nie wymówi.

ieżelić Alpha vita &c. Słowieńskie są słowa to iest Dałba wieda/ iakoby Datrix Scientiae, tedyć po gotowiu y insze temi literami wygrzecznione.

Jako dość rzetelnie pokazuie Archilochus lib. de temporibus mówiąc o Homerze:

Ultimum hunc Homerum aetas nostra cernit, qui Olympiade 23. & a Troiae excidio anno 500. patria Maeon, Olympico certamine victor, iudicio totius Graeciae eximius Pooetarum est habitus, & ei soli ius tributum emendandi characteres & nomina & linguam Graecam: quae ut ferunt Cadmus Samothrax fere Barbara & plena ruditatis, attulit sub excidium Troianum. Sunt ergo nunc characteres ab Homero forma elegantiore: nam primi Barbariem quandam vetuslam, & non Phaenicum habent ut cernimus, & Gallatarum atq; Maeonum figuras retinent. Idem Homerus reformavit characteres, & Grammaticae praecepta primus dedit, cum antea quisque sermone scriberet, simur & loquebatur vernaculo.

W których słowiech uważyć potrzeba: naprzód/ iż Grecki ięzyk nie był pospolity abo przyrodzony/ ale Szkolny, dowćipnie zmyślony.

A potym że ich pospolity sermo vernaculus nie mógł inszy być/ ieno Słowieński iaki był od początku zawsze y iest po dźiś dźień w Chracyey/ Bułgaryey/ Macedoniey/ Ragusach/ Dalmacyey/ wszystkiem Jllyryku/ Bośnie/ y wszędy około tey miły Grecyey/ abo wrzkomo grzecznieyszy źiemice/ którą przed tym Pelazgią zwano.

Bo rzetelnie świadczy Thucydides lib. 1. że tych słów Graecus i Barbarus, nie było za czasów Homera, i że on Greki zwał Pelasgami albo Myrmidonami; A sam zaś Thucydides wszędy zowie ich Hellenami.

Skąd jawno jest, że Polaczkowie lub z Grecka Pelasgowie, od miemidowania, Myrmidones, a od miejsca nad morzem Olani albo z Grecka Hellenes nazwani, pospolitym niegdyś Słowieńskiem językiem gadali i tychże liter co i Maeonowie Słowacy zażywali, aż do czasów Homera.

Który i sam też będąc Słowakiem (poniewasz był Maeon) nie nowe słowa i charaktery wynalasł, ale nasze Starosłowieńskie wypolerował.

Bo mu (iako Auchiloch mówi) ius tributum erat, nie adinveniendi ale emendandi characteres & nomina, & lingua Graecam,

to iest oną vernaculam za czasem tak rzeczoną gdy z wypolerowanych słów powstała wrzkomo grzecznieysza.

Nie może się tedy wątpić/ że Greczyzna pierwszy początek swóy dopiero w 1700. lat po Potopie wźięła od Homera: poniewasz on w 500 lat po zburzeniu Troie pierwotny język Słowieński polerował: a Troia we 1200. lat po Potopie zburzona była.

Od którego czasu Homerowego Pelasgowie naśi pierwotny ięzyk odednia do dnia polerowali/ póty aż w kilka wieków Greczyznę ustanowili. Za które niepotrzebne uśiłowanie/ Myrmidonami byli przezwani.

A co się zaś tknie Łaćiny/ rzetelnie mamy in Supplemento Chronicarum Iacobi Bergomensis. Notandum autem est, quod Latina lingua, quadrisariam distincta est: in Priscam scilicet, & Latinam, atque Romanam & Mixtam. Prisca sub Iano & Saturno, Latina quae sub Latino caeterisque Tusciae Regibus suit, Romana denique quae post Reges exactos caepit, Mixta autem quae post dilatatum Imperium crevit.

Co/ żeby się tym lepiey zrozumiało/ potrzeba wspomnieć na słowa Berozowe/ o naypierwszych obywatelach Włoskiey źiemie. Lib 5.

Comerus more Scythico unde venerat docuit suos Italos urbem curribus componere. Et ideo Veij appellati sunt vocabulo Sago, qui plaustrum Veias appellant, & urbem ex his compositam Veitulam/ si magna est Vlurdum/ si metropolis Ciocholam. A o ich pierwotnych naukach tenże lib. 3. mówi. Eodem tempora Ianus pater, Ianigenas Radzenuos docuit Phisicam, Astronomiam, Divinationes, Ritus: & Ritualia conscripsit, omniaq; literis mandavit. Eisdem vero nominibus & veneratione Divina sunt prosequnti, quibus in Armenia Saga erant usi.

Jawno tedy iest, iże ten Komor abo Gomer syn Japhetów Scytha był, który z pierwotnym Słowieńskiem ięzykiem naprzód z Armeniey do Syryey abo Aramey, a potym stamtąd tu do Korony Polskiey/ albo Scythyey Królewskiey przyszedł: zkąd/ y do Włoch tenże tesz na ostatek Sczerosłowieński zanieść muśiał.

Czego y same pomienione słowa/ Veias, Veitula, Vlurdum, Ciochola, i Radzenui potwierdzaią.

Bo lubo je Berosus jako nie wiadomy Słowieńszczyzny tak bardzo popsował, jednakże z opisania ich łacno się domyślić/

iż Veias położył zamiast Wos,
Veitula zamiast Wieśtula iakoby tułaiąca się abo ruchoma,
Vlurdum także zamiast Wlurdom lubo z dźiśieysza Filerdom jakoby gruntowne budowanie/
Ciochola zamiast Co-okoła/ iakoby do koła obwiedźione (ztądże Moskwa po dźiśdźień Zamek do koła obwarowany Kołowańcem zowie)
i Radzenui zamiast Rodzeni to iest dźieći iego.

Rzecz tedy pewna jest, iż ona Prisca lingua Latina Bergomensowa Sczerosłowieńsczyzna była, jako tam Komor z dźisieyszej Korony Polskiej, albo Scytii Królewski zaniósł.

Która gdy we Włoszech za czasem w wielu słowach odmieniono, tak iż podobno różna już była jako teraz Czesczyzna od Polsczyzny: te taką dopiero Latinam albo łacnieyszą (to iest im do wymawiania) i Authora onego łacnienia Latinum przezwali.

Potym gdy co dźień obćinając pierwotny ięzyk (za co tytułu Taliani, to iest "ucinacze" dostali) nuż litery odmieniaiąc, i różnemi inszemi sposobami/ o których się niżey powie/ iuż w poły różnych słów narobili: w ten czas był trzeći ich ięzyk podobny owemu niektórych/ co gadaiąc po Polsku mieszaią Łaćińskie słowa/ iako na przykład:

Słyszałem piękny Dyscurz o Compozytiey między Status. Ztądże Bergomensis on takowy ięzyk, ani Polski, ani Łaćiński, zowie Mixtam lingua; czyniąc go czwartym z trzeciego.

Naostatek skoro już wszystkie prawie słowa na kopyto swych języków przerobili: dopiero w ten czas powstał czwarty ich ięzyk, który Bergomensis trzeciem czyni; zowiąc go linguam Romanam.

W którym polerowaniu języka gdy gmin nie mógł z Skolutkami w ras naskakiwać, stąd powstała różność Włoszczyzny od Łaciny.

Równie tedy tymże sposobem Grekowie, Egipcyanie i którzykolwiek inśi na świećie, nie jednym skokiem ale po stopniach odmiany/ języki swoie w dziśiejsze doskonałość nie rychło przywiedli.

Jako na przykład z płomienia nie zaraz uczyniono flamma, ale podobno pierwej płoma, potem plama, nuż blamma, aż na ostatek stanęło flamma: także i insze słowa.

Czego dość rzetelnie to samo potwierdza iż nie mieli zrazu (iako uczy Angelus Roccha in sua Bibliotheca Vaticana) ieno 16. liter/ to iest: A B C D E F I L M N O P R S T V. Aż po tym, nie rychło z czasem i nie razem H K Q X Y Z wynaleźiono.

A o literach F i V konsonanśie tamże pisze/ iż ie dopiero Claudius Cesarz wynalazł: i dokłada tego/ iże starśi Łaćinnicy nie pisali fruges ale bruges, nie fama i fanum, ale bama y banum, nie Caesar ale Kaysar, nie Pyrhus ale Purrhus, i insze tym podobne słowa.

A po wynalezieniu litery F, pisze, iż jey tak barzo zażywali/ że nie pisano hordeum veho, ale fordeum vefo, nie Octavianus ampliavit, ale Octafianus ampliafit, nie vulgus vixit, ale fulgus fixit, a przed tym bulgus bixit, także i insze słowa.

Stąd znać, że Ciceronowe pisma, także Iulij Caesaris i innych którychkolwiek starych Authorów, w których wyborną Łaćinę widziemy, mędroszkowie tych świeższych ledwie nie naszych wieków przerobili: ponieważ w nich nie ma nic tak śmiesznych słów staroświeckich, jakie bywały za ich wieków i długo potem.

Czego dość oczywiśćie potwierdza świeży na świećie Kalepin/ którego pierwszą i własna iego editia niemal tak różna iest od dźiśieyszych, iako oneczne Plautusowe tolutim badisa od dźiśieyszego paulatim equita, y insze podobne starołaćińskie słowa.

Sposób dorachowania się Ethymonu/ z ięzyka Słowieńskiego.
Rozdźiał 10.

Takowe tedy wypłynienie wszelakich ięzyków z naszego pierwotnego pokazawszy, jawno jest iże wszystkiego świata rozmaite słowa/ muśiały z niego wźiąć jakiszkolwiek początek.

Zaczym, kto się chce ich prawdźiwego Etymonu albo Wiedu-imion lubo zrozumienia dorachować, trzeba je zaś temiż nazad sposobami odpsować, iakiemi są zepsowane: niegdźie początki słów odćinaiąc, niegdźie też odmieniaiąc/ niegdźie śrzednie litery abo sylaby wyrzucaiąc/ niegdźie przydawaiąc/ niegdźie przesadzaiąc/ y różnemi inszemi sposobami: Które garbarze słów starych zwali z razu Wygorami/ a ca czasem Figurami iakoby Wyborami.

Z jakich zdało się tu kilka połoszyć za Reguły/ przez które śieła iest w tym Wywodzie słów odpsowanych: aby każdy widział, że się nic lekkomyślnie w nim nie położyło.

Reguły abo sposoby którymi pierwotne słowa psowano.

1. Od wszystkich słów które się od A lubo E. poczynaią/ pierwotny początek odćięto. Jako na przykład:

ex Gabris uczyniono Abror,
ex Saccaron Accaron,
ex Hades Ades,
ex Nagona Agona,
ex Matheas Atheas,
ex Sarbis Arbis,
ex Gaza Aza,
ex Bavari Avari,
ex Caulon Aulon &c.
Także ex Belea uczyniono Elea,
ex Hebuda Ebuda,
ex Iechne AEchne,
ex Herebus Erebus,
ex Retulani Etulani,
ex Sergestani AEgestani &c.

Które wszystkie słowa y inszych takowych niezliczona rzecz, znayduią się dwoiako pisane w Historyckich Dykcyonarzach/ a mianowićie Stephani Caroli.
Toż wielom słowom (nie wszytkim jednak) uczyniono/ które się y od inszych wokalisów poczynaią. Jako ex Hierycho Iericho, ex Hieremias Ieremias, ex Hieroboam Ieroboam, ex Hyberia Iberia, ex Hyberus Iberus, ex Hyarbas Iarbas ex Tyscopolis Ischopolis &c. Także ex Colchinium Olchinium, ex Corope Orope &c.

2. Niegdy też i tak iuż obćięte słowa z consonantów, znowu doobćinywano/ i z zostawionych wokalisów.

Jako ex Acantium uczyniono Cantium,
ex Alconia Laconia,
ex Adamastor Damastor,
ex Apulia Pulia &c.

3. Niektórym zaś słowom razem całe sylaby ućięto/

jako ex Illyberia uczyniono Liberia,
ex Illyberis Liberis,
ex Iobachus Bacchus,
ex Palatij Latij &c.

4. Niemal we wszystkich pierwszych syllabach zamiast naszego O kładźiono A, żeby jeno czymkolwiek różne były słowa nowsze od pierwotnych:

iako morze mare,
sól sal,
nos nasus,
komin caminus,
Poganin Paganus,
owies Avena &c.

5. Nie maiąc nowsze języki odmian liter, jak my, kładli dwoje aa zamiast naszego A, jakie mamy w słowach bał/ dał/ miał rć.

Także dwoje ee miasto naszego E. iakie mamy w słowiech/ grzech biegł legł rć.

Czego stąd się dochodzi, że takowe aa lub ee odmieniwszy na A lubo E alić wnetże tak się rozumieją, jako je pospolićie wykładaią. Jako na przykład Baal czytając Bał, alić się rozumie straszny; jakiem on być musiał, ponieważ wszystka Azja przezeń przysięgała. Dlategoż to imię wykładaią/ dominas vel subijciens aut possidens: a Grekowie Baala Marsem bydź rozumieią.

Także Beelphegor, czytając Beł-phegor/ alić wnet się objaśnia/ czemu to słowo Bel, vetustum abo destuentem wykładaią/ to iest iż dawno niegdy był.

6. Dla tejże przyczyny zamiast naszego O. iakie mamy w słowiech tór, gór, plótł rć. kładli au:

iako zamiast óro, tóro, Plótus &c.
taurus aurum Plautus &c.

7. Równie także y o konsonantach uważyć potrzeba/ iż miasto naszego I. niemal zawsze kładli dwoie II. Jako Wał Vallis Gołec Gallus, Bał abo Beł Bellus &c.

8. Także miasto naszego/ ś. kładą/ sc. Jako Żydowskie śin scin, roś, resc, Sith Scyth, Mathuśalach Mathuscialach &c.

9. Nuż iawno iest/ że Łaćinnicy abo Włoszy wszelkie Ch, także C. przed A, O. V. czytaiąc za K. śielą przez to słów niepoiętych uczynili: iako capio, captivitas, caputium &c. które czytaiąc przez C. iako ie napisano/ iawno iest iż capio y captivitas są nasze capam y zaczapienie/ a caputium brat czapczyn.

10. Toż rozumieć y o literach C y T z których tamte przed E. I. czytaią za dz, a te przed temiż wokalisami za C.

11. Uważyć też potrzeba/ iż Grekowie nie maiąc liter B. ani C. nie czytali Barbarus ale Warwarus/ nie Basilica ale Vażylika. rć. a miasto C. pospolićie pisali K.
Żydźi także na wielu mieyscach B. miasto W. y wzaiem W. miasto B. czytaią.

12. Nuż TH Grekowie niegdyś kładli za T co się wymawia niemal jakoby w nim J było: jako w słowie Athenae zamiast "utienie" albo uczenie, iż tam szkoła pospolita była: Niegdyś za takoweż D.

Stądże Łacinnicy Greckie Theoi piszą Deus, i także tym podobne.

Czasem też y za proste D: jako w słowie Etymon zamiast Wied-imion. Łaćinnicy zaś byle czem tem różnić D. często w Th odmieniaią: jako Dronos Thronus, Gęda Getha: Stądże sławne są u Poetów Gethyca plectra.

A czasem też i w proste T. iako Powiedacz Poeta.

13. To też uważyć potrzeba, że Żydzi nie mają pewnych jako my Wokaliszów, ale je w jednem tylko Aleph punktami rozznaczają, równie jako my a, ą od gołego A.

Zaczym Etymonując słowa, nie trzeba się wiele sadzić na ich Wokalisach, ale tylko na samych prawie Konsonantach.
Często też H niepotrzebnie przydają: jako Hieruzalem zamiast Jeruzalem.

14. Nuż trzeba zawsze i na to pamiętać, iż przed Claudiuszem (jako się w 9 rozdziel pokazało) nie było liter F i V konsonansa. Zaczym Etymonując słowa, tak je trzeba czytać, jako na on czas pisano i czytano, gdy nimi co było przezwane.

15. To też uważyć potrzeba, iż literę X kładli zamiast naszego "gz" albo "kz".

tak iż jedno Ksiądz albo z Łacińska Xiądz/
także Euxinus albo Eugzinus zamiast Ogżeny.

Często też Łacinnicy kładą S zamiast X

jako Exquilinus albo AEsquilinus,
Alexia albo Alesia &c.

16. Równie także i o literze Y uważyć potrzeba, że ją Grekowie często kładli zamiast E.

Jako Breges Briges albo Phryges,
Chrestus Chrystus,
Edessa Edyssa,
Tymbrium Timbrium rć.

Starsi zaś Łacinnicy zamiast Y kładli V:

Jako Pyrrhus Purrhus,
Tyscus Tuscus,
Tyssagetae Tussagetae,
Thyria Thuria &c.

17. Także o literze Z. uważyć potrzeba że się często znayduie/ miasto niego H. a czasem y G. iako Agonax/ abo Azonax y Abraham, miasto Obrezan: Ztądże go wykładaią Patre circuncisionis, abo multitudinis to iest circunbisae.

18. Wiele też różni garbarze pierwotnego języka grzeszyli i powinowactwem albo podobieństwem liter jakie są między H, a Ch, także Ch. a G. także G. a K. także B. a P. także F. a W. także M a N także P. a Ph. także W. a B. i tym podobnych.

A na ostatek nie rozumiejąc słów popsowanych, albo nie mogąc pojąć od naszyńców wymówionych, oślep kładli któreszkolwiek litery, a czasem i syllaby inne za inne. Jako na przykład mamy w pomienionym Dykcjonarzu Historyckim Stephani Caroli, za jedno w różnych Authorach

Adiabare Aiabane,
Adubanus Danubius,
Aduas Abdua,
AEcani AEquani AEqui AEquiculi,
AEdessa AEdissa AEdyssa AEgea,
AEgabro Bebro,
Sarmatae Syrmatae Sauromatae,
Hennoma Hennomia,
Poltiobria Poltumbria,
Abgavis Agabanis,
Agrae Acrae,
Agragas Acragas,
Roxolani Traxolani (sub tit: Alani)
Brytania Prydania (sub tit: Albion)
Breges Bryges Brygantes Phryges,
Bryses Chryses,
Brusa Prusa,
Cabrus Caprus Calabrus,
Claudius Clausus,
Caralitani Calaritani,

i kilka tysięcy słów innych: które się za czasem w osobne kupy zbiorą, na pokazanie więcej tych Reguł nieprawośći.

Jako takowe Reguły/ y na co są potrzebne Rozdźiał 11.

Obacz tedy uważny Czytelniku, że ja Etymonując słowa, nie którą chcę literę albo sylabę kładę za inną, ale przez pewne Reguły z wielką pracą zebrane, te której potrzeba wyciąga, albo do sensu pisma świętego lub Historyckiego, albo przyrodzenia jakiego słowa.

Jako na przykład, nie dość mając z pospolitego wykładu słowa Osanna, żeby się miało rozumieć Salva nos Domine (a to dlatego iż nie masz w nim konstrukcji z następującymi słowami filio David) a chcąc wiedzieć, coby to za słowo było:

Naprzód uważyć potrzeba, że to filio David wydawa Osannę, iż ma być nie co jemu należącego.

Wiedząc tedy, że to Panu Chrystusowi śpiewane było, któremu jako prawdziwemu Bogu należy Boska chwała: a uważając że Illyrykowie Nabożeństwo Bożeństwem zowią: łacno się domyślić, że to słowo Osanna jest zepsowane (przez pierwszą Regułę) Bożanna albo Bożenna, to jest latria filio David.

Także Alleluja, iż je wykładaią Laudate Dominum, łacno się dorachować (przez 1. Reg. o początku a 7. o dwojgu ll) że to jest Chwałe-luja, to jest laudem funditat. so. caetus fidelium.

Nuż Abram, uważaiąc iż był od Boga obrany i dla tego z Haran wywabiony: jawno jest, że to słowo Wyżydowiono z naszego Obran; a to przez 4 i 18 reguły.

A iż potym, w ten czas był nazwany Abraham, gdy mu się Pan Bóg rozkazał obrzezać: stąd oczywista rzecz jest, że to słowo niegdyś było Obrezan, z którego Żydzi nie mając pewnych wokalisów uczynili (przez 4. 16. y 18. Reguły) Abraham.

Stądże go wykładają Patrem multitudinis, przeto, iż wiele Narodów przyjęło od Żydów obrzezanie.

Także Absalon, że go wykładają (per antiphrasim, to jest opacznie) Patris pax; uważając iż Etymon w opaczności być nie może, a chcąc wiedzieć, coby to za słowo było: naprzód uważyć potrzeba, iż ledwie kiedy miał świat podobnego jemu szaleńca przeciwko własnemu Ojcu, bo jawne są jego wojny przeciw Dawidowi: a potym że go on zabitego tak bardzo przecie żałował, aż mówił: Fili mi, quis mihi tribuat ut ego moriae pro te.

A tak wnet się pokazuje przez 4 Regułę, że to jest albo Obszalon, jakoby nader szalony, albo Obżalon zamiast obżałowany.

Nuż Ceres ponieważ ją za Boginię zbóż mają, uważaiąc iż Boginie trzeba czcić, a żyto zowią "resz", łacno się domyślić, że to słowo Ceres, jest okrzesane "czczę resz".

Także Bacchus, ponieważ go za Boga trunków mają, a na beczce malują, gotowa rzecz, iż to słowo jest zepsowane Beczkoś.

Równie co by za słowo było Alaconia lub Laconia (bo tą dwojako piszą) łacno się dorachować, naprzód pierwszą sylabę przez 4 regułę odpsowawszy na Olaconia, a potem przez 3 regułę na Polaconia; ponieważ w Pelazgij była, gdzie także z miasta Polakonii uczyniono Laconię, jako i we Włoszech z Polacium albo z Łacińska Palatium za czasem okrzesano Latium.

Stądże po dziś dzień Illyrikowie, równie jak i nas Włochy Lachami zowią. Nuż "nix" jawno jest przez 15 regułę, że go wyrobiono z naszego śniegu; naprzód e wyrzuciwszy, a potem s. na koniec przesadziwszy, aby było "nigs" albo z Łacińska "nix".

Także Cupido, iż chciwość znaczy, jawno jest, że to słowo (przez przesadzenie sylaby "do") uczyniono z naszego "do kupy", jakoby chciwe zgromadzanie albo łączenie.

Nuż "litera" wiedząc, że mówienie rzeczą zowiemy (jako piękną rzecz miał do ludzi) łacno dość że ją wyłacniono z tych słów "lita" rzecz jakoby sulus sermo.

Także "Syllaba" - "siła abu" to jest obiecadła w kupie.

"Calamus" kalać ma, albo musi, to jest papier, albo na czym piszą.

Papyrus pod pióro, bo go pod nie podkładają.

Author - "dał-tor", iż drogę do czego przetorował: i także wszystkich innych słów, co ich jeno jest na świecie w którymkolwiek języku, łacno się z ich przyrodzenia, albo opisania lubo w Biblii lub Historiach dorachować przez pospolite Reguły, jako z pierwotnego naszego języka Słowieńskiego wypłynęły.

Że takie wykładania słów odpsowanych nie są przeciw pospolitym Doktorów Świętych

Rozdźiał 12.

Jawno tedy jest, że słowa które uważny Czytelniku znaydziesz w tym Wywodzie odpsowane, lub z Polska nazwane;
jako Paradisus Poradziesz,
Monarchia Mieńarcość,
Aristocratia Parzystokraczenie,
Seth Scyth (albo raczej Sczyt),
Enos albo Anos Panosz,
Malaleel Mola-leł,
Mathusale albo Mathuscyalach Matu-śćiałoch,
Tanais Toniec/
Hercules Harculec/

y insze tym podobne/

nic więcey nie są różne od Adam Jadam/ Eva Jewa/ Andreas Jędrzey &ć. ieno że tamte nie są nam tak iako te w zwyczaiu: dla tegoż nie uważnym dźiwne się zdadzą.

Niechże tedy żaden nie mówi że to są sczere słów popsowania gwoli wykładania ich po swemu/ przećiwko pospolitemu Doktorów Świętych wykładowi. Bo insza rzecz iest słowo iakie swawolnie popsować a insza zepsowane zdowodem odpsować/ aby się to co niegdy rozumiało.

A co się tknie, aby odpsowanych wykłady miały być przeciw Doktorom Świętym, uważ proszę mądry Czytelniku, że jako inna rzecz jest pokazować o jakiem obraźie iż tego albo owego Świętego iest, od pokazowania jakimi go farbami albo z jakiego drzewa wyrobiono i z którego lasu ono drzewo wyrobiono: tak inna rzecz jest/ wykładać z Doktorami Świętemi słowa Żydowskie abo Greckie/ tak jako je Żydźi albo Grekowie rozumieją, a inna nie przecząc temu pokazować, skąd się wźięły u Żydów abo Greków takowe słowa: y co brzmią w uszach pierwotnego ięzyka Narodów Słowieńskich.

W czym żadna się krzywda ani Biblii, ani Doktorom Świętym nie czyni.

Bo jeżeli się godźi Biblijne słowa Chaldeom i Arabom inaczey pisać i po swemu wykładać, niżeli Żydźi piszą i wykładaią: czemusz proszę nie ma się toż godzić i nam Słowakom:

A tym więcej żeśmy zawsze byli i są przy tym prawie: jako się widźi w zwyczaynieyszych słowiech Adam Jadam/ Eva Jewa/ Ioannes Jan Andreas Jędrzey i wielu podobnych/ które inaczey aniżeli Żydźi abo Biblia/ piszemy y czytamy. Co ieżeli się godźi w zwyczaynieyszych słowiew: czemu y nie w inszych niezwyczaynych:

A żeby iawno beło/ iako różnie Chaldeowie y Arabowie słowa Bibliyne piszą y wykładaią/ niech będą te kilka na przykład.

Jeżeli różni różnie piszą y wykładaią: Czemu po naszemu nie pisać y wykładać?

Łaćińskie Chaldeyskie Arabskie Słowieńskie
Adam Odom Adamo Jadam

Homo vel terrenus aut terra rubra, u wszystkich. Heres Dei promissor.

Abel Hobel Habil Ubeł.

Luctus vel vanitas, u wszystkich. Desuit.

Seth Sith Scit. Sczyt.
Positus Fundamentum, Frontispicium.
Enos Anuś Anos. Panosz. (.f. Sethi)
Homo vel vir. Nomen Domini vel dulcedo, Dominatoris filius
Malaleel Mahlalail Mahloloil. Mola-leł.
Lavdans Deum Laus aeterna. Tineam fudit.
Mathusale Matuśialach Matuscialach. Matu-śćiałoch.
Mortem misit Nuntius mortis Mittens mortem. Turbameti excisor.

Dla rozezniania tedy czyiby wykład był własnieyszy:

Naprzód o Jadamie uważyć potrzeba/ iż między inszemi imionami Bożemi/ iest też iedno iestnośći Boskiey Ja abo jaus iakoby Egus, którem się nazwał mówiąc

(Exo. 3) Ego sum qui sum.

Ztądże Jadam właśnie wykłada się Egi dabo, jakoby dźiedźic obietnic Boga, który się nazwał Ja Jestem który Jestem: to jest nie odkogo inszego jestność maiący, jeno sam odśiebie.

Którego wykładu potwierdza ono Dawidowe Psal. 8. Omnia subiecisti sub pedibus eius. Jż iednak daleko większe rzeczy miał od Boga niżeli wźiął, to iest Niebo, do którego człowiek stworzony, dla tego nie nazwał go Bóg Jadał, ale in futuro Jadam, jakoby Dei dabo, który się zowie jaus abo Egus.

Ubeła wykład iawny iest bez wywodu, bo wiemy że Ubeł gdy go Kain zabił.

Sczyth zaś coby beło nikomu nie tayno; przyczyna iednak dania mu tego imienia beła/ iż odniego wystawionego na czoło Jadamowe Panowanie w Raiu poczęte Sczythickiem zwano/ y potomki iego iako nazacnieysze na świećie Synami Bożemi.

Panosza także wykład/ sam z śiebie iawny iest/ iż był Synem Sczyta pierwszego po Jadamie Pana świata/ y Sukcessorem iego.

Molaleł dla tego tak beł rzeczony/ że pierwszy na świećie Kainiany podbił/ którzy iako mol wszystek Naród ludzki psowali. Za co iż nieśmiertelny chwały nabeł/ ztądże to imię Laus aeterna wykładaią.

Mathuśćiałoch zaś/ ztąd beł tak przezwany że Kainiany wyśiekł/ którzy przed Potopem długiemy woynami świat mąćili/ ztądże go wykładaią/ Mittens mortem, abo Apostolus mortis. Których wszystkich wykładów istotna własność w samym się Wywodźie szerzy obaczy.

Pokazawszy różność u różnych między wspomnianymi słowami, równie także, nie będzieli w kogo chciało, że Magoga i Goga synów Jafetowych zowie po naszemu Lachem i Polachem, choć tego dość gruntowne przyczyny pokazuje: niech proszę wspomni na takąż różność słów zwyczajniejszych

Adalbertus od Woyciecha,
Bonaventura od Dobrogosta,
Deodatus od Bogdana,
Felix od Sczęsnego,
Bonifacius od Dobrodźieła
Chrisostomus od Złotoustego,
Benedictus od Dobrosława,
Sylverius od Lasomiła,
Hieronymus od Jarosza,
Laurentius od Wawrzyńca
Petronilla od Piotrusze,
Pudentiana od Wstydońki
i innych tym podobnych.

Które w uszach naszych tak właśnie nie mają nic Łaćińskie z Polskiemi, jako i Żydowskie Magog z Lachem albo Gog z Polachem:

I owszem, kiedybyśmy tak nie rozumieli Łaćiny, jako Żydowizny nie rozumiemy, zaiste nie równieby trudniej pokazać/ że to jedni byli/

Adalbertus y Woyćiech/
Felix y Sczęsny/
Hieronimus y Jarosz/
Laurentius y Wawrzyniec/

także i drudzy z pomienionych: a niżeli Magog i Lach/ albo Gog i Polach.

Którym tego tylko nie dostawa/ że ich nie mamy w zwyczaju iako tamtych. Jednakże łacniey się ich niż tamtych dorachować: bo uważywszy/ że Scythiam Regiam wszyscy Historycy w Koronie Polskiej pokazuią.

Nuż to że Scythy Żydźi Magogami (patrz w Kalepinie pod słowem Magog) a Słowacy Lachami zowią: oczywista rzecz jest/ że to ieden muśiał bydź u różnych Magog i Lach/ iako Adalbertus a Woyćiech/ abo pomum a iabłko.

A ponieważ Polach, przodek nasz, tak zawsze pospołu chodzi z Lachem, jak w piśmie świetym wszędzie Gog z Magogiem (którym nasz Naród niegdyś śpiewywał Lelum Polelum) tedyć za tem idzie: że jako Żydowski Magog jest naszem Lachem, tak też i ich Gog naszem Polachem, albo Polakiem: co się dostatniej tym Wywodem pokazuje.

Stądże lada Żydźię Szlachćica zowie Goy/ a Chłopa Mużyk.

Tak tedy tych jako i innych słów (dorachowawszy się jakie niegdyś były) że używam za trzeci Jnstrument albo materyą Jstoryey moiey/ nie dźiwuj się uważny Czytelniku: ponieważ, jako widźisz, i w nich samych dobrze z rozumianych, dyszy oczywista prawda niemal wszystkiego, jako się co dźiało.

O przybudowaniu na pomienionych trzech Fundamentach Jstoryey. Rozdźiał ostatni.

Na ostatek i to uważyć potrzeba, iż nie równie większy jest dowód czegokolwiek, pokazem z pewnych rzeczy, prasą dowćipu wyćiśnionym: jako przez miarkowanie czasów, albo jednejsz rzeczy różnych imion dorachowanie i inszemi sposobami/ oczy ludzkie otwierającemi: a niżeli gołemi słowami, którego Authora o bajki podejrzanego.

Jako na przykład, że Baal któremu Ninus i Semiramis bałwan byli na uczciwość wystawili, nie kto inny był jeno Tanaus, primus Rex Scythiae Regiae albo Korony Polskiej: łacno prasą dowcipu wycisnąć, ze słów Genebrarda, wielkiego Chrześcijańskiego Historyka mówiącego (lib. 1) :

Vexores Rex AEgypti qui Scythas usque ad Pentum (ut Trogus docet) pepulit, & Tanaus Rex Scythiae qui Vexorem usq; in AEgyptum repulit, ante Ninum fuerunt.

Jeżelić albowiem przed Ninem żadnego innego nie było przestrachu świata, prócz tego Tanausa, tedyć nikogo innego prócz niego nie możono Baalem na on czas przezwać.

Także to, że tego Tanausa (dopiero potym w Europie tak nazwanego) przed tym w Azji Polągiem lub za czasem Polachem/ aż naostatek Polakiem zwano/ od Polęgnienia po Lągu abo Lachu (którego Żydźi Magogiem zowią) na Stolicy świata:

Stąd łacno wyćisnąć, że starożytne miasto Polemniacum nad Pontem, na tym mieyscu Ptolomeusz pokazuie/ skąd Tanaus wypadł na Wexoresa.

Nuż to że ten Polach rzeczony Baal i Tanaus/ musiał byc nie de stirpe Iaphet iako Fasciculus temporum uczy, ale własny a nazacniejszy syn jego/ sam czas pokazuie ponieważ był jeszcze przed Ninem.

A to zaś, że go Jozeph Antiquitatum Mogiem a drudzy Żydźi Gogiem zowią: stąd łacno wyćisnąć, iż tenże lib. 1. na tymże mieyscu pokazuie Mogę Miasto starożytne gdźie Ptolom. Polemniacum: A pisze iż było Moga, syna Japhetowego.

Tym sposobem i wiele inszych rzeczy nad Słońce iaśnieyszych/ łacno wyćisnąć prasą dowćipu z pewnych fundamentów/ iak wino z iagód.

Nie pytajże się więcej uważny Czytelniku, skądem wziął i biorę to co piszę (choć ledwie kiedy od kogo z dzisiejszych pomyślone) obaczywszy przez te Perspektywę, na iakich fundamentach stoję.

Ale tak proszę bądź wdzięczen prace mojej/ jakoć przynależy. A tak ją chętnie czytaj, jako ia tobie uprzejmie życzę/ ut bene diuqucvalese.

Następstwo Panow Świata.
Samoprawdźiwych Augustow albo Gogustow. Y Niezwyćiężonych,

Przez których się wieki/ ten Wywód prowadźi.

I Iadam / w Raiu od Boga postanowiony Panował lat 234. aż wnuka / obaczył z tego syna któremu Państwo miał wolą zpuścić / aby mu pokutować nie przeszkadzało. Od stworzenia

II Sczyth abo Seth syn iego / nastąpiwszy Roku …
A wieku swego 105. Panował lat 140. aż przykładen Oycowskiem także wnuka następce swego obaczył. 235

III Panosz abo Enos, syn iego nastąpiwszy Roku …
A wieku swego 160. Panował lat 100. 395

IV Panoch abo Anach, wnuk iego / nazwany Molaleł abo Malaleel / nastąpiwszy Roku …
A wieku swego 101. Panował lat 404.

496

V Matu-śćiałoch abo Mathusale Prawnuk iego / nastąpiwszy Roku …
A wieku swego 214. Panował lat 756. aż do Potopu / który się począł 901

1657 Od Potopu

VI Japhet / Pra-wnuk iego / nazwany Iuppiter nastąpiwszy (po iedenastu lat Interregni) Roku …

A wieku swego 112. Panował w Azyey lat 337. nim odszedł do Aphryki.

1669
12

VII Lach Priscus sym iego po żydowsku Magog / lęgszy na pierwotney Stolicy świata …

A wieku swego 342. Panował lat circiter. 10.
2007
351

VIII Polach Priscus, brat jego, którego Żydzi Gogiem zowią / przed tym Dan abo Alanus, a potym Baal, Tanaus, Hercules, y Iouis rzeczony: nastąpiwszy Roku …

A wieku swego 348. Panował lat circiter. 45.

Przyszedł do Europy Roku …

Gdzie Scytyckie Królestwo (które przed tym od początku w Azji było) ustanowił od niego Polskiem, a od władzi Carmackiem nazwane. I spłodził w nim trzech synów / Sczyćca / Bogaderza i Giełona: z którego liniey był Jan Giełon / albo Jagieło.

2018

2025

362

369

IX Sczycieć albo Scytes, od którego Scytickie Królestwo się Sczyciońskim albo Scytharum Regiorum.

Tego dzieła i Następce albo Sukcesory, aż do Najjaśń: i Niezwyćiężon. WLADYSLAWA ZYGMUNTA pokaże Authorowe Speculu Istoricum, będzieli na nie taki nakład, jakiego potrzeba.

WYWOD HISTORYCKI
Jedynowłasnego Państwa Świata,

Na obaczenie w ręku najzacniejszego Narodu Polskiego i w ich Koronie prawdziwego następstwa, w pierwotnym Jadamowym Panowaniu światu: uważyć potrzeba, gdzie się, jak, a jakie poczęło: i w kim, kiedy, a jak rozciągnęło, poty, aż się dzisiejszej Koronie Polskiej za łaską Bożą dostało.

Co obaczywszy, krótko się cokolwiek pewnego i o przeszłej fortunie jego pokaże.

Piotr-246 · Gość

kolejne poprawki:

"WYWÓD JEDYNOWŁASNEGO PAŃSTWA ŚWIATA,
w którym pokazuje ks. WOJCIECH DĘBOŁĘCKI z Konojad Franciszkanin,
Doktor Teologii,
Generał Społeczności Wykupowania Więźniow,
że najstarodawniejsze w Europie
KRÓLESTWO POLSKIE, LUB SCYTYCKIE,
samo tylko na świecie, ma prawdziwe Sukcesory JADAMA, SETA i JAFETA,
w Panowaniu światu od Boga w Raju postanowionym i że dla tego Polaków Sarmatami zowią.

A gwoli temu i to się pokazuje, że Język Słowieński pierwotny jest na świecie.

Nie gań aż przeczytasz:

Bo wydany jest za Pozwoleniem i Przywilejem Je Królewskiej Mości,
po przejrzeniu na to wysadzonych Teologów i Historyków

W WARSZAWIE,
W Drukarni Jana Rossowskiego, Typografa Króla Jego Mości.
Roku Pańskiego 1633.

Najzacniejszym i Najstarodawniejszym
NARODOM
KORONY POLSKIEJ
I wszem innym Słowiańskiego języka.

Zdrowia, szczęścia, i Sławy, przy łasce Bożej.

Pospolitej chluby Waszej Najzacniejsze i Nastarodawniejsze Narody Sarmackie: zebranej z Jstori mojej, w druk (pod imieniem Najjaśniejszego i Niezwyciężonego Monarchi WŁADYSLAWA ZYGMUNTA z Bożej łaski Najwyższego Pana i KRÓLA Polskiego
po niemałej części już zgotowanej: nie zdało mi się ani Jego Królewskiej Mości iż krótka rzecz jest, ani też komukolwiek osobnemu, z grona Waszego ofiarować; abym się i ja nie zdał kogokolwiek nad inszych przekładać na szale błahego rozsądku mego.

Przeto wszystkim razem i każdemu z osobna, niech będzie ten sok Istorii mojej ofiarowany: na ulżenie bólu serca w dzisiejszym doczesnym osłabieniu Korony Polskiej, od jej pierwotnych nierównie większych władzy i potęgi: Którymi się szczyciła, póki ją zwano Sczycyochą, albo Scythiam Regiam i Sarmacją zamiast Carmacją (aby nie czytano Karmacja.) że niegdyś wszytkie Carstwa w mocy miała, jako własna ich mać, z której się poczęły:

Nuż Pandorą jakoby Panią darowaną, iż jej wszyscy Bogowie Ziemscy dary (jak Trogus uczy) hołdowli: i Ukwilą albo Regnum Aquilonis, iż tu nawyższą zwierzchnością wszelkich od kogokolwiek rozkwilonych ukwilano; iako się w tym Wywodzie pokaże:

Nad to Basilaeą (zamiast Ważylechą) że ją wszyscy czcili i uważali za Lachowe gniazdo Syryjskie na Libanie: gdy Polach brat i Successor jego Ósmy Pan świata, Tron Sczycioński abo Scytharum Regiorum, tu z Libanu przeniósł: i wszytkę chlubę Scytha abo Setha syna Jadamowego Scythów Azyatyckich, to iest Aramaeów albo Syrów tu zasadził: i w tenże sens Amalechią (zamiast Jamą Lechową) także i Echidną (jakoby Lecha dnem albo dziedziną)

Nuż Vandalią od Wandy żony (według Hertmana Schedella) Jafetowej; że tuteczny płód jej, stąd wędrowny, daleko różne krainy osadzał; i różnymi inszymi tytułami: A obywatele jej ze krwi nie Sczytakami albo Scytami jako zrazu od Sczyta albo Setha, syna Jadamowego, ale Polakami od Polacha syna Jafetowego (którego Żydzi Gogiem a cudzy różnie różni Baalem, Tanausem, Herculesem i Jowiszem zowią) i Sczyciochami, albo Scythas Regios, od Sczycca syna i Successora Polachowego/ którego Historycy zowią Scythes zamiast Sczyciec.

A prócz tych pomienionych tytułów ich Królestwa też Gethami zamiast Gędami; że w gędach abo pieśniach/ mieli pierwotne swe Jstorie: także Venetami abo z Ruska Henetami, od wnetości albo prędkośći przeciw nieprzyiaćiołom: y Gotami miasto Gotowemi/ to iest na odpór im/ a mianowićie Rzymianom około Dunaiu: y różnemi inszemi od ich dźieł iednegoż Narodu przezwiskami.

Ponieważ tedy wszytkim wam wzaiem służą one słowa Żydowskich Królestwach rzeczone.

4. Ezdrasz 2. Accipite iucunditatem gloriae vestrae gratias agentes Deo qui vos ad Coelestia regna vocauit.

Bierzcie uciechę chluby Waszey, dziękuiąc Bogu, który was do Królestw Niebieskich, to jest, władzą Niebieską w Jadamie poczętą ustanowionych powołać raczył. Wszyscy ją (a osobliwie Polacy) przyjmijcie jako swoją własną. Wszyscy się z niej cieszćie iako z osobliwego kleynotu. Wszyscy się nią szczyććie/ jako Sczyciochowie, albo Scythae Regij. Wszyscy się chlubcie, bo iest z czego: iż was taką godnośćią uczćić raczył.

Bierzciesz z niej uciechę, a proszę wdzięcznym okiem: bo nie pochlebstwo jest, ale istotna prawda. A wziąwszy ten zadatek chluby Waszej, chcecieli aby wszystka jej summa co prędzej światu jawna była: Wszyscy proszę do nowego Pana przyczyńcie się o nakład na Speculum Istoricum universalis Istoriae, które światu Łacińskim językiem gotuję.

A to na cześć i na chwałę Prawdy Świętej Pana Jezusa Chrystusa i na odpór dzisiejszym Historykom naszę własną chlubę różnym innym Narodom przypisującym.

Wszyscy o nim (o co proszę) radzcie: a mnie ubogiego Zakonnika, który wam ten podareczek, jaki mógł być na prędce ofiaruję, w łasce swej chowajcie, bom wszystkich was jako tegoż grona najpodlejsza jagoda, powolnym sługą jest i niegodnym Bogomodlca.

KS. WOJCIECH DĘBOŁĘCKI z Konojad Franciszkanin.

Przestroga o słowach

Scythia, Scytha, Scythicum Regnum.

Te słowa Scytia, Scyta i Scytyckie Królestwo, szczycącym się nam Polakom nie jeno Scythem albo Sethem synem Jadamowym, ale też i Sczyćcem synem y Successorem Polachowem, nie tak by trzeba po Polsku pisać.

Iż iednak te słowa cudzoziemskie nie są nam w Polszczyźnie zwyczajne, dlatego zdało się raczej z łacińska je pisać, dla łacniejszego rzeczy zrozumienia. Właśnie tedy ma się zwać po Polsku Scythia Regia, Sczyciocha, a vulgaris (za Donem) Sczytocha: Scytha Regius Sczycioch, a vulgaris Sczytak. Scyticum, jeżeli co Regiorum Scytharum, to Sczycioński, a jeżeli vulgarium to Sczytackie.

PERSPEKTYWA na dojrzenie tego wywodu, którą pierwej trzeba przeczytać, temu ktoby miał wolą rzeczom przeczyć.

Jako Historye są popsowane; a co w nich zostało wiarygodnego.

Rozdział Pierwszy.

Jawna rzecz jest uważny Czytelniku, że pierwotna według Berosa Scytycka Istoria (lub ista rzecz) jak się co na świecie i kiedy działo: tak bardzo niepomiarkowane affekty ludzkie cudzej sławy pofałszowały, aż ledwie co w niej zostało z głosu pospolitego, czemuby rozum wierzyć pozwalał.

Naprzód albowiem Egipscy Chamowie sławną oną u Historyków sporkę o starożytność rodzaju z Scytami, Przodkami naszemi, długo wiodąc, skoro przemożeni byli znowu ciże w Babilonie (chcąc piórkiem połatać nagość dziedzicznego swego po Chamie przeklęctwa, w poddaństwo Scythom przez Japheta idącym) wszystką Istorię pofałszowali: pokazując przeciw Pismu Świętemu i oczywistej prawdzie, pierwotne Panowanie Światu w rękach poddaństwa Jafetczykom Chamianów Babilońskich.

Stądże ich świat zowie Chaldaei, zamiast Chwałdoi, jakoby cudzą chwałę dojącymi.

A Steph: Carolus in suo Dictionario Historico
mówi Berosus Babylonius cum Notarius & Scriba publicus suisset, omnem Chaldaicam defloruit Historiam, &c. & ipsum solum secuti sunt Persae in Assyriorum Monarchiae temporibus, ut Metasthenes author est.

Których bajki o pierwotności Assyryjskiej Monarchii nie mniej dostatecznie jako i uczenie zbija Oilb. Genebrardus, pokazując jej primam adolescentiam dopiero około czasów założenia Rzymu - to jest około 1633 Roku po Potopie.

Po Chaldeach samiż Polaczkowie nasi (których nad białe morze przeniesionych, część Pelasgami, część Polakoniami albo Laconami zwano) gdy tam jako na spokojniejsze miejsce pospolita szkoła świata z Tyru przeniesiona była (od której nowe jej gniazdo Athenae zamiast Uthenie albo Uczenie nazwano) nauką w pychę podniesieni: wygrzeczniwszy Scytycki albo Słowieński nasz język i nazwawszy się od tego Graecy (zamiast Grzeczni) tak sobie oślep wszytką chlubę starożytności przypisowali, aż im też za to świat przydał za tytuł Mendacees.

Po nich zaś we Włoszech także nasi Polacyusowie, albo Lacyusowie (zamiast Lachowie, jakimi ich i po dziś dzień Illirykowie zowią) na Polackiej tam sławnej Rzymskiej górze osadzeni, gdy złym przykładem Greków, także język nasz pospolity wyłacnili, jako i Graekowie wygrzecznili, od tego nazwawszy się Latini, jakoby łacniącymi, równie także rzeczy swe piórkiem oślep wynosili, aż ich za to Przodkowie nasi wniwecz obrócili.

Nuż teras Niemcy, zapomniawszy, że ich przodek jakiś Tuysko był (de terra ortus), tak sobie wszytką prawie chlubę świata gwałtem przypisują: aż ich wspomniany Genebrardus na kilku miejscach w tym usiłowaniu z Grekami porównywa. Toż i inne Narody czynią, milczeniem naszym ośmielone.

Zaczym, gdy każdy pisze nie Istorię albo istą rzecz jako co było, ale Historię lub raczej Historyństwo jakieś, co najwięcej ile jeno może dla chluby Narodu swego wymyślając: jawno jest, że wszystkie Historie tak bardzo muszą być popsowane, iż jak się rzekło, ledwie co wnich zostało z głosu pospolitego, czemuby rozum wierzyć pozwalał.

Rozdział 2
Jakimi instrumentami Historie mogą być w Istorię poprawione.

Wybierając tedy kwiecie pierwotnej Sczytyckiej Istorii (która sama tylko prawie ma jedyny zapach prawdy świętej) między tak gęstym cierniem rozmaitych fałszów, nie widzę innych do tego instrumentów tylko Biblię Świętą, Głos pospolity (Etymon, to jest Wied albo wiadomość imion, co które prawdziwie ma znaczyć).

Iż tedy prawie jeno tymi trzema instrumentami robię Istorię moją (z której ten sok sławy Narodu naszego wycisnąłem) dla tegoż o każdym z nich z osobna przestrzegam.

Rozdział 3
O Pierwszym Instrumencie, to jest Biblii Świętej.

Naprzód tedy o Biblii Świętej uważ proszę mądry Czytelniku, że się Księgi tak Starego jak i Nowego Testamentu pospolicie na czworakie dzielą. To jest: Legales, Propheticos, Sapientiales i Historicos. A tych ostatnich jest 12. To jest: Iosue, Iudicum, Ruth, Regum, Paralippomenon, Ezdrae, Tobiae, Iudith, Esther, Iob, Machabeorum, i Actus Apostolorum.

Po tym, że też Mojżesz w Genesis, także Izajasz, Jeremiasz, Ezechiel, Daniel, Jan Święty w Apokalipsie i wiele innych, nie tylko Prorokami byli, ale też i Historykami Bożymi.

Jakim rzetelnie Hieronim Święty zowie Daniela. Zaczym nie jest nic przeciwko Doktorom Świętym i duchownemu ich wykładowi, on wcale zaniechawszy, niektóre miejsca Pism Świętych według litery po Istorycku wykładać.

Rozdział 4.
O Drugim Instrumencie to jest: Pospolitym głosie.

Pospolity głos tak wielkiej wagi jest, że otrzymał tytuł Vox populi vox Dei.

Ten zaś dwoiaki jest, Pisany i Ustnie podany.

Pisany głos pospolity jest kiedy (co w Historiach znajdujemy od wszystkich albo przynamniej wielu zeznano) tak, iż nie może być wywrócono: jako na przykład że Scythae antiquissimi hominum.

Że przedysputowli Egipcjan przeciw temu przeczących.

Że oni świat zrazu osadzali i Królestwa postanawiali.

Że od wieków zawsze byli różni Regij a vulgaribus, y Scythia ich biformis, to jest od połowy w górę Panna, a w dół Jaszczurka.

Nuż to, że Scytia Panna: to jest Regnum Scytharum, po wyjściu z Armenii (gdzie Mojżesz Raj, a Scytowie początek swój Egipcjanom pokazowali) naprzód w Syrii było, a po tym w Europie wzdłuż między Donem i staremi granicami od Niemiec, a wszerz między Dunajem i Pruskiem Morzem.

Także iż tej Scytii Pannie dał Hercules Baltheum perpetuae successionis, i łuk prawnej potęgi, dla sposobniejszego nastąpić po nim.

Nusz to, że Scytom Królewskim wszystka Azja półtora tysiąca lat przed Ninem hołdowała: i inne tym podobne rzeczy, którym nikt nie przeczy.

Podany zaś głos pospolity jest, który wypadszy z uszu starożytności, jak Echo po górach tłucze się po uszach ludzi pośledniejszych wieków: o jakiem mówi Mojżesz (Deut 32):

Memento dierum antiquorum, cogita generationes singulas, interroga patrem tuum & annunciabit tibi, maiores tuos & dicent tibi.

A Dawid Psalm. 43: Deus auribus nostris audivimus, patres nostri annuciaverunt nobis.

Wielki wtedy jest dowód czegokolwiek pospolitem głosem lub pisanym albo ustnie podanym. Jednakże o tym pośledniejszem z pilnością uważać potrzeba: jeżeli takowy Naród, który go woła, nie jest podejrzany o udawanie jakich bajek za istotną prawdę.

W czym ledwie się podobno który niewinnem znaleść może prócz naszych Słowieńskich, a mianowicie Polaków albo Sczytów Królewskich.

Bo przodkowie nasi żadnej potrzeby nie mieli cokolwiek zmyślać, będąc pełnymi wszelkiej chluby: tak starożytności rodzaju od Scyta lub Seta syna Jadamowego, jako też zacności Szlachectwa od Polacha pierwszego, syna Jafetowego: Nuż góry nad wszystkimi Narodami (które im od pięćsetnego sześćdziesiątego roku po stworzeniu świata, jako Trogus uczy, zawsze hołdowały) i tak wielkiej pobożnośći, że ich wszyscy starzy z Homerem zwali iustissimos & sanctissimos viros:

Także wynalezienia nauk, od których saccae (zamiast żacy nazwanym) potwierdzają tego, tak przezwisko starych Philozophów Magi (bo Żydzi Scythy Magogami zowią) jako też i słowa scientia soitus.

Nuż dzielności wojenney wszytkiemu światu wiadomej: i wszelakiej prócz tych inney chluby, którąkolwiek by się jeno mogła wymyślić.

Ani tedy potrzeba kiedy było Przodkom naszym cokolwiek zmyślać, ani też mogą być o to światu podejrzani: ponieważ wszystka starożytność zowie ich simplicissimos & pijssimos viros.

Zaczym pospolity głos Narodu naszego/ godnieyszy iest wiary nad wszystkich inszych/ którzy z iawnych bajek początki swe pokazuią: tak iż po Piśmie Bożym/ nie może być większe nad ich głosem dowodzenie.

O którym Ioannes Archiepiscopus Gnesnensis (w Kadłubku) mówi:

Fuit quondam in hac Repub. virtus, quam velut quaedam luminaria Caeli, non quidem seripturae membranulis, sed clarissimis gestorum radijs Patres conscripti illuit ravere. Non enim plebei Aborigines, non vendicariae illis principatae sunt potestates, sed Principes succedanei, quorum strenuitas licet nube ignorantiae obducta videatur, mira tamen rutilantia tot saeculorum tempestatibus extingui non potuit.

Czemu? Bo jeden drugiemu powiada, według pomienionych słów Mojżesza i Dawida. A to mianowicie przez pieśni, w których pierwotne Istorie nasze bywały, od których nas niegdyś zwano Gethami zamiast Gędami. A tych takich pełno się jeszcze między gminem osobliwie po Rusi i Moskwie zawija: z których siła się może kto chce nauczyć.

Uważ tedy proszę mądry Czytelniku, że ja nie wiatr gonię, szukając po Historiach tych, co Principes succedaneos, od Tanausa pierwszego tu Pana (w którym ten Wywód kończę) aż do dzisiejszego Króla Pana Naszego.

Rozdział 5.
O Trzeciem Instrumencie, to jest: Etymonie słów, co ma z Istorią, a że nie może być jeno z pierwotnego języka.

Na obaczenie coby miał do Istoryii Etymon (to jest Wied, albo wiadomość imion) potrzeba uważyć, iż od początku świata nigdy żadnej rzeczy nie przezwano, jeno według tego, jako jej przyrodzenie wyciągało.

Bo mamy Genesis 2 : Vocavit ad Adam cuncta quae fecerat ut videret quid vocaret ea - to jest: aby był obaczył, jako miał co nazwać według jakowości każdej rzeczy.

Dla tegoż przydawa Mojżesz:

Appelavitque cuncta nominibus suis, - to iest ich własnymi, jakie przyrodzenie każdej wyćiągało.

A nie jeno w ten czas, ale też i potym, tak Jadam swe syny, jako i oni swoje potomki, także góry, lasy, krainy, rzeki i inne rzeczy takiemi słowami przezywali, jak ich abo czas, albo dzieła iakie wyćiągały.

Stądże w Biblii pełno mamy przyczyn, dla których komu jakie imię było dane, albo co przezwanego:

Jak w Genesis 10. Nomen uni Phaleg, eo quod in diebus eius divisa sit terra.

To abowiem za fundament wźiąwszy/ iawno iest że y w samych słowach dobrze zrozumianych/ dyszy niemal wszystka prawda Istorii/ albo istotnej rzeczy/ iako się/ co/ y kiedy dźiało na świećie.

Przeto nie dźiwuj się proszę uważny Czytelniku/ żem ja wźiął przed się Ethymon albo Wied-imion/ to iest scientiam nominum, za trzeći Jnstrument abo materya Jstoryey moiey.

Tak to abowiem wielka rzecz iest/ kiedy się może mówić/ i samo to słowo pokazuie: Że niemal wszyscy Historycy/ za tak wielki fundament mają podobieństwo słowa/ aż też nigdy i w niepodobnych rzeczach nim się kontentuią.

Jako między innymi Sarnicki nasz, lubo to zacny i poważny Historyk, a przecie jednak dał się niektórym innym uwieść, iż dla samych tylko słów Biblijnych Assarmot i Peleg i on początek Sarmatów Polaków usiłuje z Żydów pokazać: choć wszystkiemu światu jawno iest, że nie z Sema, ale z Jafeta idźiemy.

Na objaśnienie tedy, jako to wielki jest Fundament i czego potrzebuje, żeby się na nim bezpiecznie stać mogło, uważyć potrzeba, iż prawdziwy Etymon albo Wied-imion nie może być jeno z pierwotnego języka, którym Adam i Noe gadali. Bo rzetelnie Moyżesz mówiąc ( Genes. 2 ) :

Omne quod vocavit Adam animae viventis ipsum est nomen eius

- jaśnie naucza, że wszelkie inne imiona prócz onych, nic inszego nie są tylko popsowanie słów pierwotnych.

Które nie ieno aż do budowania wieże Babel nieskazitelne trwały/ według onych słów Genes. 11.

Erat autem terra labij unius & sermonum eorundem,

- to jest: że wszyscy jednako wymawiali, jednesz pospolite wszystkim słowa: ale też i za czasów Mojżesza trwały, bo pro praesenti suo tempora, mówi, ipsum est nomen eius.

Stądże Jozeph. ( lib. 1. Antiq.) rzetelnie mówi. Że "Animalia etiam nunc ijs nominibus vocantur, quae illis Adam imposuit."

Czego mu potwierdza Euseb. ( lib. 11 ) de praepar. Evangel.

Że pierwotny język nie był popsowany, gdy Babel budowano i gdzie a w kim został nienaruszony.
Rozdział 6.

Z pomienionych słów Mojżeszowych znać, że przy wieży Babel, pierwotne słowa nie były zagubione, ale tylko gęba ludzka popsowana.

Stądże mówiąc o onej odmianie Genes. 11 "Ibi consusum est labium universae terrae", nie przydawa "& sermones", jak trochę wyżej mówiąc o dawniejszych rzeczach powiada:

Eratantem terra labij unius & sermonum eorundem.

Na którym fundamenćie stojąc, to jest, że on pierwotny język został kędyżkolwiek w cale i po rozproszeniu budowników Babilońskiej wieży, a zatym że i po dziś dzień gdziekolwiek być musi (jako się z Jozepha i Euzebiusza w 5. rozdziale pokazało) łacno się dorachować, któryby był z dzisiejszych.

Bo ponieważ nikt jeszcze nie zadał tego Noemu, aby jego język pierwotny miał w ten czas być zepsowany: (a to dlatego, iż nie był między onymi złośnikami, co Babel budowali) tedyć pewną rzecz jest, iż tam gdzie on był, na ten czas musiał w całości pierwotny język zostać, nie tylko w nim, ale i w tych co koło niego, albo przy nim byli.

A iż Noe według wszytkich w Syrii był pod on czas i tam umarł, jako Genebrardus ( lib. 3 ) dostatecznie wywodzi: tedyć pierwotny Syryjski język musiał być tenże co i przed Potopem; a to w Jafetowym pokoleniu, które tam i potem według wszystkich zostało.

Sądże pomieniony Genebrad mówi.

Sed nec qui morabantur in Syria & Chanaan (to iest Palestynie) videntur intersuisse constructioni Turris, aut communicasse: quoniam Genes. 11. structores dicuntur desceadisse de Oriente in campum terrae Sennaar, illicq; ad hoc opus consedisse. Syria vero & Chananaea erant in Occidente terrarum quae tunc incolebantur.

A Rabin Juda in tractatu Sanedrin. rzetelnie uczy, że Jadamów język był Aramejski, to jest Syryjski: bo Syrią nie tylko Żydźi, ale też i Hieronim Św. i między innymi Historykami Ptolomeusz ( lib 5 ) Aram zowie, a Ioseph. Antiq. Syry Arameami.

Rozdział 7.
Że pierwotny Syryjski język Słowiański był.

Nie może się tedy wątpić, że pierwotny Syryjski lub z Żydowska Aramejski język nastarszy jest. Pierwotny mówię, bo dzisiejszy Syryjski, szczero chaldejski jest. Dopiero tam za czasów Nabogdonozora wprowadzony. Gdzie się od miejsca tylko zowie Syryjskiem, równie jako Tatarski w Krymie Scytyckim i Niemiecki w Prusiech Pruskiem.

Na który stopień oczywisty prawdy wstąpiwszy, łacno się znowu dorachować: iż pierwotny język Syryiski, którym Jadam, Noe, Sem i Jafet gadali, nie inny był tylko Słowieński.

Ponieważ albowiem jednisz to byli różnymi względami Syrowie i Arameowie, a o tych Plin: (między innymi) rzetelnie mówi lib. 6. cap. 17.

"Aramaei ab antiquis vocabantur Scytae, qui & alio nomine Saccae appellantur":

tedyć pierwotny Arameyski lubo Syryiski ięzyk, muśiał być nie inszy tylko Scythycki.

Czego nie pomału potwierdza Scytharum civitas, o którey mamy. 2. Machab: 12. iż ieno 600 staj było od Jeruzalem.

Jeżelić albowiem aż tak blisko były granice Scytyckie, tedyć pogotowiu dalsze onego mieysca Samarytańskie i Syryjskie musiały być Scytyckie.

Własności zaś języka Scytyckiego łacno się znowu dorachować: wspomniawszy na to, iż Królestwo Scytyckie wszystek świat cum Fasciculo Temporum w dzisiejszy Koronie Polskiej pokazuje.

Bo jeżelić tu jest Królestwo Scytyckie, tedyć i tuteczny język, a nie który inny, musi być prawdziwem Scytyckim.

A iż w Koronie Polskiey nigdy od początku jej nie było innego ięzyka, prócz dźiśiejszego (iako się w tym wywodzie obaczy) tedyć tenże muśiał być i w Syrii Przodków naszych, którzy tam Egipcjany o starożytność rodzaju przedysputowali.

Jawno tedy iest, że Scytycki albo Słowieński nasz język, nic więcej nie jest różny od pierwotnego Syryjskiego lub Aramejskiego, jeno jako Łaćiński od Rzymskiego.

Zaczym wątpić się nie może iż ten iest nastarszy na świećie, i on własny o którym Genes 2. mamy:

Omne quod vocavit Adam animae viventis, ipsum est nomen eius.

Dla tegoż się Słowieńskim/ jakoby pierwotne, i iedynoprawdziwe słowa mającym zowie.

Jaśnie to i rozum sam pokazuje, że Słowieński język Scytharum Regiorum pierwotny jest na świecie, poniewasz wszystek świat woła że Scythae antiquissimi hominum.

Co łacno każdy przyzna, obaczywszy w tym Wywodzie, że się tak nazywają od Seta nasławniejszego syna Jadamowego, którego Chaldoewie/ Arabowie/ y wszystka Azja nie Setem ale Scytem zowie.

A żeby jednak ani o tym kto nie wątpił, iż takową Syryjsczyzną abo Arameysczyzną Jadam/ Noe/ Sem/ i Japhet gadali/ y Moyżesz pisma zostawiwszy o niey pomienione słowa Genes. 2. a nie o dziśieyszey Żydowiznie napisał; niech proszę wspomni i uważy/ naprzód słowa Hieronima Św. in prologo Galeato:

Certum est Esrdram scribam legisq; Doctorem, post captam Hierosolymam & restaurationem templi, sub Zorobabel alias reperijsse literas, quibus nunc utimur, cum ad illud usq; tempus ijdem Samaritanorum & Hebraeorum characteres fuerint.

Potym na one Nehem 8.

Principes familiarum universi populi, cum Sacerdotibus & Levitis, iterum congregati venerunt ad Esdram rogantes ut interpraetaretur eis verba legis.

Z tych abowiem textów znać, że Żydźi przed pojmaniem nie jeno litery jako po niem, ale też i pisma Samarytańskiem albo Syryiskim ięzykiem mieli: bo to ieden był jako Mazowiecki z Polskiem.

Stądże pismienni Żydźi/ zawsze się go uczyli/ dla zrozumienia Pism, tak iako my dziś łaćińskiego. A to jawno iest z onych słów ich do Rabsacena gdy im oblężonym rozbaczał abo rozważał poddać się Królowi Babilońskiemu:

Praecamur ut loquaris nobis servis suis Syriace, siquidem intelligimus hanc linguam, & non loquaris nobis Iudaice audiente populo qui est supra murum. 2 Reg. 18.

Skąd znać, iż piśmiennych Żydów inny był język od gminnego Chananejskiego, jako go Izajasz ( cap. 19 ) zowie.

Jeżelić tedy pismienny u Żydów język Syryjski był, tedyć nie pochybnie i pierwotne ich Pisma Syryjskie albo Aramejskie.

Tego tedy pierwotnego Syryjskiego języka gdy potym i Kapłani Żydowscy z innymi piśmiennikami, do końca w Babilońskiej niewoli zapomnieli, dlatego musiał proszony od nich Ezdrasz przełożyć Mojżeszowe pisma na Babiloński; z którego słowami wrócili się byli Żydzi z Babilonu.

Co gdy uczynił, dopiero jako tamże Nehem. 8 mamy:

Legerunt in libro legis Dei, distincte & aperte ad intelligendum, & intellexerunt cum legeretur.

Dlaczego? Bo już był in vulgarem Babylonicam linguam illorum przełożony.

Jawno tedy jest, że dzisiejsza Żydowizna, lub raczej Ezdraizna, nic innego nie jest, jeno Chaldejski język, Żydowską gębą cokolwiek odmieniony; którego takowego Mojżesz ani słychał.

Zaczym pisma jego nie mogły być jeno pierwotnem językiem Syryjskiem, albo Scytyckim, jako wspomniane pograniczne Samarytańskie miasto Scytharum potwierdza.

Bo ten pierwotny jako i sami Scytowie ich język Syryjski, że niegdyś pospolity był tak w Egipcie za Mojżesza, jako też Babilonie i Persji, jawno jest nie jeno ze wspomnianego Rabsacena Babilończyka, że go umiał i z onego listu przeciw Żydom do Artaxerxa/ o którym mamy 1. Ezdrae. 4:

Epistola autem accusationis, scripta erat Syriace, & legebatur sermone Syro:

ale też i z onych słów Moyżeszowich:

In exitu Israel de AEgypto, domus Iacob de populo Barbaro,

bo Słowaków wszyscy Grekowie zwali Barbarami, jako się w 9. Rozdziale pokazuje.

Iż Ethymon słów nie może być prawdziwy, jeno z Słowieńsczyzny.
Rozdźiał 8.

Tak oczywisty prawdy pomienionych rzeczy/ opuśćiwszy dalsze wywody/ iawno iest iż ponieważ ięzyk Słowieński znaduie się być najstarodawnieyszem na świećie: tedyć wszystkie insze nie mogły być ieno zniego wypsowane. Zaczym prawdźiwy Ethymon abo Wied-imion z niego wypsowanych nie może być jeno zniegosz też samego dostąpiony.

Zaczym/ ktokolwiek go szuka w inszych ięzykach/ nie potrzebnem dowćipem na wietrze buduie/ błędy błędami rzekomo obiaśniaiąc/ a ono tym barziey słowa zatrudniaiąc: iako wiele ich czyniło y czyni/ uwiedźionych nie pomiarkowanem affektem przećiwko ięzykom swoim.

Jest teraz między innymi Doktor jeden w Rzymie, który usiłuje pokazać, że Łaćina z Żydowizny wypłynęła.

Na co gdym go tak rok pytał, jakiemby to prawem albo z jakiego fundamentu czynił: to jest mógłli by ukazać, albo że Żydzi Rzymiany spłodzili, albo że przed nimi we Włoszech byli, albo że Rzymiany niegdyś uczyli, albo że Ojcowie ich do Żydowskiej Ziemi na nauki niegdyś jeżdżali, albo cokolwiek takowego.

Zamilkł nieboraczek stary, nie bez wielkiego śmiechu z niego kilku ludzi uczonych, co przy tym byli.

Równie także Bekanowi i niektórym innym, dowcipne bajki o pierwotności swych języków światu podającym i starodawne słowa niemniej Azjańskie i Afrykańskie, jako i Europskie z nich wywodzić usiłującym, trzeba by pierwej na to jakie prawo albo fundament usiłowania swego pokazać, to jest, albo że Azjanom i Afrykanom początek jaki dali, albo że tam przed nimi byli, albo cokolwiek takowego.

Nie dość tedy na tym, dowćipnie wymyślać iakie podobieństo niektórych słów starodawnych zamiast prawdźiwego ich Ethymonu, ale trzeba na to pierwej pokazać takie Prawo, jakie ma nasz ięzyk Scytycki albo Słowieński, że

Principatus originis semper Scythis tribuitur, a quibus auctis colonias ferunt per orbem diffusae suisse.

Czego iż wszystek świat Marco Polo Catonis pozwala: za takiem Prawem śledząc głosu pospolitego, jawno iest: Iż jeżeli Scytowie świat zrazu osadzali, tedyć osadzony gdźieszkolwiek po świecie ich Naród/ bez wątpienia swym ięzykiem Scytyckim albo Słowieńskim wszędy gadać muśiał/ póki go nie wygrecznił na Greczyznę, albo nie wyłacnił na Łacinę/ abo iakokolwiek inaczey nie wyforemnił.

Zaczym, gdy którego słowa tak wyforemnionego, albo raczej wypsowanego, świat nie rozumie: trzeba prawdziwego jego Etymonu (albo Wiedu-imion) nie gdzie indziej szukać, jeno w pierwotnym Scytyckim albo Słowiańskim języku, z którego jest wypsowane.

Że Greczyzna/ Łaćina/ i insze ięzyki/ z Słowieńsczyzny są wypsowane.
Rozdźiał 9.

Dla dorachowania się prawdźiwego Ethymonu, abo Wiedu-imion jakichkolwiek/ potrzeba uważyć, jako je psowali Garbarze pierwotnego ięzyka, Grekowie abo Łaćinnicy, i którzykolwiek inśi.

Bo o Grekach, iż cokolwiek maią tedy od nas wźięli/ iawno iest ex confesso illorum apud Varrone libro 1. de Anag. Gdźie pisze, iż gdy Crates Philozow ruszył był niegdy wątpliwośći. Czemu by się nie mówiło Alpha Alphatos, iako Gramma Grammatos, odpowiedźieli mu drudzy Philozophowie Greccy. Haec vocabula non sunt nostra sed barbara, to iest Słowieńskie.

Bo tego języka ludźie zwali Warwarami iakoby Gwaru warownego: którego słów Chrząszcz/ Chrzest/ Trzpień/ Trzmiel i tym podobnych/ żadna gęba niewarowna nie wymówi.

ieżelić Alpha vita &c. Słowieńskie są słowa to iest Dałba wieda/ iakoby Datrix Scientiae, tedyć po gotowiu y insze temi literami wygrzecznione.

Jako dość rzetelnie pokazuie Archilochus lib. de temporibus mówiąc o Homerze:

Ultimum hunc Homerum aetas nostra cernit, qui Olympiade 23. & a Troiae excidio anno 500. patria Maeon, Olympico certamine victor, iudicio totius Graeciae eximius Pooetarum est habitus, & ei soli ius tributum emendandi characteres & nomina & linguam Graecam: quae ut ferunt Cadmus Samothrax fere Barbara & plena ruditatis, attulit sub excidium Troianum. Sunt ergo nunc characteres ab Homero forma elegantiore: nam primi Barbariem quandam vetuslam, & non Phaenicum habent ut cernimus, & Gallatarum atq; Maeonum figuras retinent. Idem Homerus reformavit characteres, & Grammaticae praecepta primus dedit, cum antea quisque sermone scriberet, simur & loquebatur vernaculo.

W których słowiech uważyć potrzeba: naprzód/ iż Grecki ięzyk nie był pospolity abo przyrodzony/ ale Szkolny, dowćipnie zmyślony.

A potym że ich pospolity sermo vernaculus nie mógł inszy być/ ieno Słowieński iaki był od początku zawsze y iest po dźiś dźień w Chracyey/ Bułgaryey/ Macedoniey/ Ragusach/ Dalmacyey/ wszystkiem Jllyryku/ Bośnie/ y wszędy około tey miły Grecyey/ abo wrzkomo grzecznieyszy źiemice/ którą przed tym Pelazgią zwano.

Bo rzetelnie świadczy Thucydides lib. 1. że tych słów Graecus i Barbarus, nie było za czasów Homera, i że on Greki zwał Pelasgami albo Myrmidonami; A sam zaś Thucydides wszędy zowie ich Hellenami.

Skąd jawno jest, że Polaczkowie lub z Grecka Pelasgowie, od miemidowania, Myrmidones, a od miejsca nad morzem Olani albo z Grecka Hellenes nazwani, pospolitym niegdyś Słowieńskiem językiem gadali i tychże liter co i Maeonowie Słowacy zażywali, aż do czasów Homera.

Który i sam też będąc Słowakiem (poniewasz był Maeon) nie nowe słowa i charaktery wynalasł, ale nasze Starosłowieńskie wypolerował.

Bo mu (iako Auchiloch mówi) ius tributum erat, nie adinveniendi ale emendandi characteres & nomina, & lingua Graecam,

to iest oną vernaculam za czasem tak rzeczoną gdy z wypolerowanych słów powstała wrzkomo grzecznieysza.

Nie może się tedy wątpić/ że Greczyzna pierwszy początek swóy dopiero w 1700. lat po Potopie wźięła od Homera: poniewasz on w 500 lat po zburzeniu Troie pierwotny język Słowieński polerował: a Troia we 1200. lat po Potopie zburzona była.

Od którego czasu Homerowego Pelasgowie naśi pierwotny ięzyk odednia do dnia polerowali/ póty aż w kilka wieków Greczyznę ustanowili. Za które niepotrzebne uśiłowanie/ Myrmidonami byli przezwani.

A co się zaś tknie Łaćiny/ rzetelnie mamy in Supplemento Chronicarum Iacobi Bergomensis. Notandum autem est, quod Latina lingua, quadrisariam distincta est: in Priscam scilicet, & Latinam, atque Romanam & Mixtam. Prisca sub Iano & Saturno, Latina quae sub Latino caeterisque Tusciae Regibus suit, Romana denique quae post Reges exactos caepit, Mixta autem quae post dilatatum Imperium crevit.

Co/ żeby się tym lepiey zrozumiało/ potrzeba wspomnieć na słowa Berozowe/ o naypierwszych obywatelach Włoskiey źiemie. Lib 5.

Comerus more Scythico unde venerat docuit suos Italos urbem curribus componere. Et ideo Veij appellati sunt vocabulo Sago, qui plaustrum Veias appellant, & urbem ex his compositam Veitulam/ si magna est Vlurdum/ si metropolis Ciocholam. A o ich pierwotnych naukach tenże lib. 3. mówi. Eodem tempora Ianus pater, Ianigenas Radzenuos docuit Phisicam, Astronomiam, Divinationes, Ritus: & Ritualia conscripsit, omniaq; literis mandavit. Eisdem vero nominibus & veneratione Divina sunt prosequnti, quibus in Armenia Saga erant usi.

Jawno tedy jest, iże ten Komor albo Gomer, syn Jafetów, Scytha był, który z pierwotnym Słowieńskiem językiem naprzód z Armenii do Syrii albo Aramei, a potem stamtąd tu do Korony Polskiej, albo Scytii Królewskiej przyszedł: skąd i do Włoch tenże tesz na ostatek Sczerosłowieński zanieść musiał.

Czego i same pomienione słowa Veias, Veitula, Vlurdum, Ciochola, i Radzenui potwierdzaią.

Bo lubo je Berosus jako nie wiadomy Słowieńszczyzny tak bardzo popsował, jednakże z opisania ich łacno się domyślić,

iż Veias położył zamiast Wos,
Veitula zamiast Wieśtula iakoby tułaiąca się abo ruchoma,
Vlurdum także zamiast Wlurdom lubo z dźiśieysza Filerdom jakoby gruntowne budowanie/
Ciochola zamiast Co-okoła, jakoby do koła obwiedzione (stądże Moskwa po dźiś dźień Zamek do koła obwarowany Kołowańcem zowie)
i Radzenui zamiast Rodzeni, to iest dźieći iego.

Rzecz tedy pewna jest, iż ona Prisca lingua Latina Bergomensowa Sczerosłowieńsczyzna była, jako tam Komor z dźisieyszej Korony Polskiej, albo Scytii Królewski zaniósł.

Która gdy we Włoszech za czasem w wielu słowach odmieniono, tak iż podobno różna już była jako teraz Czesczyzna od Polsczyzny: te taką dopiero Latinam albo łacniejszą (to jest im do wymawiania) i Authora onego łacnienia Latinum przezwali.

Potym, gdy codzień obcinając pierwotny język (za co tytułu Taliani, to jest "ucinacze" dostali) nuż litery odmieniając, i różnymi innymi sposobami, o których się niżej powie, już w poły różnych słów narobili, w ten czas był trzeci ich język podobny owemu niektórych, co gadając po Polsku mieszają Łacińskie słowa, jako na przykład:

Słyszałem piękny Dyscurz o Compozytiey między Status.

Stądże Bergomensis, takowy język, ani Polski, ani Łaćiński, zowie Mixtam lingua; czyniąc go czwartym z trzeciego.

Naostatek, skoro już wszystkie prawie słowa na kopyto swych języków przerobili: dopiero w ten czas powstał czwarty ich ięzyk, który Bergomensis trzecim czyni; zowiąc go linguam Romanam.

W którym polerowaniu języka, gdy gmin nie mógł z Skolutkami w ras naskakiwać, stąd powstała różność Włoszczyzny od Łaciny.

Równie tedy tymże sposobem Grekowie, Egipcjanie i którzykolwiek inni na świecie, nie jednym skokiem, ale po stopniach odmiany, języki swoje w dzisiejszą doskonałość nie rychło przywiedli.

Jako na przykład z płomienia nie zaraz uczyniono flamma, ale podobno pierwej płoma, potem plama, nuż blamma, aż na ostatek stanęło flamma: także i inne słowa.

Czego dość rzetelnie to samo potwierdza iż nie mieli zrazu (iako uczy Angelus Roccha in sua Bibliotheca Vaticana) ieno 16. liter/ to iest: A B C D E F I L M N O P R S T V. Aż po tym, nie rychło z czasem i nie razem H K Q X Y Z wynaleźiono.

A o literach F i V konsonanśie tamże pisze/ iż ie dopiero Claudius Cesarz wynalazł: i dokłada tego/ iże starśi Łaćinnicy nie pisali fruges ale bruges, nie fama i fanum, ale bama y banum, nie Caesar ale Kaysar, nie Pyrhus ale Purrhus, i insze tym podobne słowa.

A po wynalezieniu litery F, pisze, iż jey tak barzo zażywali/ że nie pisano hordeum veho, ale fordeum vefo, nie Octavianus ampliavit, ale Octafianus ampliafit, nie vulgus vixit, ale fulgus fixit, a przed tym bulgus bixit, także i insze słowa.

Stąd znać, że Ciceronowe pisma, także Iulij Caesaris i innych którychkolwiek starych Authorów, w których wyborną Łaćinę widziemy, mędroszkowie tych świeższych ledwie nie naszych wieków przerobili: ponieważ w nich nie ma nic tak śmiesznych słów staroświeckich, jakie bywały za ich wieków i długo potem.

Czego dość oczywiśćie potwierdza świeży na świećie Kalepin/ którego pierwszą i własna iego editia niemal tak różna iest od dźiśieyszych, iako oneczne Plautusowe tolutim badisa od dźiśieyszego paulatim equita, y insze podobne starołaćińskie słowa.

Sposób dorachowania się Ethymonu/ z ięzyka Słowieńskiego.
Rozdźiał 10.

Takowe tedy wypłynienie wszelakich ięzyków z naszego pierwotnego pokazawszy, jawno jest iże wszystkiego świata rozmaite słowa/ muśiały z niego wźiąć jakiszkolwiek początek.

Zaczym, kto się chce ich prawdźiwego Etymonu albo Wiedu-imion lubo zrozumienia dorachować, trzeba je zaś temiż nazad sposobami odpsować, iakiemi są zepsowane: niegdźie początki słów odćinaiąc, niegdźie też odmieniaiąc/ niegdźie śrzednie litery abo sylaby wyrzucaiąc/ niegdźie przydawaiąc/ niegdźie przesadzaiąc/ y różnemi inszemi sposobami: Które garbarze słów starych zwali z razu Wygorami/ a ca czasem Figurami iakoby Wyborami.

Z jakich zdało się tu kilka połoszyć za Reguły/ przez które śieła iest w tym Wywodzie słów odpsowanych: aby każdy widział, że się nic lekkomyślnie w nim nie położyło.

Reguły abo sposoby którymi pierwotne słowa psowano.

1. Od wszystkich słów które się od A lubo E. poczynaią/ pierwotny początek odćięto. Jako na przykład:

ex Gabris uczyniono Abror,
ex Saccaron Accaron,
ex Hades Ades,
ex Nagona Agona,
ex Matheas Atheas,
ex Sarbis Arbis,
ex Gaza Aza,
ex Bavari Avari,
ex Caulon Aulon &c.
Także ex Belea uczyniono Elea,
ex Hebuda Ebuda,
ex Iechne AEchne,
ex Herebus Erebus,
ex Retulani Etulani,
ex Sergestani AEgestani &c.

Które wszystkie słowa i innych takowych niezliczona rzecz, znajdują się dwojako pisane w Historyckich Dykcjonarzach, a mianowićie Stephani Caroli.

Toż wielom słowom (nie wszytkim jednak) uczyniono, które się i od innych wokalisów poczynają.

Jako ex Hierycho Iericho,
ex Hieremias Ieremias,
ex Hieroboam Ieroboam,
ex Hyberia Iberia,
ex Hyberus Iberus,
ex Hyarbas Iarbas
ex Tyscopolis Ischopolis &c.
Także ex Colchinium Olchinium,
ex Corope Orope &c.

2. Niekiedy też i tak już obćięte słowa z consonantów, znowu doobcinywano i z zostawionych wokalisów.

Jako ex Acantium uczyniono Cantium,
ex Alconia Laconia,
ex Adamastor Damastor,
ex Apulia Pulia &c.

3. Niektórym zaś słowom razem całe sylaby ucięto,

jako ex Illyberia uczyniono Liberia,
ex Illyberis Liberis,
ex Iobachus Bacchus,
ex Palatij Latij &c.

4. Niemal we wszystkich pierwszych syllabach zamiast naszego O kładźiono A, żeby jeno czymkolwiek różne były słowa nowsze od pierwotnych:

iako morze mare,
sól sal,
nos nasus,
komin caminus,
Poganin Paganus,
owies Avena &c.

5. Nie maiąc nowsze języki odmian liter, jak my, kładli dwoje aa zamiast naszego A, jakie mamy w słowach bał/ dał/ miał rć.

Także dwoje ee miasto naszego E. iakie mamy w słowiech/ grzech biegł legł rć.

Czego stąd się dochodzi, że takowe aa lub ee odmieniwszy na A lubo E alić wnetże tak się rozumieją, jako je pospolićie wykładaią. Jako na przykład Baal czytając Bał, alić się rozumie straszny; jakiem on być musiał, ponieważ wszystka Azja przezeń przysięgała. Dlategoż to imię wykładaią/ dominas vel subijciens aut possidens: a Grekowie Baala Marsem bydź rozumieią.

Także Beelphegor, czytając Beł-phegor/ alić wnet się objaśnia/ czemu to słowo Bel, vetustum abo destuentem wykładaią/ to iest iż dawno niegdy był.

6. Dla tejże przyczyny zamiast naszego O. iakie mamy w słowiech tór, gór, plótł rć. kładli au:

iako zamiast óro, tóro, Plótus &c.
taurus aurum Plautus &c.

7. Równie także y o konsonantach uważyć potrzeba/ iż miasto naszego I. niemal zawsze kładli dwoie II. Jako Wał Vallis Gołec Gallus, Bał abo Beł Bellus &c.

8. Także zamiast naszego "ś" kładą "sc". Jako Żydowskie śin scin, roś, resc, Sith Scyth, Mathuśalach Mathuscialach &c.

9. Nuż jawno jest/ że Łaćinnicy albo Włoszy wszelkie Ch, także C. przed A, O. V. czytając za K. sielą przez to słów niepojętych uczynili: iako capio, captivitas, caputium &c. które czytaiąc przez C jako je napisano, jawno jest iż capio i captivitas są nasze capam i zaczapienie, a caputium brat czapczyn.

10. Toż rozumieć i o literach C i T, z których tamte przed E, I czytają za dz, a te przed temiż wokalisami za C.

11. Uważyć też potrzeba/ iż Grekowie nie maiąc liter B. ani C. nie czytali Barbarus ale Warwarus/ nie Basilica ale Vażylika. rć. a miasto C. pospolićie pisali K.
Żydźi także na wielu mieyscach B. miasto W. y wzaiem W. miasto B. czytaią.

12. Nuż TH Grekowie niegdyś kładli za T co się wymawia niemal jakoby w nim J było: jako w słowie Athenae zamiast "utienie" albo uczenie, iż tam szkoła pospolita była: Niegdyś za takoweż D.

Stądże Łacinnicy Greckie Theoi piszą Deus, i także tym podobne.

Czasem też y za proste D: jako w słowie Etymon zamiast Wied-imion. Łaćinnicy zaś byle czem tem różnić D. często w Th odmieniaią: jako Dronos Thronus, Gęda Getha: Stądże sławne są u Poetów Gethyca plectra.

A czasem też i w proste T. iako Powiedacz Poeta.

13. To też uważyć potrzeba, że Żydzi nie mają pewnych jako my Wokaliszów, ale je w jednem tylko Aleph punktami rozznaczają, równie jako my a, ą od gołego A.

Zaczym Etymonując słowa, nie trzeba się wiele sadzić na ich Wokalisach, ale tylko na samych prawie Konsonantach.
Często też H niepotrzebnie przydają: jako Hieruzalem zamiast Jeruzalem.

14. Nuż trzeba zawsze i na to pamiętać, iż przed Claudiuszem (jako się w 9 rozdziel pokazało) nie było liter F i V konsonansa. Zaczym Etymonując słowa, tak je trzeba czytać, jako na on czas pisano i czytano, gdy nimi co było przezwane.

15. To też uważyć potrzeba, iż literę X kładli zamiast naszego "gz" albo "kz".

tak iż jedno Ksiądz albo z Łacińska Xiądz/
także Euxinus albo Eugzinus zamiast Ogżeny.

Często też Łacinnicy kładą S zamiast X

jako Exquilinus albo AEsquilinus,
Alexia albo Alesia &c.

16. Równie także i o literze Y uważyć potrzeba, że ją Grekowie często kładli zamiast E.

Jako Breges Briges albo Phryges,
Chrestus Chrystus,
Edessa Edyssa,
Tymbrium Timbrium rć.

Starsi zaś Łacinnicy zamiast Y kładli V:

Jako Pyrrhus Purrhus,
Tyscus Tuscus,
Tyssagetae Tussagetae,
Thyria Thuria &c.

17. Także o literze Z. uważyć potrzeba że się często znayduie/ miasto niego H. a czasem y G. iako Agonax/ abo Azonax y Abraham, miasto Obrezan: Ztądże go wykładaią Patre circuncisionis, abo multitudinis to iest circunbisae.

18. Wiele też różni garbarze pierwotnego języka grzeszyli i powinowactwem albo podobieństwem liter jakie są między H, a Ch, także Ch. a G. także G. a K. także B. a P. także F. a W. także M a N także P. a Ph. także W. a B. i tym podobnych.

A na ostatek nie rozumiejąc słów popsowanych, albo nie mogąc pojąć od naszyńców wymówionych, oślep kładli któreszkolwiek litery, a czasem i syllaby inne za inne. Jako na przykład mamy w pomienionym Dykcjonarzu Historyckim Stephani Caroli, za jedno w różnych Authorach

Adiabare Aiabane,
Adubanus Danubius,
Aduas Abdua,
AEcani AEquani AEqui AEquiculi,
AEdessa AEdissa AEdyssa AEgea,
AEgabro Bebro,
Sarmatae Syrmatae Sauromatae,
Hennoma Hennomia,
Poltiobria Poltumbria,
Abgavis Agabanis,
Agrae Acrae,
Agragas Acragas,
Roxolani Traxolani (sub tit: Alani)
Brytania Prydania (sub tit: Albion)
Breges Bryges Brygantes Phryges,
Bryses Chryses,
Brusa Prusa,
Cabrus Caprus Calabrus,
Claudius Clausus,
Caralitani Calaritani,

i kilka tysięcy słów innych: które się za czasem w osobne kupy zbiorą, na pokazanie więcej tych Reguł nieprawośći.

Jako takowe Reguły/ y na co są potrzebne Rozdźiał 11.

Obacz tedy uważny Czytelniku, że ja Etymonując słowa, nie którą chcę literę albo sylabę kładę za inną, ale przez pewne Reguły z wielką pracą zebrane, te której potrzeba wyciąga, albo do sensu pisma świętego lub Historyckiego, albo przyrodzenia jakiego słowa.

Jako na przykład, nie dość mając z pospolitego wykładu słowa Osanna, żeby się miało rozumieć Salva nos Domine (a to dlatego iż nie masz w nim konstrukcji z następującymi słowami filio David) a chcąc wiedzieć, coby to za słowo było:

Naprzód uważyć potrzeba, że to filio David wydawa Osannę, iż ma być nie co jemu należącego.

Wiedząc tedy, że to Panu Chrystusowi śpiewane było, któremu jako prawdziwemu Bogu należy Boska chwała: a uważając że Illyrykowie Nabożeństwo Bożeństwem zowią: łacno się domyślić, że to słowo Osanna jest zepsowane (przez pierwszą Regułę) Bożanna albo Bożenna, to jest latria filio David.

Także Alleluja, iż je wykładaią Laudate Dominum, łacno się dorachować (przez 1. Reg. o początku a 7. o dwojgu ll) że to jest Chwałe-luja, to jest laudem funditat. so. caetus fidelium.

Nuż Abram, uważaiąc iż był od Boga obrany i dla tego z Haran wywabiony: jawno jest, że to słowo Wyżydowiono z naszego Obran; a to przez 4 i 18 reguły.

A iż potym, w ten czas był nazwany Abraham, gdy mu się Pan Bóg rozkazał obrzezać: stąd oczywista rzecz jest, że to słowo niegdyś było Obrezan, z którego Żydzi nie mając pewnych wokalisów uczynili (przez 4. 16. y 18. Reguły) Abraham.

Stądże go wykładają Patrem multitudinis, przeto, iż wiele Narodów przyjęło od Żydów obrzezanie.

Także Absalon, że go wykładają (per antiphrasim, to jest opacznie) Patris pax; uważając iż Etymon w opaczności być nie może, a chcąc wiedzieć, coby to za słowo było: naprzód uważyć potrzeba, iż ledwie kiedy miał świat podobnego jemu szaleńca przeciwko własnemu Ojcu, bo jawne są jego wojny przeciw Dawidowi: a potym że go on zabitego tak bardzo przecie żałował, aż mówił: Fili mi, quis mihi tribuat ut ego moriae pro te.

A tak wnet się pokazuje przez 4 Regułę, że to jest albo Obszalon, jakoby nader szalony, albo Obżalon zamiast obżałowany.

Nuż Ceres ponieważ ją za Boginię zbóż mają, uważaiąc iż Boginie trzeba czcić, a żyto zowią "resz", łacno się domyślić, że to słowo Ceres, jest okrzesane "czczę resz".

Także Bacchus, ponieważ go za Boga trunków mają, a na beczce malują, gotowa rzecz, iż to słowo jest zepsowane Beczkoś.

Równie co by za słowo było Alaconia lub Laconia (bo tą dwojako piszą) łacno się dorachować, naprzód pierwszą sylabę przez 4 regułę odpsowawszy na Olaconia, a potem przez 3 regułę na Polaconia; ponieważ w Pelazgij była, gdzie także z miasta Polakonii uczyniono Laconię, jako i we Włoszech z Polacium albo z Łacińska Palatium za czasem okrzesano Latium.

Stądże po dziś dzień Illyrikowie, równie jak i nas Włochy Lachami zowią. Nuż "nix" jawno jest przez 15 regułę, że go wyrobiono z naszego śniegu; naprzód e wyrzuciwszy, a potem s. na koniec przesadziwszy, aby było "nigs" albo z Łacińska "nix".

Także Cupido, iż chciwość znaczy, jawno jest, że to słowo (przez przesadzenie sylaby "do") uczyniono z naszego "do kupy", jakoby chciwe zgromadzanie albo łączenie.

Nuż "litera" wiedząc, że mówienie rzeczą zowiemy (jako piękną rzecz miał do ludzi) łacno dość że ją wyłacniono z tych słów "lita" rzecz jakoby sulus sermo.

Także "Syllaba" - "siła abu" to jest obiecadła w kupie.

"Calamus" kalać ma, albo musi, to jest papier, albo na czym piszą.

Papyrus pod pióro, bo go pod nie podkładają.

Author - "dał-tor", iż drogę do czego przetorował: i także wszystkich innych słów, co ich jeno jest na świecie w którymkolwiek języku, łacno się z ich przyrodzenia, albo opisania lubo w Biblii lub Historiach dorachować przez pospolite Reguły, jako z pierwotnego naszego języka Słowieńskiego wypłynęły.

Że takie wykładania słów odpsowanych nie są przeciw pospolitym Doktorów Świętych

Rozdźiał 12.

Jawno tedy jest, że słowa które uważny Czytelniku znaydziesz w tym Wywodzie odpsowane, lub z Polska nazwane;
jako Paradisus Poradziesz,
Monarchia Mieńarcość,
Aristocratia Parzystokraczenie,
Seth Scyth (albo raczej Sczyt),
Enos albo Anos Panosz,
Malaleel Mola-leł,
Mathusale albo Mathuscyalach Matu-śćiałoch,
Tanais Toniec/
Hercules Harculec/

y insze tym podobne/

nic więcej nie są różne od Adam Jadam, Eva Jewa, Andreas Jędrzey &ć. jeno że tamte nie są nam tak jako te w zwyczaju: dlategoż nieuważnym dziwne się zdadzą.

Niechże tedy żaden nie mówi, że to są sczere słów popsowania, gwoli wykładania ich po swemu, przećiwko pospolitemu Doktorów Świętych wykładowi. Bo insza rzecz jest słowo jakie swawolnie popsować, a inna zepsowane z dowodem odpsować, aby się to co niegdyś rozumiało.

A co się tknie, aby odpsowanych wykłady miały być przeciw Doktorom Świętym, uważ proszę mądry Czytelniku, że jako inna rzecz jest pokazować o jakiem obraźie iż tego albo owego Świętego iest, od pokazowania jakimi go farbami albo z jakiego drzewa wyrobiono i z którego lasu ono drzewo wyrobiono: tak inna rzecz jest/ wykładać z Doktorami Świętemi słowa Żydowskie abo Greckie/ tak jako je Żydźi albo Grekowie rozumieją, a inna nie przecząc temu pokazować, skąd się wźięły u Żydów abo Greków takowe słowa: y co brzmią w uszach pierwotnego ięzyka Narodów Słowieńskich.

W czym żadna się krzywda ani Biblii, ani Doktorom Świętym nie czyni.

Bo jeżeli się godźi Biblijne słowa Chaldeom i Arabom inaczey pisać i po swemu wykładać, niżeli Żydźi piszą i wykładaią: czemusz proszę nie ma się toż godzić i nam Słowakom:

A tym więcej żeśmy zawsze byli i są przy tym prawie: jako się widzi w zwyczajniejszych słowach Adam Jadam, Eva Jewa, Ioannes Jan, Andreas Jędrzej i wielu podobnych, które inaczej aniżeli Żydzi albo Biblia, piszemy i czytamy. Co jeżeli się godzi w zwyczajniejszych słowaw: czemu i nie w innych, niezwyczaynych:

A żeby iawno beło/ iako różnie Chaldeowie y Arabowie słowa Bibliyne piszą i wykładaią/ niech będą te kilka na przykład.

Jeżeli różni różnie piszą i wykładaią: Czemu po naszemu nie pisać y wykładać?

Łaćińskie Chaldeyskie Arabskie Słowieńskie
Adam Odom Adamo Jadam

Homo vel terrenus aut terra rubra, u wszystkich. Heres Dei promissor.

Abel Hobel Habil Ubeł.

Luctus vel vanitas, u wszystkich. Desuit.

Seth Sith Scit. Sczyt.
Positus Fundamentum, Frontispicium.
Enos Anuś Anos. Panosz. (.f. Sethi)
Homo vel vir. Nomen Domini vel dulcedo, Dominatoris filius
Malaleel Mahlalail Mahloloil. Mola-leł.
Lavdans Deum Laus aeterna. Tineam fudit.
Mathusale Matuśialach Matuscialach. Matu-śćiałoch.
Mortem misit Nuntius mortis Mittens mortem. Turbameti excisor.

Dla rozezniania tedy czyiby wykład był własnieyszy:

Naprzód o Jadamie uważyć potrzeba/ iż między inszemi imionami Bożemi/ iest też iedno iestnośći Boskiey Ja abo jaus iakoby Egus, którem się nazwał mówiąc

(Exo. 3) Ego sum qui sum.

Ztądże Jadam właśnie wykłada się Egi dabo, jakoby dźiedźic obietnic Boga, który się nazwał Ja Jestem który Jestem: to jest nie odkogo inszego jestność maiący, jeno sam odśiebie.

Którego wykładu potwierdza ono Dawidowe Psal. 8. Omnia subiecisti sub pedibus eius. Jż iednak daleko większe rzeczy miał od Boga niżeli wźiął, to iest Niebo, do którego człowiek stworzony, dla tego nie nazwał go Bóg Jadał, ale in futuro Jadam, jakoby Dei dabo, który się zowie jaus abo Egus.

Ubeła wykład iawny iest bez wywodu, bo wiemy że Ubeł gdy go Kain zabił.

Sczyth zaś coby beło nikomu nie tayno; przyczyna iednak dania mu tego imienia beła/ iż odniego wystawionego na czoło Jadamowe Panowanie w Raiu poczęte Sczythickiem zwano/ y potomki iego iako nazacnieysze na świećie Synami Bożemi.

Panosza także wykład sam z siebie jawny jest, iż był Synem Sczyta, pierwszego po Jadamie Pana świata i Sukcesorem jego.

Molaleł dla tego tak beł rzeczony/ że pierwszy na świećie Kainiany podbił/ którzy iako mol wszystek Naród ludzki psowali. Za co iż nieśmiertelny chwały nabeł/ ztądże to imię Laus aeterna wykładaią.

Mathuśćiałoch zaś/ ztąd beł tak przezwany że Kainiany wyśiekł/ którzy przed Potopem długiemy woynami świat mąćili/ ztądże go wykładaią/ Mittens mortem, abo Apostolus mortis. Których wszystkich wykładów istotna własność w samym się Wywodźie szerzy obaczy.

Pokazawszy różność u różnych między wspomnianymi słowami, równie także, nie będzieli w kogo chciało, że Magoga i Goga synów Jafetowych zowie po naszemu Lachem i Polachem, choć tego dość gruntowne przyczyny pokazuje: niech proszę wspomni na takąż różność słów zwyczajniejszych

Adalbertus od Woyciecha,
Bonaventura od Dobrogosta,
Deodatus od Bogdana,
Felix od Sczęsnego,
Bonifacius od Dobrodźieła
Chrisostomus od Złotoustego,
Benedictus od Dobrosława,
Sylverius od Lasomiła,
Hieronymus od Jarosza,
Laurentius od Wawrzyńca
Petronilla od Piotrusze,
Pudentiana od Wstydońki
i innych tym podobnych.

Które w uszach naszych tak właśnie nie mają nic Łaćińskie z Polskiemi, jako i Żydowskie Magog z Lachem albo Gog z Polachem:

I owszem, kiedybyśmy tak nie rozumieli Łaćiny, jako Żydowizny nie rozumiemy, zaiste nie równieby trudniej pokazać/ że to jedni byli/

Adalbertus y Woyćiech/
Felix y Sczęsny/
Hieronimus y Jarosz/
Laurentius y Wawrzyniec/

także i drudzy z pomienionych: a niżeli Magog i Lach/ albo Gog i Polach.

Którym tego tylko nie dostawa/ że ich nie mamy w zwyczaju iako tamtych. Jednakże łacniey się ich niż tamtych dorachować: bo uważywszy/ że Scythiam Regiam wszyscy Historycy w Koronie Polskiej pokazuią.

Nuż to że Scythy Żydźi Magogami (patrz w Kalepinie pod słowem Magog) a Słowacy Lachami zowią: oczywista rzecz jest/ że to ieden muśiał bydź u różnych Magog i Lach/ iako Adalbertus a Woyćiech/ abo pomum a iabłko.

A ponieważ Polach, przodek nasz, tak zawsze pospołu chodzi z Lachem, jak w piśmie świetym wszędzie Gog z Magogiem (którym nasz Naród niegdyś śpiewywał Lelum Polelum) tedyć za tem idzie: że jako Żydowski Magog jest naszem Lachem, tak też i ich Gog naszem Polachem, albo Polakiem: co się dostatniej tym Wywodem pokazuje.

Stądże lada Żydźię Szlachćica zowie Goy/ a Chłopa Mużyk.

Tak tedy tych jako i innych słów (dorachowawszy się jakie niegdyś były) że używam za trzeci Jnstrument albo materyą Jstoryey moiey/ nie dźiwuj się uważny Czytelniku: ponieważ, jako widźisz, i w nich samych dobrze z rozumianych, dyszy oczywista prawda niemal wszystkiego, jako się co dźiało.

O przybudowaniu na pomienionych trzech Fundamentach Jstoryey. Rozdźiał ostatni.

Na ostatek i to uważyć potrzeba, iż nie równie większy jest dowód czegokolwiek, pokazem z pewnych rzeczy, prasą dowćipu wyćiśnionym: jako przez miarkowanie czasów, albo jednejsz rzeczy różnych imion dorachowanie i inszemi sposobami/ oczy ludzkie otwierającemi: a niżeli gołemi słowami, którego Authora o bajki podejrzanego.

Jako na przykład, że Baal któremu Ninus i Semiramis bałwan byli na uczciwość wystawili, nie kto inny był jeno Tanaus, primus Rex Scythiae Regiae albo Korony Polskiej: łacno prasą dowcipu wycisnąć, ze słów Genebrarda, wielkiego Chrześcijańskiego Historyka mówiącego (lib. 1) :

Vexores Rex AEgypti qui Scythas usque ad Pentum (ut Trogus docet) pepulit, & Tanaus Rex Scythiae qui Vexorem usq; in AEgyptum repulit, ante Ninum fuerunt.

Jeżelić albowiem przed Ninem żadnego innego nie było przestrachu świata, prócz tego Tanausa, tedyć nikogo innego prócz niego nie możono Baalem na on czas przezwać.

Także to, że tego Tanausa (dopiero potym w Europie tak nazwanego) przed tym w Azji Polągiem lub za czasem Polachem/ aż naostatek Polakiem zwano/ od Polęgnienia po Lągu abo Lachu (którego Żydźi Magogiem zowią) na Stolicy świata:

Stąd łacno wyćisnąć, że starożytne miasto Polemniacum nad Pontem, na tym mieyscu Ptolomeusz pokazuie/ skąd Tanaus wypadł na Wexoresa.

Nuż to że ten Polach rzeczony Baal i Tanaus/ musiał byc nie de stirpe Iaphet iako Fasciculus temporum uczy, ale własny a nazacniejszy syn jego/ sam czas pokazuie ponieważ był jeszcze przed Ninem.

A to zaś, że go Jozeph Antiquitatum Mogiem a drudzy Żydźi Gogiem zowią: stąd łacno wyćisnąć, iż tenże lib. 1. na tymże mieyscu pokazuie Mogę Miasto starożytne gdźie Ptolom. Polemniacum: A pisze iż było Moga, syna Japhetowego.

Tym sposobem i wiele inszych rzeczy nad Słońce iaśnieyszych/ łacno wyćisnąć prasą dowćipu z pewnych fundamentów/ iak wino z iagód.

Nie pytajże się więcej uważny Czytelniku, skądem wziął i biorę to co piszę (choć ledwie kiedy od kogo z dzisiejszych pomyślone) obaczywszy przez te Perspektywę, na iakich fundamentach stoję.

Ale tak proszę bądź wdzięczen prace mojej/ jakoć przynależy. A tak ją chętnie czytaj, jako ia tobie uprzejmie życzę/ ut bene diuqucvalese.

Następstwo Panow Świata.
Samoprawdźiwych Augustow albo Gogustow. Y Niezwyćiężonych,

Przez których się wieki/ ten Wywód prowadźi.

I Iadam / w Raiu od Boga postanowiony Panował lat 234. aż wnuka / obaczył z tego syna któremu Państwo miał wolą zpuścić / aby mu pokutować nie przeszkadzało. Od stworzenia

II Sczyth abo Seth syn iego / nastąpiwszy Roku …
A wieku swego 105. Panował lat 140. aż przykładen Oycowskiem także wnuka następce swego obaczył. 235

III Panosz abo Enos, syn iego nastąpiwszy Roku …
A wieku swego 160. Panował lat 100. 395

IV Panoch abo Anach, wnuk iego / nazwany Molaleł abo Malaleel / nastąpiwszy Roku …
A wieku swego 101. Panował lat 404.

496

V Matu-śćiałoch abo Mathusale Prawnuk iego / nastąpiwszy Roku …
A wieku swego 214. Panował lat 756. aż do Potopu / który się począł 901

1657 Od Potopu

VI Japhet, Prawnuk jego, nazwany Juppiter, nastąpiwszy (po jedenastu lat Interregni) Roku …

A wieku swego 112. Panował w Azji lat 337, nim odszedł do Aphryki.

1669
12

VII Lach Priscus, syn jego, po żydowsku Magog, lęgszy na pierwotney Stolicy świata …

A wieku swego 342. Panował lat circiter 10.
2007
351

VIII Polach Priscus, brat jego, którego Żydzi Gogiem zowią, przedtem Dan albo Alanus, a potym Baal, Tanaus, Hercules, i Iouis rzeczony: nastąpiwszy Roku …

A wieku swego 348. Panował lat circiter. 45.

Przyszedł do Europy Roku …

Gdzie Scytyckie Królestwo (które przed tym od początku w Azji było) ustanowił od niego Polskim, a od władzi Carmackim nazwane. I spłodził w nim trzech synów: Sczyćca, Bogaderza i Giełona, z którego linii był Jan Giełon, albo Jagieło.

2018

2025

362

369

IX Sczycieć albo Scytes, od którego Scytickie Królestwo się Sczyciońskim albo Scytharum Regiorum.

Tego dzieła i Następce albo Sukcesory, aż do Najjaśń: i Niezwyćiężon. WLADYSLAWA ZYGMUNTA pokaże Authorowe Speculu Istoricum, będzieli na nie taki nakład, jakiego potrzeba.

WYWOD HISTORYCKI
Jedynowłasnego Państwa Świata,

Na obaczenie w ręku najzacniejszego Narodu Polskiego i w ich Koronie prawdziwego następstwa, w pierwotnym Jadamowym Panowaniu światu: uważyć potrzeba, gdzie się, jak, a jakie poczęło: i w kim, kiedy, a jak rozciągnęło, poty, aż się dzisiejszej Koronie Polskiej za łaską Bożą dostało.

Co obaczywszy, krótko się cokolwiek pewnego i o przeszłej fortunie jego pokaże.

Piotr-246 · Gość

wstawić poprawione:

Następstwo Panów Swiata.
Samoprawdziwych Augustow albo Gogustow.
I Niezwyciężonych, przez których się wieki, ten Wywód prowadzi.

I Iadam / w Raiu od Boga postanowiony Panował lat 234. aż wnuka obaczył, z tego syna któremu Państwo miał wolą zpuścić / aby mu pokutować nie przeszkadzało.

II Sczyt albo Set, syn iego / nastąpiwszy Roku od stworzenia 235
A wieku swego 105. Panował lat 140. aż przykładen Oycowskiem także wnuka następce swego obaczył.

III Panosz abo Enos, syn iego nastąpiwszy Roku od stworzenia 395
A wieku swego 160. Panował lat 100

IV Panoch abo Anach, wnuk iego / nazwany Molaleł abo Malaleel / nastąpiwszy Roku od stworzenia 496
A wieku swego 101. Panował lat 404.
496
V Matu-śćiałoch abo Mathusale Prawnuk iego / nastąpiwszy Roku od stworzenia 901
A wieku swego 214. Panował lat 756. aż do Potopu / który się począł 1657

VI Japhet / Pra-wnuk iego / nazwany Iuppiter nastąpiwszy (po iedenastu lat Interregni) Rokuod storzenia 1669, od potopu 12
A wieku swego 112. Panował w Azyey lat 337. nim odszedł do Aphryki.

VII Lach Priscus sym iego po żydowsku Magog / lęgszy na pierwotney Stolicy świata 2007 roku od stworzenia, 351 od potopu
A wieku swego 342. Panował lat circiter. 10.

VIII Polach Priscus, brat iego którego Żydzi Gogiem zowią / przed tym Dan abo Alanus, a potym Baal, Tanaus, Hercules, y Iouis rzeczony: nastąpiwszy Roku 2018 od stworzenia i 362 roku od potopu…
A wieku swego 348. Panował lat circiter. 45.
Przyszedł do Europy Roku 2025 od stworzenia , 369 roku od potopu
Gdzie Scytyckie Królestwo (które przed tym od początku w Azyey było) ustanowił od niego Polskiem / a od władzi Carmackiem nazwane. Y spłodził wniem trzech synów / Sczyćca / Bogaderza / y Giełona: z którego liniey był Jan Giełon / abo Jagieło.

IX Sczyćieć abo Scytes, od którego Scythickie Królestwo się Sczyćiońskiem abo Scytharum Regiorum. Tego dźieła y Następce abo Successory/ aż do Naiaśń: y Niezwyćiężon. WLADYSLAWA ZYGMVNTA pokaże Authorowe Speculu Istoricum, będźieli na nie taki nakład/ iakiego potrzeba.

Piotr-246 · Gość

kolejne poprawki:

"WYWÓD JEDYNOWŁASNEGO PAŃSTWA ŚWIATA,
w którym pokazuje ks. WOJCIECH DĘBOŁĘCKI z Konojad Franciszkanin,
Doktor Teologii,
Generał Społeczności Wykupowania Więźniow,
że najstarodawniejsze w Europie
KRÓLESTWO POLSKIE, LUB SCYTYCKIE,
samo tylko na świecie, ma prawdziwe Sukcesory JADAMA, SETA i JAFETA,
w Panowaniu światu od Boga w Raju postanowionym i że dla tego Polaków Sarmatami zowią.

A gwoli temu i to się pokazuje, że Język Słowieński pierwotny jest na świecie.

Nie gań aż przeczytasz:

Bo wydany jest za Pozwoleniem i Przywilejem Je Królewskiej Mości,
po przejrzeniu na to wysadzonych Teologów i Historyków

W WARSZAWIE,
W Drukarni Jana Rossowskiego, Typografa Króla Jego Mości.
Roku Pańskiego 1633.

Najzacniejszym i Najstarodawniejszym
NARODOM
KORONY POLSKIEJ
I wszem innym Słowiańskiego języka.

Zdrowia, szczęścia, i Sławy, przy łasce Bożej.

Pospolitej chluby Waszej Najzacniejsze i Nastarodawniejsze Narody Sarmackie: zebranej z Jstori mojej, w druk (pod imieniem Najjaśniejszego i Niezwyciężonego Monarchi WŁADYSLAWA ZYGMUNTA z Bożej łaski Najwyższego Pana i KRÓLA Polskiego
po niemałej części już zgotowanej: nie zdało mi się ani Jego Królewskiej Mości iż krótka rzecz jest, ani też komukolwiek osobnemu, z grona Waszego ofiarować; abym się i ja nie zdał kogokolwiek nad inszych przekładać na szale błahego rozsądku mego.

Przeto wszystkim razem i każdemu z osobna, niech będzie ten sok Istorii mojej ofiarowany: na ulżenie bólu serca w dzisiejszym doczesnym osłabieniu Korony Polskiej, od jej pierwotnych nierównie większych władzy i potęgi: Którymi się szczyciła, póki ją zwano Sczycyochą, albo Scythiam Regiam i Sarmacją zamiast Carmacją (aby nie czytano Karmacja.) że niegdyś wszytkie Carstwa w mocy miała, jako własna ich mać, z której się poczęły:

Nuż Pandorą jakoby Panią darowaną, iż jej wszyscy Bogowie Ziemscy dary (jak Trogus uczy) hołdowli: i Ukwilą albo Regnum Aquilonis, iż tu nawyższą zwierzchnością wszelkich od kogokolwiek rozkwilonych ukwilano; iako się w tym Wywodzie pokaże:

Nad to Basilaeą (zamiast Ważylechą) że ją wszyscy czcili i uważali za Lachowe gniazdo Syryjskie na Libanie: gdy Polach brat i Successor jego Ósmy Pan świata, Tron Sczycioński abo Scytharum Regiorum, tu z Libanu przeniósł: i wszytkę chlubę Scytha abo Setha syna Jadamowego Scythów Azyatyckich, to iest Aramaeów albo Syrów tu zasadził: i w tenże sens Amalechią (zamiast Jamą Lechową) także i Echidną (jakoby Lecha dnem albo dziedziną)

Nuż Vandalią od Wandy żony (według Hertmana Schedella) Jafetowej; że tuteczny płód jej, stąd wędrowny, daleko różne krainy osadzał; i różnymi inszymi tytułami: A obywatele jej ze krwi nie Sczytakami albo Scytami jako zrazu od Sczyta albo Setha, syna Jadamowego, ale Polakami od Polacha syna Jafetowego (którego Żydzi Gogiem a cudzy różnie różni Baalem, Tanausem, Herculesem i Jowiszem zowią) i Sczyciochami, albo Scythas Regios, od Sczycca syna i Successora Polachowego/ którego Historycy zowią Scythes zamiast Sczyciec.

A prócz tych pomienionych tytułów ich Królestwa też Gethami zamiast Gędami; że w gędach abo pieśniach/ mieli pierwotne swe Jstorie: także Venetami abo z Ruska Henetami, od wnetości albo prędkośći przeciw nieprzyiaćiołom: y Gotami miasto Gotowemi/ to iest na odpór im/ a mianowićie Rzymianom około Dunaiu: y różnemi inszemi od ich dźieł iednegoż Narodu przezwiskami.

Ponieważ tedy wszytkim wam wzaiem służą one słowa Żydowskich Królestwach rzeczone.

4. Ezdrasz 2. Accipite iucunditatem gloriae vestrae gratias agentes Deo qui vos ad Coelestia regna vocauit.

Bierzcie uciechę chluby Waszey, dziękuiąc Bogu, który was do Królestw Niebieskich, to jest, władzą Niebieską w Jadamie poczętą ustanowionych powołać raczył. Wszyscy ją (a osobliwie Polacy) przyjmijcie jako swoją własną. Wszyscy się z niej cieszćie iako z osobliwego kleynotu. Wszyscy się nią szczyććie/ jako Sczyciochowie, albo Scythae Regij. Wszyscy się chlubcie, bo iest z czego: iż was taką godnośćią uczćić raczył.

Bierzciesz z niej uciechę, a proszę wdzięcznym okiem: bo nie pochlebstwo jest, ale istotna prawda. A wziąwszy ten zadatek chluby Waszej, chcecieli aby wszystka jej summa co prędzej światu jawna była: Wszyscy proszę do nowego Pana przyczyńcie się o nakład na Speculum Istoricum universalis Istoriae, które światu Łacińskim językiem gotuję.

A to na cześć i na chwałę Prawdy Świętej Pana Jezusa Chrystusa i na odpór dzisiejszym Historykom naszę własną chlubę różnym innym Narodom przypisującym.

Wszyscy o nim (o co proszę) radzcie: a mnie ubogiego Zakonnika, który wam ten podareczek, jaki mógł być na prędce ofiaruję, w łasce swej chowajcie, bom wszystkich was jako tegoż grona najpodlejsza jagoda, powolnym sługą jest i niegodnym Bogomodlca.

KS. WOJCIECH DĘBOŁĘCKI z Konojad Franciszkanin.

Przestroga o słowach

Scythia, Scytha, Scythicum Regnum.

Te słowa Scytia, Scyta i Scytyckie Królestwo, szczycącym się nam Polakom nie jeno Scythem albo Sethem synem Jadamowym, ale też i Sczyćcem synem y Successorem Polachowem, nie tak by trzeba po Polsku pisać.

Iż iednak te słowa cudzoziemskie nie są nam w Polszczyźnie zwyczajne, dlatego zdało się raczej z łacińska je pisać, dla łacniejszego rzeczy zrozumienia. Właśnie tedy ma się zwać po Polsku Scythia Regia, Sczyciocha, a vulgaris (za Donem) Sczytocha: Scytha Regius Sczycioch, a vulgaris Sczytak. Scyticum, jeżeli co Regiorum Scytharum, to Sczycioński, a jeżeli vulgarium to Sczytackie.

PERSPEKTYWA na dojrzenie tego wywodu, którą pierwej trzeba przeczytać, temu ktoby miał wolą rzeczom przeczyć.

Jako Historye są popsowane; a co w nich zostało wiarygodnego.

Rozdział Pierwszy.

Jawna rzecz jest uważny Czytelniku, że pierwotna według Berosa Scytycka Istoria (lub ista rzecz) jak się co na świecie i kiedy działo: tak bardzo niepomiarkowane affekty ludzkie cudzej sławy pofałszowały, aż ledwie co w niej zostało z głosu pospolitego, czemuby rozum wierzyć pozwalał.

Naprzód albowiem Egipscy Chamowie sławną oną u Historyków sporkę o starożytność rodzaju z Scytami, Przodkami naszemi, długo wiodąc, skoro przemożeni byli znowu ciże w Babilonie (chcąc piórkiem połatać nagość dziedzicznego swego po Chamie przeklęctwa, w poddaństwo Scythom przez Japheta idącym) wszystką Istorię pofałszowali: pokazując przeciw Pismu Świętemu i oczywistej prawdzie, pierwotne Panowanie Światu w rękach poddaństwa Jafetczykom Chamianów Babilońskich.

Stądże ich świat zowie Chaldaei, zamiast Chwałdoi, jakoby cudzą chwałę dojącymi.

A Steph: Carolus in suo Dictionario Historico
mówi Berosus Babylonius cum Notarius & Scriba publicus suisset, omnem Chaldaicam defloruit Historiam, &c. & ipsum solum secuti sunt Persae in Assyriorum Monarchiae temporibus, ut Metasthenes author est.

Których bajki o pierwotności Assyryjskiej Monarchii nie mniej dostatecznie jako i uczenie zbija Oilb. Genebrardus, pokazując jej primam adolescentiam dopiero około czasów założenia Rzymu - to jest około 1633 Roku po Potopie.

Po Chaldeach samiż Polaczkowie nasi (których nad białe morze przeniesionych, część Pelasgami, część Polakoniami albo Laconami zwano) gdy tam jako na spokojniejsze miejsce pospolita szkoła świata z Tyru przeniesiona była (od której nowe jej gniazdo Athenae zamiast Uthenie albo Uczenie nazwano) nauką w pychę podniesieni: wygrzeczniwszy Scytycki albo Słowieński nasz język i nazwawszy się od tego Graecy (zamiast Grzeczni) tak sobie oślep wszytką chlubę starożytności przypisowali, aż im też za to świat przydał za tytuł Mendacees.

Po nich zaś we Włoszech także nasi Polacyusowie, albo Lacyusowie (zamiast Lachowie, jakimi ich i po dziś dzień Illirykowie zowią) na Polackiej tam sławnej Rzymskiej górze osadzeni, gdy złym przykładem Greków, także język nasz pospolity wyłacnili, jako i Graekowie wygrzecznili, od tego nazwawszy się Latini, jakoby łacniącymi, równie także rzeczy swe piórkiem oślep wynosili, aż ich za to Przodkowie nasi wniwecz obrócili.

Nuż teras Niemcy, zapomniawszy, że ich przodek jakiś Tuysko był (de terra ortus), tak sobie wszytką prawie chlubę świata gwałtem przypisują: aż ich wspomniany Genebrardus na kilku miejscach w tym usiłowaniu z Grekami porównywa. Toż i inne Narody czynią, milczeniem naszym ośmielone.

Zaczym, gdy każdy pisze nie Istorię albo istą rzecz jako co było, ale Historię lub raczej Historyństwo jakieś, co najwięcej ile jeno może dla chluby Narodu swego wymyślając: jawno jest, że wszystkie Historie tak bardzo muszą być popsowane, iż jak się rzekło, ledwie co wnich zostało z głosu pospolitego, czemuby rozum wierzyć pozwalał.

Rozdział 2
Jakimi instrumentami Historie mogą być w Istorię poprawione.

Wybierając tedy kwiecie pierwotnej Sczytyckiej Istorii (która sama tylko prawie ma jedyny zapach prawdy świętej) między tak gęstym cierniem rozmaitych fałszów, nie widzę innych do tego instrumentów tylko Biblię Świętą, Głos pospolity (Etymon, to jest Wied albo wiadomość imion, co które prawdziwie ma znaczyć).

Iż tedy prawie jeno tymi trzema instrumentami robię Istorię moją (z której ten sok sławy Narodu naszego wycisnąłem) dla tegoż o każdym z nich z osobna przestrzegam.

Rozdział 3
O Pierwszym Instrumencie, to jest Biblii Świętej.

Naprzód tedy o Biblii Świętej uważ proszę mądry Czytelniku, że się Księgi tak Starego jak i Nowego Testamentu pospolicie na czworakie dzielą. To jest: Legales, Propheticos, Sapientiales i Historicos. A tych ostatnich jest 12. To jest: Iosue, Iudicum, Ruth, Regum, Paralippomenon, Ezdrae, Tobiae, Iudith, Esther, Iob, Machabeorum, i Actus Apostolorum.

Po tym, że też Mojżesz w Genesis, także Izajasz, Jeremiasz, Ezechiel, Daniel, Jan Święty w Apokalipsie i wiele innych, nie tylko Prorokami byli, ale też i Historykami Bożymi.

Jakim rzetelnie Hieronim Święty zowie Daniela. Zaczym nie jest nic przeciwko Doktorom Świętym i duchownemu ich wykładowi, on wcale zaniechawszy, niektóre miejsca Pism Świętych według litery po Istorycku wykładać.

Rozdział 4.
O Drugim Instrumencie to jest: Pospolitym głosie.

Pospolity głos tak wielkiej wagi jest, że otrzymał tytuł Vox populi vox Dei.

Ten zaś dwoiaki jest, Pisany i Ustnie podany.

Pisany głos pospolity jest kiedy (co w Historiach znajdujemy od wszystkich albo przynamniej wielu zeznano) tak, iż nie może być wywrócono: jako na przykład że Scythae antiquissimi hominum.

Że przedysputowli Egipcjan przeciw temu przeczących.

Że oni świat zrazu osadzali i Królestwa postanawiali.

Że od wieków zawsze byli różni Regij a vulgaribus, y Scythia ich biformis, to jest od połowy w górę Panna, a w dół Jaszczurka.

Nuż to, że Scytia Panna: to jest Regnum Scytharum, po wyjściu z Armenii (gdzie Mojżesz Raj, a Scytowie początek swój Egipcjanom pokazowali) naprzód w Syrii było, a po tym w Europie wzdłuż między Donem i staremi granicami od Niemiec, a wszerz między Dunajem i Pruskiem Morzem.

Także iż tej Scytii Pannie dał Hercules Baltheum perpetuae successionis, i łuk prawnej potęgi, dla sposobniejszego nastąpić po nim.

Nusz to, że Scytom Królewskim wszystka Azja półtora tysiąca lat przed Ninem hołdowała: i inne tym podobne rzeczy, którym nikt nie przeczy.

Podany zaś głos pospolity jest, który wypadszy z uszu starożytności, jak Echo po górach tłucze się po uszach ludzi pośledniejszych wieków: o jakiem mówi Mojżesz (Deut 32):

Memento dierum antiquorum, cogita generationes singulas, interroga patrem tuum & annunciabit tibi, maiores tuos & dicent tibi.

A Dawid Psalm. 43: Deus auribus nostris audivimus, patres nostri annuciaverunt nobis.

Wielki wtedy jest dowód czegokolwiek pospolitem głosem lub pisanym albo ustnie podanym. Jednakże o tym pośledniejszem z pilnością uważać potrzeba: jeżeli takowy Naród, który go woła, nie jest podejrzany o udawanie jakich bajek za istotną prawdę.

W czym ledwie się podobno który niewinnem znaleść może prócz naszych Słowieńskich, a mianowicie Polaków albo Sczytów Królewskich.

Bo przodkowie nasi żadnej potrzeby nie mieli cokolwiek zmyślać, będąc pełnymi wszelkiej chluby: tak starożytności rodzaju od Scyta lub Seta syna Jadamowego, jako też zacności Szlachectwa od Polacha pierwszego, syna Jafetowego: Nuż góry nad wszystkimi Narodami (które im od pięćsetnego sześćdziesiątego roku po stworzeniu świata, jako Trogus uczy, zawsze hołdowały) i tak wielkiej pobożnośći, że ich wszyscy starzy z Homerem zwali iustissimos & sanctissimos viros:

Także wynalezienia nauk, od których saccae (zamiast żacy nazwanym) potwierdzają tego, tak przezwisko starych Philozophów Magi (bo Żydzi Scythy Magogami zowią) jako też i słowa scientia soitus.

Nuż dzielności wojenney wszytkiemu światu wiadomej: i wszelakiej prócz tych inney chluby, którąkolwiek by się jeno mogła wymyślić.

Ani tedy potrzeba kiedy było Przodkom naszym cokolwiek zmyślać, ani też mogą być o to światu podejrzani: ponieważ wszystka starożytność zowie ich simplicissimos & pijssimos viros.

Zaczym pospolity głos Narodu naszego/ godnieyszy iest wiary nad wszystkich inszych/ którzy z iawnych bajek początki swe pokazuią: tak iż po Piśmie Bożym/ nie może być większe nad ich głosem dowodzenie.

O którym Ioannes Archiepiscopus Gnesnensis (w Kadłubku) mówi:

Fuit quondam in hac Repub. virtus, quam velut quaedam luminaria Caeli, non quidem seripturae membranulis, sed clarissimis gestorum radijs Patres conscripti illuit ravere. Non enim plebei Aborigines, non vendicariae illis principatae sunt potestates, sed Principes succedanei, quorum strenuitas licet nube ignorantiae obducta videatur, mira tamen rutilantia tot saeculorum tempestatibus extingui non potuit.

Czemu? Bo jeden drugiemu powiada, według pomienionych słów Mojżesza i Dawida. A to mianowicie przez pieśni, w których pierwotne Istorie nasze bywały, od których nas niegdyś zwano Gethami zamiast Gędami. A tych takich pełno się jeszcze między gminem osobliwie po Rusi i Moskwie zawija: z których siła się może kto chce nauczyć.

Uważ tedy proszę mądry Czytelniku, że ja nie wiatr gonię, szukając po Historiach tych, co Principes succedaneos, od Tanausa pierwszego tu Pana (w którym ten Wywód kończę) aż do dzisiejszego Króla Pana Naszego.

Rozdział 5.
O Trzeciem Instrumencie, to jest: Etymonie słów, co ma z Istorią, a że nie może być jeno z pierwotnego języka.

Na obaczenie coby miał do Istoryii Etymon (to jest Wied, albo wiadomość imion) potrzeba uważyć, iż od początku świata nigdy żadnej rzeczy nie przezwano, jeno według tego, jako jej przyrodzenie wyciągało.

Bo mamy Genesis 2 : Vocavit ad Adam cuncta quae fecerat ut videret quid vocaret ea - to jest: aby był obaczył, jako miał co nazwać według jakowości każdej rzeczy.

Dla tegoż przydawa Mojżesz:

Appelavitque cuncta nominibus suis, - to iest ich własnymi, jakie przyrodzenie każdej wyćiągało.

A nie jeno w ten czas, ale też i potym, tak Jadam swe syny, jako i oni swoje potomki, także góry, lasy, krainy, rzeki i inne rzeczy takiemi słowami przezywali, jak ich abo czas, albo dzieła iakie wyćiągały.

Stądże w Biblii pełno mamy przyczyn, dla których komu jakie imię było dane, albo co przezwanego:

Jak w Genesis 10. Nomen uni Phaleg, eo quod in diebus eius divisa sit terra.

To abowiem za fundament wźiąwszy/ iawno iest że y w samych słowach dobrze zrozumianych/ dyszy niemal wszystka prawda Istorii/ albo istotnej rzeczy/ iako się/ co/ y kiedy dźiało na świećie.

Przeto nie dźiwuj się proszę uważny Czytelniku/ żem ja wźiął przed się Ethymon albo Wied-imion/ to iest scientiam nominum, za trzeći Jnstrument abo materya Jstoryey moiey.

Tak to abowiem wielka rzecz iest/ kiedy się może mówić/ i samo to słowo pokazuie: Że niemal wszyscy Historycy/ za tak wielki fundament mają podobieństwo słowa/ aż też nigdy i w niepodobnych rzeczach nim się kontentuią.

Jako między innymi Sarnicki nasz, lubo to zacny i poważny Historyk, a przecie jednak dał się niektórym innym uwieść, iż dla samych tylko słów Biblijnych Assarmot i Peleg i on początek Sarmatów Polaków usiłuje z Żydów pokazać: choć wszystkiemu światu jawno iest, że nie z Sema, ale z Jafeta idźiemy.

Na objaśnienie tedy, jako to wielki jest Fundament i czego potrzebuje, żeby się na nim bezpiecznie stać mogło, uważyć potrzeba, iż prawdziwy Etymon albo Wied-imion nie może być jeno z pierwotnego języka, którym Adam i Noe gadali. Bo rzetelnie Moyżesz mówiąc ( Genes. 2 ) :

Omne quod vocavit Adam animae viventis ipsum est nomen eius

- jaśnie naucza, że wszelkie inne imiona prócz onych, nic inszego nie są tylko popsowanie słów pierwotnych.

Które nie ieno aż do budowania wieże Babel nieskazitelne trwały/ według onych słów Genes. 11.

Erat autem terra labij unius & sermonum eorundem,

- to jest: że wszyscy jednako wymawiali, jednesz pospolite wszystkim słowa: ale też i za czasów Mojżesza trwały, bo pro praesenti suo tempora, mówi, ipsum est nomen eius.

Stądże Jozeph. ( lib. 1. Antiq.) rzetelnie mówi. Że "Animalia etiam nunc ijs nominibus vocantur, quae illis Adam imposuit."

Czego mu potwierdza Euseb. ( lib. 11 ) de praepar. Evangel.

Rozdział 6
Że pierwotny język nie był popsowany, gdy Babel budowano i gdzie, a w kim został nienaruszony.

Z pomienionych słów Mojżeszowych znać, że przy wieży Babel, pierwotne słowa nie były zagubione, ale tylko gęba ludzka popsowana.

Stądże mówiąc o onej odmianie Genes. 11 "Ibi consusum est labium universae terrae", nie przydawa "& sermones", jak trochę wyżej mówiąc o dawniejszych rzeczach powiada:

Eratantem terra labij unius & sermonum eorundem.

Na którym fundamenćie stojąc, to jest, że on pierwotny język został kędyżkolwiek w cale i po rozproszeniu budowników Babilońskiej wieży, a zatym że i po dziś dzień gdziekolwiek być musi (jako się z Jozepha i Euzebiusza w 5. rozdziale pokazało) łacno się dorachować, któryby był z dzisiejszych.

Bo ponieważ nikt jeszcze nie zadał tego Noemu, aby jego język pierwotny miał w ten czas być zepsowany: (a to dlatego, iż nie był między onymi złośnikami, co Babel budowali) tedyć pewną rzecz jest, iż tam gdzie on był, na ten czas musiał w całości pierwotny język zostać, nie tylko w nim, ale i w tych co koło niego, albo przy nim byli.

A iż Noe według wszytkich w Syrii był pod on czas i tam umarł, jako Genebrardus ( lib. 3 ) dostatecznie wywodzi: tedyć pierwotny Syryjski język musiał być tenże co i przed Potopem; a to w Jafetowym pokoleniu, które tam i potem według wszystkich zostało.

Sądże pomieniony Genebrad mówi.

Sed nec qui morabantur in Syria & Chanaan (to iest Palestynie) videntur intersuisse constructioni Turris, aut communicasse: quoniam Genes. 11. structores dicuntur desceadisse de Oriente in campum terrae Sennaar, illicq; ad hoc opus consedisse. Syria vero & Chananaea erant in Occidente terrarum quae tunc incolebantur.

A Rabin Juda in tractatu Sanedrin. rzetelnie uczy, że Jadamów język był Aramejski, to jest Syryjski: bo Syrią nie tylko Żydźi, ale też i Hieronim Św. i między innymi Historykami Ptolomeusz ( lib 5 ) Aram zowie, a Ioseph. Antiq. Syry Arameami.

Rozdział 7.
Że pierwotny Syryjski język Słowiański był.

Nie może się tedy wątpić, że pierwotny Syryjski lub z Żydowska Aramejski język nastarszy jest. Pierwotny mówię, bo dzisiejszy Syryjski, szczero chaldejski jest. Dopiero tam za czasów Nabogdonozora wprowadzony. Gdzie się od miejsca tylko zowie Syryjskiem, równie jako Tatarski w Krymie Scytyckim i Niemiecki w Prusiech Pruskiem.

Na który stopień oczywisty prawdy wstąpiwszy, łacno się znowu dorachować: iż pierwotny język Syryiski, którym Jadam, Noe, Sem i Jafet gadali, nie inny był tylko Słowieński.

Ponieważ albowiem jednisz to byli różnymi względami Syrowie i Arameowie, a o tych Plin: (między innymi) rzetelnie mówi lib. 6. cap. 17.

"Aramaei ab antiquis vocabantur Scytae, qui & alio nomine Saccae appellantur":

tedyć pierwotny Arameyski lubo Syryiski ięzyk, muśiał być nie inszy tylko Scythycki.

Czego nie pomału potwierdza Scytharum civitas, o którey mamy. 2. Machab: 12. iż ieno 600 staj było od Jeruzalem.

Jeżelić albowiem aż tak blisko były granice Scytyckie, tedyć pogotowiu dalsze onego mieysca Samarytańskie i Syryjskie musiały być Scytyckie.

Własności zaś języka Scytyckiego łacno się znowu dorachować: wspomniawszy na to, iż Królestwo Scytyckie wszystek świat cum Fasciculo Temporum w dzisiejszy Koronie Polskiej pokazuje.

Bo jeżelić tu jest Królestwo Scytyckie, tedyć i tuteczny język, a nie który inny, musi być prawdziwem Scytyckim.

A iż w Koronie Polskiey nigdy od początku jej nie było innego ięzyka, prócz dźiśiejszego (iako się w tym wywodzie obaczy) tedyć tenże muśiał być i w Syrii Przodków naszych, którzy tam Egipcjany o starożytność rodzaju przedysputowali.

Jawno tedy iest, że Scytycki albo Słowieński nasz język, nic więcej nie jest różny od pierwotnego Syryjskiego lub Aramejskiego, jeno jako Łaćiński od Rzymskiego.

Zaczym wątpić się nie może iż ten iest nastarszy na świećie, i on własny o którym Genes 2. mamy:

Omne quod vocavit Adam animae viventis, ipsum est nomen eius.

Dla tegoż się Słowieńskim/ jakoby pierwotne, i iedynoprawdziwe słowa mającym zowie.

Jaśnie to i rozum sam pokazuje, że Słowieński język Scytharum Regiorum pierwotny jest na świecie, poniewasz wszystek świat woła że Scythae antiquissimi hominum.

Co łacno każdy przyzna, obaczywszy w tym Wywodzie, że się tak nazywają od Seta nasławniejszego syna Jadamowego, którego Chaldoewie/ Arabowie/ y wszystka Azja nie Setem ale Scytem zowie.

A żeby jednak ani o tym kto nie wątpił, iż takową Syryjsczyzną abo Arameysczyzną Jadam/ Noe/ Sem/ i Japhet gadali/ y Moyżesz pisma zostawiwszy o niey pomienione słowa Genes. 2. a nie o dziśieyszey Żydowiznie napisał; niech proszę wspomni i uważy/ naprzód słowa Hieronima Św. in prologo Galeato:

Certum est Esrdram scribam legisq; Doctorem, post captam Hierosolymam & restaurationem templi, sub Zorobabel alias reperijsse literas, quibus nunc utimur, cum ad illud usq; tempus ijdem Samaritanorum & Hebraeorum characteres fuerint.

Potym na one Nehem 8.

Principes familiarum universi populi, cum Sacerdotibus & Levitis, iterum congregati venerunt ad Esdram rogantes ut interpraetaretur eis verba legis.

Z tych abowiem textów znać, że Żydźi przed pojmaniem nie jeno litery jako po niem, ale też i pisma Samarytańskiem albo Syryiskim ięzykiem mieli: bo to ieden był jako Mazowiecki z Polskiem.

Stądże pismienni Żydźi/ zawsze się go uczyli/ dla zrozumienia Pism, tak iako my dziś łaćińskiego. A to jawno iest z onych słów ich do Rabsacena gdy im oblężonym rozbaczał abo rozważał poddać się Królowi Babilońskiemu:

Praecamur ut loquaris nobis servis suis Syriace, siquidem intelligimus hanc linguam, & non loquaris nobis Iudaice audiente populo qui est supra murum. 2 Reg. 18.

Skąd znać, iż piśmiennych Żydów inny był język od gminnego Chananejskiego, jako go Izajasz ( cap. 19 ) zowie.

Jeżelić tedy pismienny u Żydów język Syryjski był, tedyć nie pochybnie i pierwotne ich Pisma Syryjskie albo Aramejskie.

Tego tedy pierwotnego Syryjskiego języka gdy potym i Kapłani Żydowscy z innymi piśmiennikami, do końca w Babilońskiej niewoli zapomnieli, dlatego musiał proszony od nich Ezdrasz przełożyć Mojżeszowe pisma na Babiloński; z którego słowami wrócili się byli Żydzi z Babilonu.

Co gdy uczynił, dopiero jako tamże Nehem. 8 mamy:

Legerunt in libro legis Dei, distincte & aperte ad intelligendum, & intellexerunt cum legeretur.

Dlaczego? Bo już był in vulgarem Babylonicam linguam illorum przełożony.

Jawno tedy jest, że dzisiejsza Żydowizna, lub raczej Ezdraizna, nic innego nie jest, jeno Chaldejski język, Żydowską gębą cokolwiek odmieniony; którego takowego Mojżesz ani słychał.

Zaczym pisma jego nie mogły być jeno pierwotnem językiem Syryjskiem, albo Scytyckim, jako wspomniane pograniczne Samarytańskie miasto Scytharum potwierdza.

Bo ten pierwotny jako i sami Scytowie ich język Syryjski, że niegdyś pospolity był tak w Egipcie za Mojżesza, jako też Babilonie i Persji, jawno jest nie jeno ze wspomnianego Rabsacena Babilończyka, że go umiał i z onego listu przeciw Żydom do Artaxerxa/ o którym mamy 1. Ezdrae. 4:

Epistola autem accusationis, scripta erat Syriace, & legebatur sermone Syro:

ale też i z onych słów Mojżeszowich:

In exitu Israel de AEgypto, domus Iacob de populo Barbaro,

bo Słowaków wszyscy Grekowie zwali Barbarami, jako się w 9. Rozdziale pokazuje.

Rozdział 8
Iż Etymon słów nie może być prawdziwy, jeno ze Słowiańszczyzny.

Tak oczywisty prawdy wspomnianych rzeczy, opuściwszy dalsze wywody, jawno jest, iż ponieważ język Słowiański znajduje się być najstarodawnieyszem na świecie: tedyć wszystkie inne nie mogły być tylko z niego wypsowane. Zaczym prawdziwy Etymon albo Wied-imion z niego wypsowanych nie może być, jeno z niegosz też samego dostąpiony.

Zatem, ktokolwiek go szuka w innych językach, nie potrzebnym dowcipem na wietrze buduje, błędy błędami rzekomo objaśniając, a ono tym bardziej słowa zatrudniając: jako wiele ich czyniło i czyni, uwiedzionych nie pomiarkowanem afektem przeciwko językom swoim.

Jest teraz między innymi Doktor jeden w Rzymie, który usiłuje pokazać, że Łacina z Żydowizny wypłynęła.

Na co gdym go tak rok pytał, jakiemby to prawem albo z jakiego fundamentu czynił: to jest mógłli by ukazać, albo że Żydzi Rzymiany spłodzili, albo że przed nimi we Włoszech byli, albo że Rzymiany niegdyś uczyli, albo że Ojcowie ich do Żydowskiej Ziemi na nauki niegdyś jeżdżali, albo cokolwiek takowego.

Zamilkł nieboraczek stary, nie bez wielkiego śmiechu z niego kilku ludzi uczonych, co przy tym byli.

Równie także Bekanowi i niektórym innym, dowcipne bajki o pierwotności swych języków światu podającym i starodawne słowa niemniej Azjańskie i Afrykańskie, jako i Europskie z nich wywodzić usiłującym, trzeba by pierwej na to jakie prawo albo fundament usiłowania swego pokazać, to jest, albo że Azjanom i Afrykanom początek jaki dali, albo że tam przed nimi byli, albo cokolwiek takowego.

Nie dość tedy na tym, dowćipnie wymyślać iakie podobieństo niektórych słów starodawnych zamiast prawdźiwego ich Ethymonu, ale trzeba na to pierwej pokazać takie Prawo, jakie ma nasz ięzyk Scytycki albo Słowieński, że

Principatus originis semper Scythis tribuitur, a quibus auctis colonias ferunt per orbem diffusae suisse.

Czego iż wszystek świat Marco Polo Catonis pozwala: za takiem Prawem śledząc głosu pospolitego, jawno iest: Iż jeżeli Scytowie świat zrazu osadzali, tedyć osadzony gdźieszkolwiek po świecie ich Naród/ bez wątpienia swym ięzykiem Scytyckim albo Słowieńskim wszędy gadać muśiał/ póki go nie wygrecznił na Greczyznę, albo nie wyłacnił na Łacinę/ abo iakokolwiek inaczey nie wyforemnił.

Zaczym, gdy którego słowa tak wyforemnionego, albo raczej wypsowanego, świat nie rozumie: trzeba prawdziwego jego Etymonu (albo Wiedu-imion) nie gdzie indziej szukać, jeno w pierwotnym Scytyckim albo Słowiańskim języku, z którego jest wypsowane.

Że Greczyzna/ Łaćina/ i insze ięzyki/ z Słowieńsczyzny są wypsowane.
Rozdźiał 9.

Dla dorachowania się prawdźiwego Ethymonu, abo Wiedu-imion jakichkolwiek/ potrzeba uważyć, jako je psowali Garbarze pierwotnego ięzyka, Grekowie abo Łaćinnicy, i którzykolwiek inśi.

Bo o Grekach, iż cokolwiek maią tedy od nas wźięli/ iawno iest ex confesso illorum apud Varrone libro 1. de Anag. Gdźie pisze, iż gdy Crates Philozow ruszył był niegdy wątpliwośći. Czemu by się nie mówiło Alpha Alphatos, iako Gramma Grammatos, odpowiedźieli mu drudzy Philozophowie Greccy. Haec vocabula non sunt nostra sed barbara, to iest Słowieńskie.

Bo tego języka ludźie zwali Warwarami iakoby Gwaru warownego: którego słów Chrząszcz/ Chrzest/ Trzpień/ Trzmiel i tym podobnych/ żadna gęba niewarowna nie wymówi.

ieżelić Alpha vita &c. Słowieńskie są słowa to iest Dałba wieda/ iakoby Datrix Scientiae, tedyć po gotowiu y insze temi literami wygrzecznione.

Jako dość rzetelnie pokazuie Archilochus lib. de temporibus mówiąc o Homerze:

Ultimum hunc Homerum aetas nostra cernit, qui Olympiade 23. & a Troiae excidio anno 500. patria Maeon, Olympico certamine victor, iudicio totius Graeciae eximius Pooetarum est habitus, & ei soli ius tributum emendandi characteres & nomina & linguam Graecam: quae ut ferunt Cadmus Samothrax fere Barbara & plena ruditatis, attulit sub excidium Troianum. Sunt ergo nunc characteres ab Homero forma elegantiore: nam primi Barbariem quandam vetuslam, & non Phaenicum habent ut cernimus, & Gallatarum atq; Maeonum figuras retinent. Idem Homerus reformavit characteres, & Grammaticae praecepta primus dedit, cum antea quisque sermone scriberet, simur & loquebatur vernaculo.

W których słowiech uważyć potrzeba: naprzód/ iż Grecki ięzyk nie był pospolity abo przyrodzony/ ale Szkolny, dowćipnie zmyślony.

A potym że ich pospolity sermo vernaculus nie mógł inszy być/ ieno Słowieński iaki był od początku zawsze y iest po dźiś dźień w Chracyey/ Bułgaryey/ Macedoniey/ Ragusach/ Dalmacyey/ wszystkiem Jllyryku/ Bośnie/ y wszędy około tey miły Grecyey/ abo wrzkomo grzecznieyszy źiemice/ którą przed tym Pelazgią zwano.

Bo rzetelnie świadczy Thucydides lib. 1. że tych słów Graecus i Barbarus, nie było za czasów Homera, i że on Greki zwał Pelasgami albo Myrmidonami; A sam zaś Thucydides wszędy zowie ich Hellenami.

Skąd jawno jest, że Polaczkowie lub z Grecka Pelasgowie, od miemidowania, Myrmidones, a od miejsca nad morzem Olani albo z Grecka Hellenes nazwani, pospolitym niegdyś Słowieńskiem językiem gadali i tychże liter co i Maeonowie Słowacy zażywali, aż do czasów Homera.

Który i sam też będąc Słowakiem (poniewasz był Maeon) nie nowe słowa i charaktery wynalasł, ale nasze Starosłowieńskie wypolerował.

Bo mu (iako Auchiloch mówi) ius tributum erat, nie adinveniendi ale emendandi characteres & nomina, & lingua Graecam,

to iest oną vernaculam za czasem tak rzeczoną gdy z wypolerowanych słów powstała wrzkomo grzecznieysza.

Nie może się tedy wątpić, że Greczyzna pierwszy początek swój dopiero w 1700 lat po Potopie wzięła od Homera: ponieważ on, w 500 lat po zburzeniu Troi, pierwotny język Słowiański polerował: a Troja 1200 lat po Potopie zburzona była.

Od którego czasu Homerowego, Pelasgowie nasi, pierwotny język ode dnia do dnia polerowali, póty aż w kilka wieków Greczyznę ustanowili. Za które niepotrzebne usiłowanie Myrmidonami byli przezwani.

A co się zaś tknie Łaciny, rzetelnie mamy in Supplemento Chronicarum Iacobi Bergomensis:

Notandum autem est, quod Latina lingua, quadrisariam distincta est: in Priscam scilicet, & Latinam, atque Romanam & Mixtam. Prisca sub Iano & Saturno, Latina quae sub Latino caeterisque Tusciae Regibus suit, Romana denique quae post Reges exactos caepit, Mixta autem quae post dilatatum Imperium crevit.

Co, żeby się tym lepiej zrozumiało, potrzeba wspomnieć na słowa Berozowe o najpierwszych obywatelach Włoskiej ziemi ( Lib 5 ):

Comerus more Scythico unde venerat docuit suos Italos urbem curribus componere. Et ideo Veij appellati sunt vocabulo Sago, qui plaustrum Veias appellant, & urbem ex his compositam Veitulam/ si magna est Vlurdum/ si metropolis Ciocholam. A o ich pierwotnych naukach tenże lib. 3. mówi. Eodem tempora Ianus pater, Ianigenas Radzenuos docuit Phisicam, Astronomiam, Divinationes, Ritus: & Ritualia conscripsit, omniaq; literis mandavit. Eisdem vero nominibus & veneratione Divina sunt prosequnti, quibus in Armenia Saga erant usi.

Jawno tedy jest, iże ten Komor albo Gomer, syn Jafetów, Scyta był, który z pierwotnym Słowiańskiem językiem naprzód z Armenii do Syrii albo Aramei, a potem stamtąd tu do Korony Polskiej, albo Scytii Królewskiej przyszedł: skąd i do Włoch tenże też na ostatek Sczerosłowiański zanieść musiał.

Czego i same pomienione słowa Veias, Veitula, Vlurdum, Ciochola, i Radzenui potwierdzaią.

Bo lubo je Berosus jako nie wiadomy Słowiańszczyzny tak bardzo popsował, jednakże z opisania ich łacno się domyślić,

iż Veias położył zamiast Wos,
Veitula zamiast Wieśtula iakoby tułaiąca się abo ruchoma,
Vlurdum także zamiast Wlurdom lubo z dźiśieysza Filerdom jakoby gruntowne budowanie/
Ciochola zamiast Co-okoła, jakoby do koła obwiedzione (stądże Moskwa po dźiś dźień Zamek do koła obwarowany Kołowańcem zowie)
i Radzenui zamiast Rodzeni, to iest dźieći iego.

Rzecz tedy pewna jest, iż ona Prisca lingua Latina Bergomensowa Sczerosłowieńsczyzna była, jako tam Komor z dźisieyszej Korony Polskiej, albo Scytii Królewski zaniósł.

Która gdy we Włoszech za czasem w wielu słowach odmieniono, tak iż podobno różna już była jako teraz Czesczyzna od Polsczyzny: te taką dopiero Latinam albo łacniejszą (to jest im do wymawiania) i Authora onego łacnienia Latinum przezwali.

Potym, gdy codzień obcinając pierwotny język (za co tytułu "Taliani", to jest "ucinacze" dostali) nuż litery odmieniając, i różnymi innymi sposobami, o których się niżej powie, już w poły różnych słów narobili, w ten czas był trzeci ich język podobny owemu niektórych, co gadając po Polsku mieszają Łacińskie słowa, jako na przykład:

"Słyszałem piękny Dyscurz o Compozytiey między Status."

Stądże Bergomensis, takowy język, ani Polski, ani Łaciński, zowie Mixtam lingua; czyniąc go czwartym z trzeciego.

Naostatek, skoro już wszystkie prawie słowa na kopyto swych języków przerobili: dopiero w ten czas powstał czwarty ich ięzyk, który Bergomensis trzecim czyni; zowiąc go linguam Romanam.

W którym polerowaniu języka, gdy gmin nie mógł z Skolutkami w ras naskakiwać, stąd powstała różność Włoszczyzny od Łaciny.

Równie tedy tymże sposobem Grekowie, Egipcjanie i którzykolwiek inni na świecie, nie jednym skokiem, ale po stopniach odmiany, języki swoje w dzisiejszą doskonałość nie rychło przywiedli.

Jako na przykład z płomienia nie zaraz uczyniono flamma, ale podobno pierwej płoma, potem plama, nuż blamma, aż na ostatek stanęło flamma: także i inne słowa.

Czego dość rzetelnie to samo potwierdza iż nie mieli zrazu (iako uczy Angelus Roccha in sua Bibliotheca Vaticana) ieno 16. liter/ to iest: A B C D E F I L M N O P R S T V. Aż po tym, nie rychło z czasem i nie razem H K Q X Y Z wynaleźiono.

A o literach F i V konsonanśie tamże pisze/ iż ie dopiero Claudius Cesarz wynalazł: i dokłada tego/ iże starśi Łaćinnicy nie pisali fruges ale bruges, nie fama i fanum, ale bama y banum, nie Caesar ale Kaysar, nie Pyrhus ale Purrhus, i insze tym podobne słowa.

A po wynalezieniu litery F, pisze, iż jey tak barzo zażywali/ że nie pisano hordeum veho, ale fordeum vefo, nie Octavianus ampliavit, ale Octafianus ampliafit, nie vulgus vixit, ale fulgus fixit, a przed tym bulgus bixit, także i insze słowa.

Stąd znać, że Ciceronowe pisma, także Iulij Caesaris i innych którychkolwiek starych Authorów, w których wyborną Łaćinę widziemy, mędroszkowie tych świeższych ledwie nie naszych wieków przerobili: ponieważ w nich nie ma nic tak śmiesznych słów staroświeckich, jakie bywały za ich wieków i długo potem.

Czego dość oczywiśćie potwierdza świeży na świećie Kalepin/ którego pierwszą i własna iego editia niemal tak różna iest od dźiśieyszych, iako oneczne Plautusowe tolutim badisa od dźiśieyszego paulatim equita, y insze podobne starołaćińskie słowa.

Rozdział 10
Sposób dorachowania się Etymonu z języka Słowiańskiego.

Takowe tedy wypłynienie wszelakich ięzyków z naszego pierwotnego pokazawszy, jawno jest iże wszystkiego świata rozmaite słowa musiały z niego wziąć jakiszkolwiek początek.

Zaczym, kto się chce ich prawdźiwego Etymonu albo Wiedu-imion lubo zrozumienia dorachować, trzeba je zaś temiż nazad sposobami odpsować, jakiemi są zepsowane: niegdzie początki słów odcinając, niegdzie też odmieniając, niegdzie średnie litery abo sylaby wyrzucając, niegdzie przydawając, niegdzie przesadzaiąc i różnemi innymi sposobami: Które garbarze słów starych zwali z razu Wygorami, a za czasem Figurami, jakoby Wyborami.

Z jakich zdało się tu kilka połoszyć za Reguły, przez które sieła jest w tym Wywodzie słów odpsowanych: aby każdy widział, że się nic lekkomyślnie w nim nie położyło.

Reguły abo sposoby którymi pierwotne słowa psowano.

1. Od wszystkich słów które się od A lubo E. poczynaią/ pierwotny początek odćięto. Jako na przykład:

ex Gabris uczyniono Abror,
ex Saccaron Accaron,
ex Hades Ades,
ex Nagona Agona,
ex Matheas Atheas,
ex Sarbis Arbis,
ex Gaza Aza,
ex Bavari Avari,
ex Caulon Aulon &c.
Także ex Belea uczyniono Elea,
ex Hebuda Ebuda,
ex Iechne AEchne,
ex Herebus Erebus,
ex Retulani Etulani,
ex Sergestani AEgestani &c.

Które wszystkie słowa i innych takowych niezliczona rzecz, znajdują się dwojako pisane w Historyckich Dykcjonarzach, a mianowićie Stephani Caroli.

Toż wielom słowom (nie wszytkim jednak) uczyniono, które się i od innych wokalisów poczynają.

Jako ex Hierycho Iericho,
ex Hieremias Ieremias,
ex Hieroboam Ieroboam,
ex Hyberia Iberia,
ex Hyberus Iberus,
ex Hyarbas Iarbas
ex Tyscopolis Ischopolis &c.
Także ex Colchinium Olchinium,
ex Corope Orope &c.

2. Niekiedy też i tak już obćięte słowa z consonantów, znowu doobcinywano i z zostawionych wokalisów.

Jako ex Acantium uczyniono Cantium,
ex Alconia Laconia,
ex Adamastor Damastor,
ex Apulia Pulia &c.

3. Niektórym zaś słowom razem całe sylaby ucięto,

jako ex Illyberia uczyniono Liberia,
ex Illyberis Liberis,
ex Iobachus Bacchus,
ex Palatij Latij &c.

4. Niemal we wszystkich pierwszych syllabach zamiast naszego O kładźiono A, żeby jeno czymkolwiek różne były słowa nowsze od pierwotnych:

iako morze mare,
sól sal,
nos nasus,
komin caminus,
Poganin Paganus,
owies Avena &c.

5. Nie maiąc nowsze języki odmian liter, jak my, kładli dwoje aa zamiast naszego A, jakie mamy w słowach bał/ dał/ miał rć.

Także dwoje ee miasto naszego E. iakie mamy w słowiech/ grzech biegł legł rć.

Czego stąd się dochodzi, że takowe aa lub ee odmieniwszy na A lubo E alić wnetże tak się rozumieją, jako je pospolićie wykładaią. Jako na przykład Baal czytając Bał, alić się rozumie straszny; jakiem on być musiał, ponieważ wszystka Azja przezeń przysięgała. Dlategoż to imię wykładaią dominas vel subijciens aut possidens: a Grekowie Baala Marsem być rozumieią.

Także Beelphegor, czytając Beł-phegor, alić wnet się objaśnia, czemu to słowo Bel, vetustum albo destuentem wykładają, to iest iż dawno niegdyś był.

6. Dla tejże przyczyny zamiast naszego O. iakie mamy w słowiech tór, gór, plótł rć. kładli au:

iako zamiast óro, tóro, Plótus &c.
taurus aurum Plautus &c.

7. Równie także y o konsonantach uważyć potrzeba/ iż miasto naszego I. niemal zawsze kładli dwoie II. Jako Wał Vallis Gołec Gallus, Bał abo Beł Bellus &c.

8. Także zamiast naszego "ś" kładą "sc". Jako Żydowskie śin scin, roś, resc, Sith Scyth, Mathuśalach Mathuscialach &c.

9. Nuż jawno jest/ że Łaćinnicy albo Włoszy wszelkie Ch, także C. przed A, O. V. czytając za K. sielą przez to słów niepojętych uczynili: iako capio, captivitas, caputium &c. które czytaiąc przez C jako je napisano, jawno jest iż capio i captivitas są nasze capam i zaczapienie, a caputium brat czapczyn.

10. Toż rozumieć i o literach C i T, z których tamte przed E, I czytają za dz, a te przed temiż wokalisami za C.

11. Uważyć też potrzeba/ iż Grekowie nie maiąc liter B. ani C. nie czytali Barbarus ale Warwarus/ nie Basilica ale Vażylika. rć. a miasto C. pospolićie pisali K.
Żydźi także na wielu mieyscach B. miasto W. y wzaiem W. miasto B. czytaią.

12. Nuż TH Grekowie niegdyś kładli za T co się wymawia niemal jakoby w nim J było: jako w słowie Athenae zamiast "utienie" albo uczenie, iż tam szkoła pospolita była: Niegdyś za takoweż D.

Stądże Łacinnicy Greckie Theoi piszą Deus, i także tym podobne.

Czasem też i za proste D, jak w słowie Etymon zamiast Wied-imion. Łacinnicy zaś byle czym tym różnić D, często w Th odmieniają: jako Dronos Thronus, Gęda Getha: Stądże sławne są u Poetów Gethyca plectra.

A czasem też i w proste T. iako Powiedacz Poeta.

13. To też uważyć potrzeba, że Żydzi nie mają pewnych jako my Wokaliszów, ale je w jednem tylko Aleph punktami rozznaczają, równie jako my a, ą od gołego A.

Zaczym Etymonując słowa, nie trzeba się wiele sadzić na ich Wokalisach, ale tylko na samych prawie Konsonantach.
Często też H niepotrzebnie przydają: jako Hieruzalem zamiast Jeruzalem.

14. Nuż trzeba zawsze i na to pamiętać, iż przed Claudiuszem (jako się w 9 rozdziel pokazało) nie było liter F i V konsonansa. Zaczym Etymonując słowa, tak je trzeba czytać, jako na on czas pisano i czytano, gdy nimi co było przezwane.

15. To też uważyć potrzeba, iż literę X kładli zamiast naszego "gz" albo "kz".

tak iż jedno Ksiądz albo z Łacińska Xiądz,
także Euxinus albo Eugzinus zamiast Ogżeny.

Często też Łacinnicy kładą S zamiast X

jako Exquilinus albo AEsquilinus,
Alexia albo Alesia &c.

16. Równie także i o literze Y uważyć potrzeba, że ją Grekowie często kładli zamiast E.

Jako Breges Briges albo Phryges,
Chrestus Chrystus,
Edessa Edyssa,
Tymbrium Timbrium rć.

Starsi zaś Łacinnicy zamiast Y kładli V:

Jako Pyrrhus Purrhus,
Tyscus Tuscus,
Tyssagetae Tussagetae,
Thyria Thuria &c.

17. Także o literze Z uważyć potrzeba, że się często znayduje zamiast niego H, a czasem i G, jako Agonax albo Azonax i Abraham, zamiast Obrezan: Stądże go wykładają Patre circuncisionis, abo multitudinis to iest circunbisae.

18. Wiele też różni garbarze pierwotnego języka grzeszyli i powinowactwem albo podobieństwem liter jakie są między H, a Ch, także Ch. a G. także G. a K. także B. a P. także F. a W. także M a N także P. a Ph. także W. a B. i tym podobnych.

A na ostatek nie rozumiejąc słów popsowanych, albo nie mogąc pojąć od naszyńców wymówionych, oślep kładli któreszkolwiek litery, a czasem i syllaby inne za inne. Jako na przykład mamy w pomienionym Dykcjonarzu Historyckim Stephani Caroli, za jedno w różnych Authorach

Adiabare Aiabane,
Adubanus Danubius,
Aduas Abdua,
AEcani AEquani AEqui AEquiculi,
AEdessa AEdissa AEdyssa AEgea,
AEgabro Bebro,
Sarmatae Syrmatae Sauromatae,
Hennoma Hennomia,
Poltiobria Poltumbria,
Abgavis Agabanis,
Agrae Acrae,
Agragas Acragas,
Roxolani Traxolani (sub tit: Alani)
Brytania Prydania (sub tit: Albion)
Breges Bryges Brygantes Phryges,
Bryses Chryses,
Brusa Prusa,
Cabrus Caprus Calabrus,
Claudius Clausus,
Caralitani Calaritani,

i kilka tysięcy słów innych: które się za czasem w osobne kupy zbiorą, na pokazanie więcej tych Reguł nieprawośći.

Rozdział 11
Jako takowe Reguły i na co są potrzebne.

Obacz tedy uważny Czytelniku, że ja Etymonując słowa, nie którą chcę literę albo sylabę kładę za inną, ale przez pewne Reguły z wielką pracą zebrane, te której potrzeba wyciąga, albo do sensu pisma świętego lub Historyckiego, albo przyrodzenia jakiego słowa.

Jako na przykład, nie dość mając z pospolitego wykładu słowa Osanna, żeby się miało rozumieć Salva nos Domine (a to dlatego iż nie masz w nim konstrukcji z następującymi słowami filio David) a chcąc wiedzieć, coby to za słowo było:

Naprzód uważyć potrzeba, że to filio David wydawa Osannę, iż ma być nie co jemu należącego.

Wiedząc tedy, że to Panu Chrystusowi śpiewane było, któremu jako prawdziwemu Bogu należy Boska chwała: a uważając że Illyrykowie Nabożeństwo Bożeństwem zowią: łacno się domyślić, że to słowo Osanna jest zepsowane (przez pierwszą Regułę) Bożanna albo Bożenna, to jest latria filio David.

Także Alleluja, iż je wykładaią Laudate Dominum, łacno się dorachować (przez 1. Reg. o początku a 7. o dwojgu ll) że to jest Chwałe-luja, to jest laudem funditat. so. caetus fidelium.

Nuż Abram, uważaiąc iż był od Boga obrany i dla tego z Haran wywabiony: jawno jest, że to słowo Wyżydowiono z naszego Obran; a to przez 4 i 18 reguły.

A iż potym, w ten czas był nazwany Abraham, gdy mu się Pan Bóg rozkazał obrzezać: stąd oczywista rzecz jest, że to słowo niegdyś było Obrezan, z którego Żydzi nie mając pewnych wokalisów uczynili (przez 4. 16. y 18. Reguły) Abraham.

Stądże go wykładają Patrem multitudinis, przeto, iż wiele Narodów przyjęło od Żydów obrzezanie.

Także Absalon, że go wykładają (per antiphrasim, to jest opacznie) Patris pax; uważając iż Etymon w opaczności być nie może, a chcąc wiedzieć, coby to za słowo było: naprzód uważyć potrzeba, iż ledwie kiedy miał świat podobnego jemu szaleńca przeciwko własnemu Ojcu, bo jawne są jego wojny przeciw Dawidowi: a potym że go on zabitego tak bardzo przecie żałował, aż mówił: Fili mi, quis mihi tribuat ut ego moriae pro te.

A tak wnet się pokazuje przez 4 Regułę, że to jest albo Obszalon, jakoby nader szalony, albo Obżalon zamiast obżałowany.

Nuż Ceres ponieważ ją za Boginię zbóż mają, uważaiąc iż Boginie trzeba czcić, a żyto zowią "resz", łacno się domyślić, że to słowo Ceres, jest okrzesane "czczę resz".

Także Bacchus, ponieważ go za Boga trunków mają, a na beczce malują, gotowa rzecz, iż to słowo jest zepsowane Beczkoś.

Równie co by za słowo było Alaconia lub Laconia (bo tą dwojako piszą) łacno się dorachować, naprzód pierwszą sylabę przez 4 regułę odpsowawszy na Olaconia, a potem przez 3 regułę na Polaconia; ponieważ w Pelazgij była, gdzie także z miasta Polakonii uczyniono Laconię, jako i we Włoszech z Polacium albo z Łacińska Palatium za czasem okrzesano Latium.

Stądże po dziś dzień Illyrikowie, równie jak i nas Włochy Lachami zowią. Nuż "nix" jawno jest przez 15 regułę, że go wyrobiono z naszego śniegu; naprzód e wyrzuciwszy, a potem s. na koniec przesadziwszy, aby było "nigs" albo z Łacińska "nix".

Także Cupido, iż chciwość znaczy, jawno jest, że to słowo (przez przesadzenie sylaby "do") uczyniono z naszego "do kupy", jakoby chciwe zgromadzanie albo łączenie.

Nuż "litera" wiedząc, że mówienie rzeczą zowiemy (jako piękną rzecz miał do ludzi) łacno dość że ją wyłacniono z tych słów "lita" rzecz jakoby sulus sermo.

Także "Syllaba" - "siła abu" to jest obiecadła w kupie.

"Calamus" kalać ma, albo musi, to jest papier, albo na czym piszą.

Papyrus pod pióro, bo go pod nie podkładają.

Author - "dał-tor", iż drogę do czego przetorował: i także wszystkich innych słów, co ich jeno jest na świecie w którymkolwiek języku, łacno się z ich przyrodzenia, albo opisania lubo w Biblii lub Historiach dorachować przez pospolite Reguły, jako z pierwotnego naszego języka Słowieńskiego wypłynęły.

Rozdział 12
Że takie wykładania słów odpsowanych nie są przeciw pospolitym Doktorów Świętych

Jawno tedy jest, że słowa które uważny Czytelniku znaydziesz w tym Wywodzie odpsowane, lub z Polska nazwane;
jako Paradisus Poradziesz,
Monarchia Mieńarcość,
Aristocratia Parzystokraczenie,
Seth Scyth (albo raczej Sczyt),
Enos albo Anos Panosz,
Malaleel Mola-leł,
Mathusale albo Mathuscyalach Matu-śćiałoch,
Tanais Toniec,
Hercules Harculec,

i inn, tym podobne,

nic więcej nie są różne od Adam Jadam, Eva Jewa, Andreas Jędrzey &ć. jeno, że tamte nie są nam tak jako te w zwyczaju: dlategoż nieuważnym dziwne się zdadzą.

Niechże tedy żaden nie mówi, że to są sczere słów popsowania, gwoli wykładania ich po swemu, przećiwko pospolitemu Doktorów Świętych wykładowi. Bo insza rzecz jest słowo jakie swawolnie popsować, a inna zepsowane z dowodem odpsować, aby się to co niegdyś rozumiało.

A co się tknie, aby odpsowanych wykłady miały być przeciw Doktorom Świętym, uważ proszę mądry Czytelniku, że jako inna rzecz jest pokazować o jakiem obraźie iż tego albo owego Świętego iest, od pokazowania jakimi go farbami albo z jakiego drzewa wyrobiono i z którego lasu ono drzewo wyrobiono: tak inna rzecz jest wykładać z Doktorami Świętemi słowa Żydowskie abo Greckie, tak jak je Żydzi albo Grekowie rozumieją, a inna nie przecząc temu pokazować, skąd się wzięły u Żydów abo Greków takowe słowa: i co brzmią w uszach pierwotnego języka Narodów Słowieńskich.

W czym żadna się krzywda ani Biblii, ani Doktorom Świętym nie czyni.

Bo jeżeli się godźi Biblijne słowa Chaldeom i Arabom inaczey pisać i po swemu wykładać, niżeli Żydźi piszą i wykładaią: czemusz proszę nie ma się toż godzić i nam Słowakom:

A tym więcej żeśmy zawsze byli i są przy tym prawie: jako się widzi w zwyczajniejszych słowach Adam Jadam, Eva Jewa, Ioannes Jan, Andreas Jędrzej i wielu podobnych, które inaczej aniżeli Żydzi albo Biblia, piszemy i czytamy. Co jeżeli się godzi w zwyczajniejszych słowaw: czemu i nie w innych, niezwyczaynych:

A żeby jawno było, jak różnie Chaldeowie i Arabowie słowa Bibliyne piszą i wykładają, niech będą te kilka na przykład.

Jeżeli różni różnie piszą i wykładaią: Czemu po naszemu nie pisać i wykładać?

Łacińskie
Chaldeyskie
Arabskie
Słowieńskie

Adam
Odom
Adamo
Jadam

Homo vel terrenus aut terra rubra, u wszystkich. Heres Dei promissor.

Abel
Hobel
Habil
Ubeł.

Luctus vel vanitas, u wszystkich. Desuit.

Seth
Sith
Scit
Sczyt.

Positus Fundamentum, Frontispicium.

Enos
Anuś
Anos
Panosz

. (.f. Sethi)
Homo vel vir. Nomen Domini vel dulcedo, Dominatoris filius

Malaleel
Mahlalail
Mahloloil
Mola-leł.

Lavdans Deum Laus aeterna. Tineam fudit.

Mathusale
Matuśialach
Matuscialach
Matu-śćiałoch.

Mortem misit Nuntius mortis Mittens mortem. Turbameti excisor.

Dla rozezniania tedy czyjby wykład był właśniejszy:

Naprzód o Jadamie uważyć potrzeba, iż między innymi imionami Bożemi, jest też jedno jestności Boskiej "Ja" albo "Jaus" jakoby Egus, którem się nazwał mówiąc:

(Exo. 3) "Ego sum qui sum."

Stądże Jadam właśnie wykłada się Egi dabo, jakoby dziedzic obietnic Boga, który się nazwał "Ja Jestem który Jestem": to jest nie odkogo innego jestność mający, jeno sam od siebie.

Którego wykładu potwierdza ono Dawidowe (Psal. 8 ) Omnia subiecisti sub pedibus eius.

Iż iednak daleko większe rzeczy miał od Boga, niżeli wziął, to jest Niebo, do którego człowiek stworzony, dlatego nie nazwał go Bóg Jadał, ale in futuro "Jadam", jakoby Dei dabo, który się zowie jaus abo Egus.

Ubeła wykład jawny jest bez wywodu, bo wiemy, że Ubeł, gdy go Kain zabił.

Sczyt zaś coby było nikomu nie tajno; przyczyna jednak dania mu tego imienia była, iż od niego wystawionego na czoło Jadamowe Panowanie w Raju poczęte, Sczythickiem zwano, i potomki jego jako nazacniejsze na świecie Synami Bożemi.

Panosza także wykład sam z siebie jawny jest, iż był Synem Sczyta, pierwszego po Jadamie Pana świata i Sukcesorem jego.

Molaleł dla tego tak beł rzeczony/ że pierwszy na świećie Kainiany podbił/ którzy iako mol wszystek Naród ludzki psowali. Za co iż nieśmiertelny chwały nabeł/ ztądże to imię Laus aeterna wykładaią.

Mathuśćiałoch zaś/ ztąd beł tak przezwany że Kainiany wyśiekł/ którzy przed Potopem długiemy woynami świat mąćili/ ztądże go wykładaią/ Mittens mortem, abo Apostolus mortis. Których wszystkich wykładów istotna własność w samym się Wywodźie szerzy obaczy.

Pokazawszy różność u różnych między wspomnianymi słowami, równie także, nie będzieli w kogo chciało, że Magoga i Goga synów Jafetowych zowie po naszemu Lachem i Polachem, choć tego dość gruntowne przyczyny pokazuje: niech proszę wspomni na takąż różność słów zwyczajniejszych

Adalbertus od Woyciecha,
Bonaventura od Dobrogosta,
Deodatus od Bogdana,
Felix od Sczęsnego,
Bonifacius od Dobrodźieła
Chrisostomus od Złotoustego,
Benedictus od Dobrosława,
Sylverius od Lasomiła,
Hieronymus od Jarosza,
Laurentius od Wawrzyńca
Petronilla od Piotrusze,
Pudentiana od Wstydońki
i innych tym podobnych.

Które w uszach naszych tak właśnie nie mają nic Łaćińskie z Polskiemi, jako i Żydowskie Magog z Lachem albo Gog z Polachem:

I owszem, kiedybyśmy tak nie rozumieli Łaćiny, jako Żydowizny nie rozumiemy, zaiste nie równieby trudniej pokazać/ że to jedni byli/

Adalbertus y Woyćiech/
Felix y Sczęsny/
Hieronimus y Jarosz/
Laurentius y Wawrzyniec/

także i drudzy z pomienionych: a niżeli Magog i Lach/ albo Gog i Polach.

Którym tego tylko nie dostawa/ że ich nie mamy w zwyczaju iako tamtych. Jednakże łacniey się ich niż tamtych dorachować: bo uważywszy/ że Scythiam Regiam wszyscy Historycy w Koronie Polskiej pokazuią.

Nuż to że Scythy Żydźi Magogami (patrz w Kalepinie pod słowem Magog) a Słowacy Lachami zowią: oczywista rzecz jest/ że to ieden muśiał bydź u różnych Magog i Lach/ iako Adalbertus a Woyćiech/ abo pomum a iabłko.

A ponieważ Polach, przodek nasz, tak zawsze pospołu chodzi z Lachem, jak w piśmie świetym wszędzie Gog z Magogiem (którym nasz Naród niegdyś śpiewywał Lelum Polelum) tedyć za tem idzie: że jako Żydowski Magog jest naszem Lachem, tak też i ich Gog naszem Polachem, albo Polakiem: co się dostatniej tym Wywodem pokazuje.

Stądże lada Żydźię Szlachćica zowie Goy/ a Chłopa Mużyk.

Tak tedy tych jako i innych słów (dorachowawszy się jakie niegdyś były) że używam za trzeci Jnstrument albo materyą Jstoryey moiey/ nie dźiwuj się uważny Czytelniku: ponieważ, jako widźisz, i w nich samych dobrze z rozumianych, dyszy oczywista prawda niemal wszystkiego, jako się co dźiało.

O przybudowaniu na pomienionych trzech Fundamentach Jstoryey. Rozdźiał ostatni.

Na ostatek i to uważyć potrzeba, iż nie równie większy jest dowód czegokolwiek, pokazem z pewnych rzeczy, prasą dowćipu wyćiśnionym: jako przez miarkowanie czasów, albo jednejsz rzeczy różnych imion dorachowanie i inszemi sposobami/ oczy ludzkie otwierającemi: a niżeli gołemi słowami, którego Authora o bajki podejrzanego.

Jako na przykład, że Baal któremu Ninus i Semiramis bałwan byli na uczciwość wystawili, nie kto inny był jeno Tanaus, primus Rex Scythiae Regiae albo Korony Polskiej: łacno prasą dowcipu wycisnąć, ze słów Genebrarda, wielkiego Chrześcijańskiego Historyka mówiącego (lib. 1) :

Vexores Rex AEgypti qui Scythas usque ad Pentum (ut Trogus docet) pepulit, & Tanaus Rex Scythiae qui Vexorem usq; in AEgyptum repulit, ante Ninum fuerunt.

Jeżelić albowiem przed Ninem żadnego innego nie było przestrachu świata, prócz tego Tanausa, tedyć nikogo innego prócz niego nie możono Baalem na on czas przezwać.

Także to, że tego Tanausa (dopiero potym w Europie tak nazwanego) przed tym w Azji Polągiem lub za czasem Polachem/ aż naostatek Polakiem zwano/ od Polęgnienia po Lągu abo Lachu (którego Żydźi Magogiem zowią) na Stolicy świata:

Stąd łacno wyćisnąć, że starożytne miasto Polemniacum nad Pontem, na tym mieyscu Ptolomeusz pokazuie/ skąd Tanaus wypadł na Wexoresa.

Nuż to że ten Polach rzeczony Baal i Tanaus musiał być nie de stirpe Iaphet iako Fasciculus temporum uczy, ale własny a najzacniejszy syn jego, sam czas pokazuje ponieważ był jeszcze przed Ninem.

A to zaś, że go Jozeph Antiquitatum Mogiem a drudzy Żydzi Gogiem zowią: stąd łacno wycisnąć, iż tenże ( lib. 1 ) na tymże miejscu pokazuje Mogę, Miasto starożytne, gdzie Ptolomeusz Polemniacum: A pisze iż było Moga, syna Japhetowego.

Tym sposobem i wiele innych rzeczy, nad Słońce jaśnieyszych, łacno wycisnąć prasą dowcipu z pewnych fundamentów, jak wino z jagód.

Nie pytajże się więcej uważny Czytelniku, skądem wziął i biorę to co piszę (choć ledwie kiedy od kogo z dzisiejszych pomyślone) obaczywszy przez te Perspektywę, na jakich fundamentach stoję.

Ale tak proszę bądź wdzięczen pracy mojej, jakoć przynależy. A tak ją chętnie czytaj, jako ja tobie uprzejmie życzę, ut bene diuqucvalese.

Następstwo Panów Swiata.
Samoprawdziwych Augustow albo Gogustow.
I Niezwyciężonych, przez których się wieki, ten Wywód prowadzi.

I Iadam, w Raju od Boga postanowiony, Panował lat 234, aż wnuka obaczył, z tego syna, któremu Państwo miał wolą spuścić, aby mu pokutować nie przeszkadzało.

II Sczyt albo Set, syn iego / nastąpiwszy Roku od stworzenia świata 235
A wieku swego 105. Panował lat 140. aż przykładen Oycowskiem także wnuka następce swego obaczył.

III Panosz albo Enos, syn jego, nastąpiwszy Roku od stworzenia świata 395
A wieku swego 160. Panował lat 100

IV Panoch albo Anach, wnuk jego, nazwany Molaleł albo Malaleel, nastąpiwszy Roku od stworzenia 496
A wieku swego 101. Panował lat 404.

V Matu-śćiałoch albo Mathusale, Prawnuk jego, nastąpiwszy Roku od stworzenia świata 901
A wieku swego 214. Panował lat 756, aż do Potopu, który się począł 1657 roku od sworzenia.

VI Japhet, Pra-wnuk jego, nazwany Iuppiter nastąpiwszy (po jedenastu latach Interregni) Roku od storzenia 1669, od potopu 12.
A wieku swego 112. Panował w Azji lat 337, nim odszedł do Afryki.

VII Lach Priscus, syn jego, po żydowsku Magog, lęgszy na pierwotnej Stolicy świata 2007 roku od stworzenia świata, 351 roku od Potopu.
A wieku swego 342. Panował lat około 10.

VIII Polach Priscus, brat jego, którego Żydzi Gogiem zowią, przed tym Dan albo Alanus, a potem Baal, Tanaus, Hercules i Iouis rzeczony: nastąpiwszy Roku 2018 od stworzenia świata i 362 roku od Potopu.
A wieku swego 348. Panował lat około 45.

Przyszedł do Europy Roku 2025 od stworzenia świata, 369 roku od Potopu.

Gdzie Scytyckie Królestwo (które przed tym od początku w Azji było) ustanowił od niego Polskim, a od władzi Carmackim nazwane. I spłodził w nim trzech synów, Sczyćca, Bogaderza i Giełona: z którego linii był Jan Giełon, albo Jagieło.

IX Sczycieć albo Scytes, od którego Scytickie Królestwo się Sczyciońskim albo Scytharum Regiorum. Tego dzieła i Następce albo Sukcesory, aż do Najjaśńiejszego i Niezwyciężonego WŁADYSŁAWA ZYGMUNTA pokaże Authorowe Speculu Istoricum, będzieli na nie taki nakład, jakiego potrzeba.

WYWOD HISTORYCKI
Jedynowłasnego Państwa Świata,

Na obaczenie w ręku najzacniejszego Narodu Polskiego i w ich Koronie prawdziwego następstwa, w pierwotnym Jadamowym Panowaniu światu: uważyć potrzeba, gdzie się, jak, a jakie poczęło: i w kim, kiedy, a jak rozciągnęło, poty, aż się dzisiejszej Koronie Polskiej za łaską Bożą dostało.

Co obaczywszy, krótko się cokolwiek pewnego i o przeszłej fortunie jego pokaże.

Piotr-246 · Gość

kolejne poprawki:

"WYWÓD JEDYNOWŁASNEGO PAŃSTWA ŚWIATA,
w którym pokazuje ks. WOJCIECH DĘBOŁĘCKI z Konojad Franciszkanin,
Doktor Teologii,
Generał Społeczności Wykupowania Więźniow,
że najstarodawniejsze w Europie
KRÓLESTWO POLSKIE, LUB SCYTYCKIE,
samo tylko na świecie, ma prawdziwe Sukcesory JADAMA, SETA i JAFETA,
w Panowaniu światu od Boga w Raju postanowionym i że dla tego Polaków Sarmatami zowią.

A gwoli temu i to się pokazuje, że Język Słowieński pierwotny jest na świecie.

Nie gań aż przeczytasz:

Bo wydany jest za Pozwoleniem i Przywilejem Je Królewskiej Mości,
po przejrzeniu na to wysadzonych Teologów i Historyków

W WARSZAWIE,
W Drukarni Jana Rossowskiego, Typografa Króla Jego Mości.
Roku Pańskiego 1633.

Najzacniejszym i Najstarodawniejszym
NARODOM
KORONY POLSKIEJ
I wszem innym Słowiańskiego języka.

Zdrowia, szczęścia, i Sławy, przy łasce Bożej.

Pospolitej chluby Waszej Najzacniejsze i Nastarodawniejsze Narody Sarmackie: zebranej z Jstori mojej, w druk (pod imieniem Najjaśniejszego i Niezwyciężonego Monarchi WŁADYSŁAWA ZYGMUNTA z Bożej łaski Najwyższego Pana i KRÓLA Polskiego
po niemałej części już zgotowanej: nie zdało mi się ani Jego Królewskiej Mości iż krótka rzecz jest, ani też komukolwiek osobnemu, z grona Waszego ofiarować; abym się i ja nie zdał kogokolwiek nad inszych przekładać na szale błahego rozsądku mego.

Przeto wszystkim razem i każdemu z osobna, niech będzie ten sok Istorii mojej ofiarowany: na ulżenie bólu serca w dzisiejszym doczesnym osłabieniu Korony Polskiej, od jej pierwotnych nierównie większych władzy i potęgi: Którymi się szczyciła, póki ją zwano Sczycyochą, albo Scythiam Regiam i Sarmacją zamiast Carmacją (aby nie czytano Karmacja.) że niegdyś wszytkie Carstwa w mocy miała, jako własna ich mać, z której się poczęły:

Nuż Pandorą jakoby Panią darowaną, iż jej wszyscy Bogowie Ziemscy dary (jak Trogus uczy) hołdowli: i Ukwilą albo Regnum Aquilonis, iż tu nawyższą zwierzchnością wszelkich od kogokolwiek rozkwilonych ukwilano; iako się w tym Wywodzie pokaże:

Nad to Basilaeą (zamiast Ważylechą) że ją wszyscy czcili i uważali za Lachowe gniazdo Syryjskie na Libanie: gdy Polach brat i Successor jego Ósmy Pan świata, Tron Sczycioński abo Scytharum Regiorum, tu z Libanu przeniósł: i wszytkę chlubę Scytha abo Setha syna Jadamowego Scythów Azyatyckich, to iest Aramaeów albo Syrów tu zasadził: i w tenże sens Amalechią (zamiast Jamą Lechową) także i Echidną (jakoby Lecha dnem albo dziedziną)

Nuż Vandalią od Wandy żony (według Hertmana Schedella) Jafetowej; że tuteczny płód jej, stąd wędrowny, daleko różne krainy osadzał; i różnymi inszymi tytułami: A obywatele jej ze krwi nie Sczytakami albo Scytami jako zrazu od Sczyta albo Setha, syna Jadamowego, ale Polakami od Polacha syna Jafetowego (którego Żydzi Gogiem a cudzy różnie różni Baalem, Tanausem, Herculesem i Jowiszem zowią) i Sczyciochami, albo Scythas Regios, od Sczycca syna i Successora Polachowego, którego Historycy zowią Scythes zamiast Sczyciec.

A prócz tych wspomnianych tytułów, ich Królestwa też Gethami zamiast Gędami; że w gędach albo pieśniach mieli pierwotne swe Istorie: także Venetami albo z Ruska Henetami, od wnetości albo prędkości przeciw nieprzyiaciołom: i Gotami zamiast Gotowymi, to jest na odpór im, a mianowicie Rzymianom około Dunaju: i różnymi innymi od ich dzieł jednegoż Narodu przezwiskami.

Ponieważ tedy wszytkim wam wzajem służą one słowa Żydowskich Królestwach rzeczone.

4. Ezdrasz 2. Accipite iucunditatem gloriae vestrae gratias agentes Deo qui vos ad Coelestia regna vocauit.

Bierzcie uciechę chluby Waszej, dziękując Bogu, który was do Królestw Niebieskich, to jest, władzą Niebieską w Jadamie poczętą ustanowionych powołać raczył. Wszyscy ją (a osobliwie Polacy) przyjmijcie jako swoją własną. Wszyscy się z niej cieszcie jako z osobliwego klejnotu. Wszyscy się nią szczyćcie, jako Sczyciochowie, albo Scythae Regij. Wszyscy się chlubcie, bo jest z czego: iż was taką godnością uczcić raczył.

Bierzciesz z niej uciechę, a proszę wdzięcznym okiem: bo nie pochlebstwo jest, ale istotna prawda. A wziąwszy ten zadatek chluby Waszej, chcecie li aby wszystka jej summa co prędzej światu jawna była: Wszyscy proszę do nowego Pana przyczyńcie się o nakład na Speculum Istoricum universalis Istoriae, które światu Łacińskim językiem gotuję.

A to na cześć i na chwałę Prawdy Świętej Pana Jezusa Chrystusa i na odpór dzisiejszym Historykom naszę własną chlubę różnym innym Narodom przypisującym.

Wszyscy o nim (o co proszę) radzcie: a mnie ubogiego Zakonnika, który wam ten podareczek, jaki mógł być na prędce ofiaruję, w łasce swej chowajcie, bom wszystkich was jako tegoż grona najpodlejsza jagoda, powolnym sługą jest i niegodnym Bogomodlca.

KS. WOJCIECH DĘBOŁĘCKI z Konojad Franciszkanin.

Przestroga o słowach

Scythia, Scytha, Scythicum Regnum.

Te słowa Scytia, Scyta i Scytyckie Królestwo, szczycącym się nam Polakom nie jeno Scythem albo Sethem synem Jadamowym, ale też i Sczyćcem synem y Successorem Polachowem, nie tak by trzeba po Polsku pisać.

Iż iednak te słowa cudzoziemskie nie są nam w Polszczyźnie zwyczajne, dlatego zdało się raczej z łacińska je pisać, dla łacniejszego rzeczy zrozumienia. Właśnie tedy ma się zwać po Polsku Scythia Regia, Sczyciocha, a vulgaris (za Donem) Sczytocha: Scytha Regius Sczycioch, a vulgaris Sczytak. Scyticum, jeżeli co Regiorum Scytharum, to Sczycioński, a jeżeli vulgarium to Sczytackie.

PERSPEKTYWA na dojrzenie tego wywodu, którą pierwej trzeba przeczytać, temu ktoby miał wolą rzeczom przeczyć.

Jako Historye są popsowane; a co w nich zostało wiarygodnego.

Rozdział Pierwszy.

Jawna rzecz jest uważny Czytelniku, że pierwotna według Berosa Scytycka Istoria (lub ista rzecz) jak się co na świecie i kiedy działo: tak bardzo niepomiarkowane affekty ludzkie cudzej sławy pofałszowały, aż ledwie co w niej zostało z głosu pospolitego, czemuby rozum wierzyć pozwalał.

Naprzód albowiem Egipscy Chamowie sławną oną u Historyków sporkę o starożytność rodzaju z Scytami, Przodkami naszemi, długo wiodąc, skoro przemożeni byli znowu ciże w Babilonie (chcąc piórkiem połatać nagość dziedzicznego swego po Chamie przeklęctwa, w poddaństwo Scythom przez Japheta idącym) wszystką Istorię pofałszowali: pokazując przeciw Pismu Świętemu i oczywistej prawdzie, pierwotne Panowanie Światu w rękach poddaństwa Jafetczykom Chamianów Babilońskich.

Stądże ich świat zowie Chaldaei, zamiast Chwałdoi, jakoby cudzą chwałę dojącymi.

A Steph: Carolus in suo Dictionario Historico
mówi Berosus Babylonius cum Notarius & Scriba publicus suisset, omnem Chaldaicam defloruit Historiam, &c. & ipsum solum secuti sunt Persae in Assyriorum Monarchiae temporibus, ut Metasthenes author est.

Których bajki o pierwotności Assyryjskiej Monarchii nie mniej dostatecznie jako i uczenie zbija Oilb. Genebrardus, pokazując jej primam adolescentiam dopiero około czasów założenia Rzymu - to jest około 1633 Roku po Potopie.

Po Chaldeach samiż Polaczkowie nasi (których nad białe morze przeniesionych, część Pelasgami, część Polakoniami albo Laconami zwano) gdy tam jako na spokojniejsze miejsce pospolita szkoła świata z Tyru przeniesiona była (od której nowe jej gniazdo Athenae zamiast Uthenie albo Uczenie nazwano) nauką w pychę podniesieni: wygrzeczniwszy Scytycki albo Słowieński nasz język i nazwawszy się od tego Graecy (zamiast Grzeczni) tak sobie oślep wszytką chlubę starożytności przypisowali, aż im też za to świat przydał za tytuł Mendacees.

Po nich zaś we Włoszech także nasi Polacyusowie, albo Lacyusowie (zamiast Lachowie, jakimi ich i po dziś dzień Illirykowie zowią) na Polackiej tam sławnej Rzymskiej górze osadzeni, gdy złym przykładem Greków, także język nasz pospolity wyłacnili, jako i Graekowie wygrzecznili, od tego nazwawszy się Latini, jakoby łacniącymi, równie także rzeczy swe piórkiem oślep wynosili, aż ich za to Przodkowie nasi wniwecz obrócili.

Nuż teras Niemcy, zapomniawszy, że ich przodek jakiś Tuysko był (de terra ortus), tak sobie wszytką prawie chlubę świata gwałtem przypisują: aż ich wspomniany Genebrardus na kilku miejscach w tym usiłowaniu z Grekami porównywa. Toż i inne Narody czynią, milczeniem naszym ośmielone.

Zaczym, gdy każdy pisze nie Istorię albo istą rzecz jako co było, ale Historię lub raczej Historyństwo jakieś, co najwięcej ile jeno może dla chluby Narodu swego wymyślając: jawno jest, że wszystkie Historie tak bardzo muszą być popsowane, iż jak się rzekło, ledwie co wnich zostało z głosu pospolitego, czemuby rozum wierzyć pozwalał.

Rozdział 2
Jakimi instrumentami Historie mogą być w Istorię poprawione.

Wybierając tedy kwiecie pierwotnej Sczytyckiej Istorii (która sama tylko prawie ma jedyny zapach prawdy świętej) między tak gęstym cierniem rozmaitych fałszów, nie widzę innych do tego instrumentów tylko Biblię Świętą, Głos pospolity (Etymon, to jest Wied albo wiadomość imion, co które prawdziwie ma znaczyć).

Iż tedy prawie jeno tymi trzema instrumentami robię Istorię moją (z której ten sok sławy Narodu naszego wycisnąłem) dla tegoż o każdym z nich z osobna przestrzegam.

Rozdział 3
O Pierwszym Instrumencie, to jest Biblii Świętej.

Naprzód tedy o Biblii Świętej uważ proszę mądry Czytelniku, że się Księgi tak Starego jak i Nowego Testamentu pospolicie na czworakie dzielą. To jest: Legales, Propheticos, Sapientiales i Historicos. A tych ostatnich jest 12. To jest: Iosue, Iudicum, Ruth, Regum, Paralippomenon, Ezdrae, Tobiae, Iudith, Esther, Iob, Machabeorum, i Actus Apostolorum.

Po tym, że też Mojżesz w Genesis, także Izajasz, Jeremiasz, Ezechiel, Daniel, Jan Święty w Apokalipsie i wiele innych, nie tylko Prorokami byli, ale też i Historykami Bożymi.

Jakim rzetelnie Hieronim Święty zowie Daniela. Zaczym nie jest nic przeciwko Doktorom Świętym i duchownemu ich wykładowi, on wcale zaniechawszy, niektóre miejsca Pism Świętych według litery po Istorycku wykładać.

Rozdział 4.
O Drugim Instrumencie to jest: Pospolitym głosie.

Pospolity głos tak wielkiej wagi jest, że otrzymał tytuł Vox populi vox Dei.

Ten zaś dwoiaki jest, Pisany i Ustnie podany.

Pisany głos pospolity jest kiedy (co w Historiach znajdujemy od wszystkich albo przynamniej wielu zeznano) tak, iż nie może być wywrócono: jako na przykład że Scythae antiquissimi hominum.

Że przedysputowli Egipcjan przeciw temu przeczących.

Że oni świat zrazu osadzali i Królestwa postanawiali.

Że od wieków zawsze byli różni Regij a vulgaribus, y Scythia ich biformis, to jest od połowy w górę Panna, a w dół Jaszczurka.

Nuż to, że Scytia Panna: to jest Regnum Scytharum, po wyjściu z Armenii (gdzie Mojżesz Raj, a Scytowie początek swój Egipcjanom pokazowali) naprzód w Syrii było, a po tym w Europie wzdłuż między Donem i staremi granicami od Niemiec, a wszerz między Dunajem i Pruskiem Morzem.

Także iż tej Scytii Pannie dał Hercules Baltheum perpetuae successionis, i łuk prawnej potęgi, dla sposobniejszego nastąpić po nim.

Nusz to, że Scytom Królewskim wszystka Azja półtora tysiąca lat przed Ninem hołdowała: i inne tym podobne rzeczy, którym nikt nie przeczy.

Podany zaś głos pospolity jest, który wypadszy z uszu starożytności, jak Echo po górach tłucze się po uszach ludzi pośledniejszych wieków: o jakiem mówi Mojżesz (Deut 32):

Memento dierum antiquorum, cogita generationes singulas, interroga patrem tuum & annunciabit tibi, maiores tuos & dicent tibi.

A Dawid Psalm. 43: Deus auribus nostris audivimus, patres nostri annuciaverunt nobis.

Wielki wtedy jest dowód czegokolwiek pospolitem głosem lub pisanym albo ustnie podanym. Jednakże o tym pośledniejszem z pilnością uważać potrzeba: jeżeli takowy Naród, który go woła, nie jest podejrzany o udawanie jakich bajek za istotną prawdę.

W czym ledwie się podobno który niewinnem znaleść może prócz naszych Słowieńskich, a mianowicie Polaków albo Sczytów Królewskich.

Bo przodkowie nasi żadnej potrzeby nie mieli cokolwiek zmyślać, będąc pełnymi wszelkiej chluby: tak starożytności rodzaju od Scyta lub Seta syna Jadamowego, jako też zacności Szlachectwa od Polacha pierwszego, syna Jafetowego: Nuż góry nad wszystkimi Narodami (które im od pięćsetnego sześćdziesiątego roku po stworzeniu świata, jako Trogus uczy, zawsze hołdowały) i tak wielkiej pobożnośći, że ich wszyscy starzy z Homerem zwali iustissimos & sanctissimos viros:

Także wynalezienia nauk, od których saccae (zamiast żacy nazwanym) potwierdzają tego, tak przezwisko starych Philozophów Magi (bo Żydzi Scythy Magogami zowią) jako też i słowa scientia soitus.

Nuż dzielności wojenney wszytkiemu światu wiadomej: i wszelakiej prócz tych inney chluby, którąkolwiek by się jeno mogła wymyślić.

Ani tedy potrzeba kiedy było Przodkom naszym cokolwiek zmyślać, ani też mogą być o to światu podejrzani: ponieważ wszystka starożytność zowie ich simplicissimos & pijssimos viros.

Zaczym pospolity głos Narodu naszego/ godnieyszy iest wiary nad wszystkich inszych/ którzy z iawnych bajek początki swe pokazuią: tak iż po Piśmie Bożym/ nie może być większe nad ich głosem dowodzenie.

O którym Ioannes Archiepiscopus Gnesnensis (w Kadłubku) mówi:

Fuit quondam in hac Repub. virtus, quam velut quaedam luminaria Caeli, non quidem seripturae membranulis, sed clarissimis gestorum radijs Patres conscripti illuit ravere. Non enim plebei Aborigines, non vendicariae illis principatae sunt potestates, sed Principes succedanei, quorum strenuitas licet nube ignorantiae obducta videatur, mira tamen rutilantia tot saeculorum tempestatibus extingui non potuit.

Czemu? Bo jeden drugiemu powiada, według pomienionych słów Mojżesza i Dawida. A to mianowicie przez pieśni, w których pierwotne Istorie nasze bywały, od których nas niegdyś zwano Gethami zamiast Gędami. A tych takich pełno się jeszcze między gminem osobliwie po Rusi i Moskwie zawija: z których siła się może kto chce nauczyć.

Uważ tedy proszę mądry Czytelniku, że ja nie wiatr gonię, szukając po Historiach tych, co Principes succedaneos, od Tanausa pierwszego tu Pana (w którym ten Wywód kończę) aż do dzisiejszego Króla Pana Naszego.

Rozdział 5.
O Trzeciem Instrumencie, to jest: Etymonie słów, co ma z Istorią, a że nie może być jeno z pierwotnego języka.

Na obaczenie coby miał do Istoryii Etymon (to jest Wied, albo wiadomość imion) potrzeba uważyć, iż od początku świata nigdy żadnej rzeczy nie przezwano, jeno według tego, jako jej przyrodzenie wyciągało.

Bo mamy Genesis 2 : Vocavit ad Adam cuncta quae fecerat ut videret quid vocaret ea - to jest: aby był obaczył, jako miał co nazwać według jakowości każdej rzeczy.

Dla tegoż przydawa Mojżesz:

Appelavitque cuncta nominibus suis, - to iest ich własnymi, jakie przyrodzenie każdej wyćiągało.

A nie jeno w ten czas, ale też i potym, tak Jadam swe syny, jako i oni swoje potomki, także góry, lasy, krainy, rzeki i inne rzeczy takiemi słowami przezywali, jak ich abo czas, albo dzieła, jakie wyciągały.

Stądże w Biblii pełno mamy przyczyn, dla których komu jakie imię było dane, albo co przezwanego:

Jak w Genesis 10, Nomen uni Phaleg, eo quod in diebus eius divisa sit terra.

To albowiem za fundament wziąwszy, jawno jest, że i w samych słowach dobrze zrozumianych, dyszy niemal wszystka prawda Istorii, albo istotnej rzeczy, jak się, co i kiedy działo na świecie.

Przeto nie dziwuj się proszę uważny Czytelniku, żem ja wziął przed się Etymon albo Wied-imion, to iest scientiam nominum, za trzeci Instrument albo materia Istorii mojej.

Tak to albowiem wielka rzecz jest, kiedy się może mówić i samo to słowo pokazuje: Że niemal wszyscy Historycy, za tak wielki fundament mają podobieństwo słowa, aż też nigdy i w niepodobnych rzeczach nim się kontentują.

Jako między innymi Sarnicki nasz, chociaż to zacny i poważny Historyk, a przecie jednak dał się niektórym innym uwieść, iż dla samych tylko słów Biblijnych Assarmot i Peleg i on początek Sarmatów Polaków usiłuje z Żydów pokazać: choć wszystkiemu światu jawno jest, że nie z Sema, ale z Jafeta idziemy.

Na objaśnienie tedy, jako to wielki jest Fundament i czego potrzebuje, żeby się na nim bezpiecznie stać mogło, uważyć potrzeba, iż prawdziwy Etymon albo Wied-imion nie może być jeno z pierwotnego języka, którym Adam i Noe gadali. Bo rzetelnie Moyżesz mówiąc ( Genes. 2 ) :

Omne quod vocavit Adam animae viventis ipsum est nomen eius

- jaśnie naucza, że wszelkie inne imiona, prócz onych, nic innego nie są, tylko popsowanie słów pierwotnych.

Które nie tylko czasu budowania wieży Babel nieskazitelne trwały, według onych słów Genes. 11.

Erat autem terra labij unius & sermonum eorundem,

- to jest: że wszyscy jednako wymawiali, te same, pospolite wszystkim słowa: ale też i za czasów Mojżesza trwały, bo pro praesenti suo tempora, mówi, ipsum est nomen eius.

Stądże Jozeph. ( lib. 1. Antiq.) rzetelnie mówi. Że "Animalia etiam nunc ijs nominibus vocantur, quae illis Adam imposuit."

Czego mu potwierdza Euseb. ( lib. 11 ) de praepar. Evangel.

Rozdział 6
Że pierwotny język nie był popsowany, gdy Babel budowano oraz o tym, gdzie i w kim został nienaruszony.

Ze wspomnianych słów Mojżeszowych znać, że przy wieży Babel, pierwotne słowa nie były zagubione, ale tylko gęba ludzka popsowana.

Stądże mówiąc o onej odmianie Genes. 11 "Ibi consusum est labium universae terrae", nie przydawa "& sermones", jak trochę wyżej, mówiąc o dawniejszych rzeczach powiada:

Eratantem terra labij unius & sermonum eorundem.

Na którym fundamencie stojąc, to jest, że on pierwotny język został kędyżkolwiek w cale i po rozproszeniu budowników Babilońskiej wieży, a zatem że i po dziś dzień gdziekolwiek być musi (jako się z Jozepha i Euzebiusza w 5. rozdziale pokazało), łacno się dorachować, któryby był z dzisiejszych.

Bo ponieważ nikt jeszcze nie zadał tego Noemu, aby jego język pierwotny miał w ten czas być zepsowany: (a to dlatego, iż nie był między onymi złośnikami, co Babel budowali) tedyć pewną rzecz jest, iż tam gdzie on był, na ten czas musiał w całości pierwotny język zostać, nie tylko w nim, ale i w tych co koło niego, albo przy nim byli.

A iż Noe, według wszytkich, w Syrii był pod on czas i tam umarł, jako Genebrardus ( lib. 3 ) dostatecznie wywodzi: tedyć pierwotny Syryjski język musiał być tenże co i przed Potopem; a to w Jafetowym pokoleniu, które tam i potem według wszystkich zostało.

Stądże wspomniany Genebrad mówi:

Sed nec qui morabantur in Syria & Chanaan (to iest Palestynie) videntur intersuisse constructioni Turris, aut communicasse: quoniam Genes. 11. structores dicuntur desceadisse de Oriente in campum terrae Sennaar, illicq; ad hoc opus consedisse. Syria vero & Chananaea erant in Occidente terrarum quae tunc incolebantur.

A Rabin Juda in "tractatu Sanedrin" rzetelnie uczy, że Jadamów język był Aramejski, to jest Syryjski: bo Syrią nie tylko Żydzi, ale też i Hieronim Święty i między innymi Historykami Ptolomeusz ( lib 5 ) Aram zowie, a Ioseph. Antiq. Syry Arameami.

Rozdział 7.
Że pierwotny Syryjski język Słowiański był.

Nie może się tedy wątpić, że pierwotny Syryjski lub z Żydowska Aramejski język nastarszy jest. Pierwotny mówię, bo dzisiejszy Syryjski, szczero chaldejski jest. Dopiero tam za czasów Nabogdonozora wprowadzony. Gdzie się od miejsca tylko zowie Syryjskiem, równie jako Tatarski w Krymie Scytyckim i Niemiecki w Prusiech Pruskiem.

Na który stopień oczywisty prawdy wstąpiwszy, łacno się znowu dorachować, iż pierwotny język Syryjski, którym Jadam, Noe, Sem i Jafet gadali, nie inny był, tylko Słowiański.

Ponieważ albowiem jednisz to byli różnymi względami Syrowie i Arameowie, a o tych Plin: (między innymi) rzetelnie mówi ( lib. 6, cap. 17 ):

"Aramaei ab antiquis vocabantur Scytae, qui & alio nomine Saccae appellantur":

tedyć pierwotny Aramejski lub Syryjski język, musiał być nie inny tylko Scytycki.

Czego nie pomału potwierdza Scytharum civitas, o którey mamy 2. Machab 12, iż tylko 600 staj było od Jeruzalem.

Jeżelić albowiem aż tak blisko były granice Scytyckie, tedyć pogotowiu dalsze onego miejsca Samarytańskie i Syryjskie musiały być Scytyckie.

Własności zaś języka Scytyckiego łatwo się znowu dorachować: wspomniawszy na to, iż Królestwo Scytyckie wszystek świat cum Fasciculo Temporum w dzisiejszy Koronie Polskiej pokazuje.

Bo jeżelić tu jest Królestwo Scytyckie, tedyć i tutejszy język, a nie który inny, musi być prawdziwem Scytyckim.

A iż w Koronie Polskiej, nigdy, od początku jej, nie było innego języka, prócz dziśiejszego (jako się w tym wywodzie obaczy) tedyć tenże musiał być i w Syrii Przodków naszych, którzy tam Egipcjany o starożytność rodzaju przedysputowali.

Jawno tedy jest, że Scytycki albo Słowiański nasz język, nic więcej nie jest różny od pierwotnego Syryjskiego lub Aramejskiego, jeno jako Łaciński od Rzymskiego.

Zaczym wątpić się nie może, iż ten jest najstarszy na świecie, i on własny, o którym Genes 2. mamy:

"Omne quod vocavit Adam animae viventis, ipsum est nomen eius."

Dlatego się Słowiańskim, jakoby pierwotne, i jedynoprawdziwe słowa mającym zowie.

Jaśnie to i rozum sam pokazuje, że Słowieński język Scytharum Regiorum pierwotny jest na świecie, poniewasz wszystek świat woła że "Scythae antiquissimi hominum".

Co łatwo każdy przyzna, zobaczywszy w tym Wywodzie, że się tak nazywają od Seta, nasławniejszego syna Jadamowego, którego Chaldoewie, Arabowie i wszystka Azja, nie Setem, ale Scytem zowie.

A żeby jednak ani o tym kto nie wątpił, iż takową Syryjsczyzną abo Aramejszczyzną Jadam, Noe, Sem i Japhet gadali i Mojżesz pisma zostawiwszy o niej wspomniane słowa Genes. 2 a nie o dzisiejszej Żydowiznie napisał; niech proszę wspomni i uważy naprzód słowa Hieronima Świętego in "prologo Galeato":

"Certum est Esrdram scribam legisq; Doctorem, post captam Hierosolymam & restaurationem templi, sub Zorobabel alias reperijsse literas, quibus nunc utimur, cum ad illud usq; tempus ijdem Samaritanorum & Hebraeorum characteres fuerint."

Potem na one Nehemiasza ( rozdział 8 ) :

"Principes familiarum universi populi, cum Sacerdotibus & Levitis, iterum congregati venerunt ad Esdram rogantes ut interpraetaretur eis verba legis."

Z tych albowiem textów znać, że Żydzi przed pojmaniem, nie tylko litery, jak po nim, ale też i pisma Samarytańskim albo Syryjskim językiem mieli: bo to jeden był, jak Mazowiecki z Polskiem.

Stądże pismienni Żydzi, zawsze się go uczyli, dla zrozumienia Pism, tak jak my dziś łacińskiego. A to jawno jest z onych słów ich do Rabsacena, gdy im, oblężonym rozbaczał albo rozważał poddać się Królowi Babilońskiemu:

"Praecamur ut loquaris nobis servis suis Syriace, siquidem intelligimus hanc linguam, & non loquaris nobis Iudaice audiente populo qui est supra murum." ( 2 Reg. 18 )

Skąd znać, iż piśmiennych Żydów inny był język od gminnego Chananejskiego, jak go Izajasz ( cap. 19 ) zowie.

Jeżelić tedy pismienny u Żydów język Syryjski był, tedyć nie pochybnie i pierwotne ich Pisma Syryjskie albo Aramejskie.

Tego tedy pierwotnego Syryjskiego języka gdy potem i Kapłani Żydowscy z innymi piśmiennikami, do końca w Babilońskiej niewoli zapomnieli, dlatego musiał proszony od nich Ezdrasz przełożyć Mojżeszowe pisma na Babiloński; z którego słowami wrócili Żydzi z Babilonu.

Co gdy uczynił, dopiero jako tamże u Nehemiasza (rozdział 8 ) mamy:

"Legerunt in libro legis Dei, distincte & aperte ad intelligendum, & intellexerunt cum legeretur."

Dlaczego? Bo już był in vulgarem Babylonicam linguam illorum przełożony.

Jawno tedy jest, że dzisiejsza Żydowizna, lub raczej Ezdraizna, nic innego nie jest, jak tylko Chaldejski język, Żydowską gębą cokolwiek odmieniony; którego takowego Mojżesz ani słyszał.

Zatem, pisma jego nie mogły być tylko pierwotnym językiem Syryjskiem, albo Scytyckim, jako wspomniane pograniczne Samarytańskie miasto Scytharum potwierdza.

Bo ten pierwotny, jak i sami Scytowie, ich język Syryjski, że niegdyś pospolity był tak w Egipcie za Mojżesza, jako też w Babilonie i Persji, jawno jest nie tylko ze wspomnianego Rabsacena Babilończyka, że go umiał i z onego listu przeciw Żydom do Artakserksa, o którym mamy 1. Ezdrae. 4:

"Epistola autem accusationis, scripta erat Syriace, & legebatur sermone Syro"

ale też i z onych słów Mojżeszowych:

"In exitu Israel de AEgypto, domus Iacob de populo Barbaro,"

bo Słowaków wszyscy Grekowie zwali Barbarami, jako się w 9. Rozdziale pokazuje.

Rozdział 8
Iż Etymon słów nie może być prawdziwy, jak tylko ze Słowiańszczyzny.

W oczywistości prawdy wspomnianych rzeczy, opuściwszy dalsze wywody, jawne jest, iż ponieważ język Słowiański znajduje się być najstarodawniejszem na świecie: tedyć wszystkie inne nie mogły być tylko z niego wypsowane. Zaczym prawdziwy Etymon albo Wied-imion z niego wypsowanych nie może być, jeno z niegosz też samego dostąpiony.

Zatem, ktokolwiek go szuka w innych językach, nie potrzebnym dowcipem na wietrze buduje, błędy błędami rzekomo objaśniając, a ono tym bardziej słowa zatrudniając: jako wiele ich czyniło i czyni, uwiedzionych nie pomiarkowanem afektem przeciwko językom swoim.

Jest teraz między innymi Doktor jeden w Rzymie, który usiłuje pokazać, że Łacina z Żydowizny wypłynęła.

Na co, gdym go tak rok pytał, jakimby to prawem, albo z jakiego fundamentu czynił, to jest, czy mógł by wykazać, albo że Żydzi Rzymiany spłodzili, albo że przed nimi we Włoszech byli, albo że Rzymiany niegdyś uczyli, albo że Ojcowie ich do Żydowskiej Ziemi na nauki niegdyś jeżdżali, albo cokolwiek takowego.

Zamilkł nieboraczek stary, nie bez wielkiego śmiechu z niego kilku ludzi uczonych, co przy tym byli.

Równie także Bekanowi i niektórym innym, dowcipne bajki o pierwotności swych języków światu podającym i starodawne słowa niemniej Azjańskie i Afrykańskie, jako i Europejskie z nich wywodzić usiłującym, trzeba by pierwej na to jakie prawo albo fundament usiłowania swego pokazać, to jest, albo że Azjanom i Afrykanom początek jaki dali, albo że tam przed nimi byli, albo cokolwiek takowego.

Nie dość tedy na tym, dowcipnie wymyślać jakie podobieństo niektórych słów starodawnych zamiast prawdziwego ich Etymonu, ale trzeba na to pierwej pokazać takie Prawo, jakie ma nasz język Scytycki albo Słowiański, że

"Principatus originis semper Scythis tribuitur, a quibus auctis colonias ferunt per orbem diffusae suisse."

Czego iż wszystek świat Marco Polo Catonis pozwala: za takim Prawem śledząc głosu pospolitego, jawno jest, iż jeżeli Scytowie świat zrazu osadzali, tedyć osadzony gdzieszkolwiek po świecie ich Naród, bez wątpienia swym językiem Scytyckim albo Słowiańskim wszędy gadać musiał, póki go nie wygrecznił na Greczyznę, albo nie wyłacnił na Łacinę, albo jakkolwiek inaczej nie wyforemnił.

Zaczym, gdy którego słowa tak wyforemnionego, albo raczej wypsowanego, świat nie rozumie: trzeba prawdziwego jego Etymonu (albo Wiedu-imion) nie gdzie indziej szukać, jak tylko w pierwotnym Scytyckim albo Słowiańskim języku, z którego jest wypsowane.

Rozdział 9
Że Greczyzna, Łacina i innze języki ze Słowiańszczyzny są wypsowane.

Dla dorachowania się prawdziwego Etymonu, albo Wiedu-imion jakichkolwiek, potrzeba uważyć, jak je psowali Garbarze pierwotnego języka, Grekowie abo Łacinnicy, i którzykolwiek inni.

Bo o Grekach, iż cokolwiek mają, tedy od nas wzięli, jawno jest ex confesso illorum apud Varrone ( libro 1 de Anag. ), Gdzie pisze, iż gdy Crates Philozow ruszył był niegdy wątpliwości. Czemu by się nie mówiło Alpha Alphatos, jako Gramma Grammatos, odpowiedzieli mu drudzy Philozophowie Greccy: Haec vocabula non sunt nostra sed barbara, to jest Słowiańskie.

Bo tego języka ludzie zwali Warwarami, jakoby Gwaru warownego: którego słów Chrząszcz, Chrzest, Trzpień, Trzmiel i tym podobnych, żadna gęba niewarowna nie wymówi.

Jeżelić "Alpha vita" &c. Słowiańskie są słowa, to jest "Dałba wieda", jakoby "Datrix Scientiae", tedyć po gotowiu i inne tymi literami wygrzecznione.

Jak dość rzetelnie pokazuje Archilochus lib. de temporibus, mówiąc o Homerze:

Ultimum hunc Homerum aetas nostra cernit, qui Olympiade 23. & a Troiae excidio anno 500. patria Maeon, Olympico certamine victor, iudicio totius Graeciae eximius Pooetarum est habitus, & ei soli ius tributum emendandi characteres & nomina & linguam Graecam: quae ut ferunt Cadmus Samothrax fere Barbara & plena ruditatis, attulit sub excidium Troianum. Sunt ergo nunc characteres ab Homero forma elegantiore: nam primi Barbariem quandam vetuslam, & non Phaenicum habent ut cernimus, & Gallatarum atq; Maeonum figuras retinent. Idem Homerus reformavit characteres, & Grammaticae praecepta primus dedit, cum antea quisque sermone scriberet, simur & loquebatur vernaculo.

W których słowach uważyć potrzeba naprzód, iż Grecki język nie był pospolity albo przyrodzony, ale Szkolny, dowcipnie zmyślony.

A potym, że ich pospolity sermo vernaculus nie mógł inny być, jeno Słowiański, jaki był od początku, zawsze i jest po dziś dzień w Chracji, Bułgarii, Macedonii, Ragusach, Dalmacji, wszystkim Illyryku, Bośni i wszędy około tej miłej Grecji, albo rzekomo grzeczniejszy ziemice, którą przed tym Pelazgią zwano.

Bo rzetelnie świadczy Thucydides ( lib. 1 ), że tych słów Graecus i Barbarus, nie było za czasów Homera, i że on Greki zwał Pelasgami albo Myrmidonami; A sam zaś Thucydides wszędzie zowie ich Hellenami.

Skąd jawno jest, że Polaczkowie lub z Grecka Pelasgowie, od miemidowania, Myrmidones, a od miejsca nad morzem, Olani albo z Grecka Hellenes nazwani, pospolitym niegdyś Słowiańskiem językiem gadali i tychże liter co i Maeonowie Słowacy zażywali, aż do czasów Homera.

Który i sam też będąc Słowakiem (poniewasz był Maeon) nie nowe słowa i charaktery wynalazł, ale nasze, Starosłowiańskie wypolerował.

Bo mu (iako Auchiloch mówi) ius tributum erat, nie adinveniendi ale emendandi characteres & nomina, & lingua Graecam,

to iest oną vernaculam za czasem tak rzeczoną gdy z wypolerowanych słów powstała wrzkomo grzecznieysza.

Nie może się tedy wątpić, że Greczyzna pierwszy początek swój dopiero w 1700 lat po Potopie wzięła od Homera: ponieważ on, w 500 lat po zburzeniu Troi, pierwotny język Słowiański polerował: a Troja 1200 lat po Potopie zburzona była.

Od którego czasu Homerowego, Pelasgowie nasi, pierwotny język ode dnia do dnia polerowali, póty aż w kilka wieków Greczyznę ustanowili. Za które niepotrzebne usiłowanie Myrmidonami byli przezwani.

A co się zaś tknie Łaciny, rzetelnie mamy in Supplemento Chronicarum Iacobi Bergomensis:

Notandum autem est, quod Latina lingua, quadrisariam distincta est: in Priscam scilicet, & Latinam, atque Romanam & Mixtam. Prisca sub Iano & Saturno, Latina quae sub Latino caeterisque Tusciae Regibus suit, Romana denique quae post Reges exactos caepit, Mixta autem quae post dilatatum Imperium crevit.

Co, żeby się tym lepiej zrozumiało, potrzeba wspomnieć na słowa Berozowe o najpierwszych obywatelach Włoskiej ziemi ( Lib 5 ):

Comerus more Scythico unde venerat docuit suos Italos urbem curribus componere. Et ideo Veij appellati sunt vocabulo Sago, qui plaustrum Veias appellant, & urbem ex his compositam Veitulam/ si magna est Vlurdum/ si metropolis Ciocholam. A o ich pierwotnych naukach tenże lib. 3. mówi. Eodem tempora Ianus pater, Ianigenas Radzenuos docuit Phisicam, Astronomiam, Divinationes, Ritus: & Ritualia conscripsit, omniaq; literis mandavit. Eisdem vero nominibus & veneratione Divina sunt prosequnti, quibus in Armenia Saga erant usi.

Jawno tedy jest, iże ten Komor albo Gomer, syn Jafetów, Scyta był, który z pierwotnym Słowiańskiem językiem naprzód z Armenii do Syrii albo Aramei, a potem stamtąd tu do Korony Polskiej, albo Scytii Królewskiej przyszedł: skąd i do Włoch tenże też na ostatek Sczerosłowiański zanieść musiał.

Czego i same pomienione słowa Veias, Veitula, Vlurdum, Ciochola, i Radzenui potwierdzaią.

Bo lubo je Berosus jako nie wiadomy Słowiańszczyzny tak bardzo popsował, jednakże z opisania ich łacno się domyślić,

iż Veias położył zamiast Wos,
Veitula zamiast Wieśtula iakoby tułaiąca się abo ruchoma,
Vlurdum także zamiast Wlurdom lubo z dźiśieysza Filerdom jakoby gruntowne budowanie/
Ciochola zamiast Co-okoła, jakoby do koła obwiedzione (stądże Moskwa po dźiś dźień Zamek do koła obwarowany Kołowańcem zowie)
i Radzenui zamiast Rodzeni, to iest dźieći iego.

Rzecz tedy pewna jest, iż ona Prisca lingua Latina Bergomensowa Sczerosłowieńsczyzna była, jako tam Komor z dźisieyszej Korony Polskiej, albo Scytii Królewski zaniósł.

Która gdy we Włoszech za czasem w wielu słowach odmieniono, tak iż podobno różna już była jako teraz Czesczyzna od Polsczyzny: te taką dopiero Latinam albo łacniejszą (to jest im do wymawiania) i Authora onego łacnienia Latinum przezwali.

Potym, gdy codzień obcinając pierwotny język (za co tytułu "Taliani", to jest "ucinacze" dostali) nuż litery odmieniając, i różnymi innymi sposobami, o których się niżej powie, już w poły różnych słów narobili, w ten czas był trzeci ich język podobny owemu niektórych, co gadając po Polsku mieszają Łacińskie słowa, jako na przykład:

"Słyszałem piękny Dyscurz o Compozytiey między Status."

Stądże Bergomensis, takowy język, ani Polski, ani Łaciński, zowie Mixtam lingua; czyniąc go czwartym z trzeciego.

Naostatek, skoro już wszystkie prawie słowa na kopyto swych języków przerobili: dopiero w ten czas powstał czwarty ich ięzyk, który Bergomensis trzecim czyni; zowiąc go linguam Romanam.

W którym polerowaniu języka, gdy gmin nie mógł z Skolutkami w ras naskakiwać, stąd powstała różność Włoszczyzny od Łaciny.

Równie tedy tymże sposobem Grekowie, Egipcjanie i którzykolwiek inni na świecie, nie jednym skokiem, ale po stopniach odmiany, języki swoje w dzisiejszą doskonałość nie rychło przywiedli.

Jako na przykład z płomienia nie zaraz uczyniono flamma, ale podobno pierwej płoma, potem plama, nuż blamma, aż na ostatek stanęło flamma: także i inne słowa.

Czego dość rzetelnie to samo potwierdza iż nie mieli zrazu (iako uczy Angelus Roccha in sua Bibliotheca Vaticana) ieno 16. liter/ to iest: A B C D E F I L M N O P R S T V. Aż po tym, nie rychło z czasem i nie razem H K Q X Y Z wynaleźiono.

A o literach F i V konsonanśie tamże pisze/ iż ie dopiero Claudius Cesarz wynalazł: i dokłada tego/ iże starśi Łaćinnicy nie pisali fruges ale bruges, nie fama i fanum, ale bama y banum, nie Caesar ale Kaysar, nie Pyrhus ale Purrhus, i insze tym podobne słowa.

A po wynalezieniu litery F, pisze, iż jey tak barzo zażywali/ że nie pisano hordeum veho, ale fordeum vefo, nie Octavianus ampliavit, ale Octafianus ampliafit, nie vulgus vixit, ale fulgus fixit, a przed tym bulgus bixit, także i insze słowa.

Stąd znać, że Ciceronowe pisma, także Iulij Caesaris i innych którychkolwiek starych Authorów, w których wyborną Łaćinę widziemy, mędroszkowie tych świeższych ledwie nie naszych wieków przerobili: ponieważ w nich nie ma nic tak śmiesznych słów staroświeckich, jakie bywały za ich wieków i długo potem.

Czego dość oczywiśćie potwierdza świeży na świećie Kalepin/ którego pierwszą i własna iego editia niemal tak różna iest od dźiśieyszych, iako oneczne Plautusowe tolutim badisa od dźiśieyszego paulatim equita, y insze podobne starołaćińskie słowa.

Rozdział 10
Sposób dorachowania się Etymonu z języka Słowiańskiego.

Takowe tedy wypłynienie wszelakich ięzyków z naszego pierwotnego pokazawszy, jawno jest iże wszystkiego świata rozmaite słowa musiały z niego wziąć jakiszkolwiek początek.

Zaczym, kto się chce ich prawdźiwego Etymonu albo Wiedu-imion lubo zrozumienia dorachować, trzeba je zaś temiż nazad sposobami odpsować, jakiemi są zepsowane: niegdzie początki słów odcinając, niegdzie też odmieniając, niegdzie średnie litery abo sylaby wyrzucając, niegdzie przydawając, niegdzie przesadzaiąc i różnemi innymi sposobami: Które garbarze słów starych zwali z razu Wygorami, a za czasem Figurami, jakoby Wyborami.

Z jakich zdało się tu kilka połoszyć za Reguły, przez które sieła jest w tym Wywodzie słów odpsowanych: aby każdy widział, że się nic lekkomyślnie w nim nie położyło.

Reguły abo sposoby którymi pierwotne słowa psowano.

1. Od wszystkich słów które się od A lubo E. poczynaią/ pierwotny początek odćięto. Jako na przykład:

ex Gabris uczyniono Abror,
ex Saccaron Accaron,
ex Hades Ades,
ex Nagona Agona,
ex Matheas Atheas,
ex Sarbis Arbis,
ex Gaza Aza,
ex Bavari Avari,
ex Caulon Aulon &c.
Także ex Belea uczyniono Elea,
ex Hebuda Ebuda,
ex Iechne AEchne,
ex Herebus Erebus,
ex Retulani Etulani,
ex Sergestani AEgestani &c.

Które wszystkie słowa i innych takowych niezliczona rzecz, znajdują się dwojako pisane w Historyckich Dykcjonarzach, a mianowićie Stephani Caroli.

Toż wielom słowom (nie wszytkim jednak) uczyniono, które się i od innych wokalisów poczynają.

Jako ex Hierycho Iericho,
ex Hieremias Ieremias,
ex Hieroboam Ieroboam,
ex Hyberia Iberia,
ex Hyberus Iberus,
ex Hyarbas Iarbas
ex Tyscopolis Ischopolis &c.
Także ex Colchinium Olchinium,
ex Corope Orope &c.

2. Niekiedy też i tak już obćięte słowa z consonantów, znowu doobcinywano i z zostawionych wokalisów.

Jako ex Acantium uczyniono Cantium,
ex Alconia Laconia,
ex Adamastor Damastor,
ex Apulia Pulia &c.

3. Niektórym zaś słowom razem całe sylaby ucięto,

jako ex Illyberia uczyniono Liberia,
ex Illyberis Liberis,
ex Iobachus Bacchus,
ex Palatij Latij &c.

4. Niemal we wszystkich pierwszych syllabach zamiast naszego O kładźiono A, żeby jeno czymkolwiek różne były słowa nowsze od pierwotnych:

iako morze mare,
sól sal,
nos nasus,
komin caminus,
Poganin Paganus,
owies Avena &c.

5. Nie maiąc nowsze języki odmian liter, jak my, kładli dwoje aa zamiast naszego A, jakie mamy w słowach bał/ dał/ miał rć.

Także dwoje ee miasto naszego E. iakie mamy w słowiech/ grzech biegł legł rć.

Czego stąd się dochodzi, że takowe aa lub ee odmieniwszy na A lubo E alić wnetże tak się rozumieją, jako je pospolićie wykładaią. Jako na przykład Baal czytając Bał, alić się rozumie straszny; jakiem on być musiał, ponieważ wszystka Azja przezeń przysięgała. Dlategoż to imię wykładaią dominas vel subijciens aut possidens: a Grekowie Baala Marsem być rozumieią.

Także Beelphegor, czytając Beł-phegor, alić wnet się objaśnia, czemu to słowo Bel, vetustum albo destuentem wykładają, to iest iż dawno niegdyś był.

6. Dla tejże przyczyny zamiast naszego O. iakie mamy w słowiech tór, gór, plótł rć. kładli au:

iako zamiast óro, tóro, Plótus &c.
taurus aurum Plautus &c.

7. Równie także y o konsonantach uważyć potrzeba/ iż miasto naszego I. niemal zawsze kładli dwoie II. Jako Wał Vallis Gołec Gallus, Bał abo Beł Bellus &c.

8. Także zamiast naszego "ś" kładą "sc". Jako Żydowskie śin scin, roś, resc, Sith Scyth, Mathuśalach Mathuscialach &c.

9. Nuż jawno jest/ że Łaćinnicy albo Włoszy wszelkie Ch, także C. przed A, O. V. czytając za K. sielą przez to słów niepojętych uczynili: iako capio, captivitas, caputium &c. które czytaiąc przez C jako je napisano, jawno jest iż capio i captivitas są nasze capam i zaczapienie, a caputium brat czapczyn.

10. Toż rozumieć i o literach C i T, z których tamte przed E, I czytają za dz, a te przed temiż wokalisami za C.

11. Uważyć też potrzeba/ iż Grekowie nie maiąc liter B. ani C. nie czytali Barbarus ale Warwarus/ nie Basilica ale Vażylika. rć. a miasto C. pospolićie pisali K.
Żydźi także na wielu mieyscach B. miasto W. y wzaiem W. miasto B. czytaią.

12. Nuż TH Grekowie niegdyś kładli za T co się wymawia niemal jakoby w nim J było: jako w słowie Athenae zamiast "utienie" albo uczenie, iż tam szkoła pospolita była: Niegdyś za takoweż D.

Stądże Łacinnicy Greckie Theoi piszą Deus, i także tym podobne.

Czasem też i za proste D, jak w słowie Etymon zamiast Wied-imion. Łacinnicy zaś byle czym tym różnić D, często w Th odmieniają: jako Dronos Thronus, Gęda Getha: Stądże sławne są u Poetów Gethyca plectra.

A czasem też i w proste T. iako Powiedacz Poeta.

13. To też uważyć potrzeba, że Żydzi nie mają pewnych jako my Wokaliszów, ale je w jednem tylko Aleph punktami rozznaczają, równie jako my a, ą od gołego A.

Zaczym Etymonując słowa, nie trzeba się wiele sadzić na ich Wokalisach, ale tylko na samych prawie Konsonantach.
Często też H niepotrzebnie przydają: jako Hieruzalem zamiast Jeruzalem.

14. Nuż trzeba zawsze i na to pamiętać, iż przed Claudiuszem (jako się w 9 rozdziel pokazało) nie było liter F i V konsonansa. Zaczym Etymonując słowa, tak je trzeba czytać, jako na on czas pisano i czytano, gdy nimi co było przezwane.

15. To też uważyć potrzeba, iż literę X kładli zamiast naszego "gz" albo "kz".

tak iż jedno Ksiądz albo z Łacińska Xiądz,
także Euxinus albo Eugzinus zamiast Ogżeny.

Często też Łacinnicy kładą S zamiast X

jako Exquilinus albo AEsquilinus,
Alexia albo Alesia &c.

16. Równie także i o literze Y uważyć potrzeba, że ją Grekowie często kładli zamiast E.

Jako Breges Briges albo Phryges,
Chrestus Chrystus,
Edessa Edyssa,
Tymbrium Timbrium rć.

Starsi zaś Łacinnicy zamiast Y kładli V:

Jako Pyrrhus Purrhus,
Tyscus Tuscus,
Tyssagetae Tussagetae,
Thyria Thuria &c.

17. Także o literze Z uważyć potrzeba, że się często znayduje zamiast niego H, a czasem i G, jako Agonax albo Azonax i Abraham, zamiast Obrezan: Stądże go wykładają Patre circuncisionis, abo multitudinis to iest circunbisae.

18. Wiele też różni garbarze pierwotnego języka grzeszyli i powinowactwem albo podobieństwem liter jakie są między H, a Ch, także Ch. a G. także G. a K. także B. a P. także F. a W. także M a N także P. a Ph. także W. a B. i tym podobnych.

A na ostatek nie rozumiejąc słów popsowanych, albo nie mogąc pojąć od naszyńców wymówionych, oślep kładli któreszkolwiek litery, a czasem i syllaby inne za inne. Jako na przykład mamy w pomienionym Dykcjonarzu Historyckim Stephani Caroli, za jedno w różnych Authorach

Adiabare Aiabane,
Adubanus Danubius,
Aduas Abdua,
AEcani AEquani AEqui AEquiculi,
AEdessa AEdissa AEdyssa AEgea,
AEgabro Bebro,
Sarmatae Syrmatae Sauromatae,
Hennoma Hennomia,
Poltiobria Poltumbria,
Abgavis Agabanis,
Agrae Acrae,
Agragas Acragas,
Roxolani Traxolani (sub tit: Alani)
Brytania Prydania (sub tit: Albion)
Breges Bryges Brygantes Phryges,
Bryses Chryses,
Brusa Prusa,
Cabrus Caprus Calabrus,
Claudius Clausus,
Caralitani Calaritani,

i kilka tysięcy słów innych: które się za czasem w osobne kupy zbiorą, na pokazanie więcej tych Reguł nieprawośći.

Rozdział 11
Jako takowe Reguły i na co są potrzebne.

Obacz tedy uważny Czytelniku, że ja Etymonując słowa, nie którą chcę literę albo sylabę kładę za inną, ale przez pewne Reguły z wielką pracą zebrane, te której potrzeba wyciąga, albo do sensu pisma świętego lub Historyckiego, albo przyrodzenia jakiego słowa.

Jako na przykład, nie dość mając z pospolitego wykładu słowa Osanna, żeby się miało rozumieć Salva nos Domine (a to dlatego iż nie masz w nim konstrukcji z następującymi słowami filio David) a chcąc wiedzieć, coby to za słowo było:

Naprzód uważyć potrzeba, że to filio David wydawa Osannę, iż ma być nie co jemu należącego.

Wiedząc tedy, że to Panu Chrystusowi śpiewane było, któremu jako prawdziwemu Bogu należy Boska chwała: a uważając że Illyrykowie Nabożeństwo Bożeństwem zowią: łacno się domyślić, że to słowo Osanna jest zepsowane (przez pierwszą Regułę) Bożanna albo Bożenna, to jest latria filio David.

Także Alleluja, iż je wykładaią Laudate Dominum, łacno się dorachować (przez 1. Reg. o początku a 7. o dwojgu ll) że to jest Chwałe-luja, to jest laudem funditat. so. caetus fidelium.

Nuż Abram, uważaiąc iż był od Boga obrany i dla tego z Haran wywabiony: jawno jest, że to słowo Wyżydowiono z naszego Obran; a to przez 4 i 18 reguły.

A iż potym, w ten czas był nazwany Abraham, gdy mu się Pan Bóg rozkazał obrzezać: stąd oczywista rzecz jest, że to słowo niegdyś było Obrezan, z którego Żydzi nie mając pewnych wokalisów uczynili (przez 4. 16. y 18. Reguły) Abraham.

Stądże go wykładają Patrem multitudinis, przeto, iż wiele Narodów przyjęło od Żydów obrzezanie.

Także Absalon, że go wykładają (per antiphrasim, to jest opacznie) Patris pax; uważając iż Etymon w opaczności być nie może, a chcąc wiedzieć, coby to za słowo było: naprzód uważyć potrzeba, iż ledwie kiedy miał świat podobnego jemu szaleńca przeciwko własnemu Ojcu, bo jawne są jego wojny przeciw Dawidowi: a potym że go on zabitego tak bardzo przecie żałował, aż mówił: Fili mi, quis mihi tribuat ut ego moriae pro te.

A tak wnet się pokazuje przez 4 Regułę, że to jest albo Obszalon, jakoby nader szalony, albo Obżalon zamiast obżałowany.

Nuż Ceres ponieważ ją za Boginię zbóż mają, uważaiąc iż Boginie trzeba czcić, a żyto zowią "resz", łacno się domyślić, że to słowo Ceres, jest okrzesane "czczę resz".

Także Bacchus, ponieważ go za Boga trunków mają, a na beczce malują, gotowa rzecz, iż to słowo jest zepsowane Beczkoś.

Równie co by za słowo było Alaconia lub Laconia (bo tą dwojako piszą) łacno się dorachować, naprzód pierwszą sylabę przez 4 regułę odpsowawszy na Olaconia, a potem przez 3 regułę na Polaconia; ponieważ w Pelazgij była, gdzie także z miasta Polakonii uczyniono Laconię, jako i we Włoszech z Polacium albo z Łacińska Palatium za czasem okrzesano Latium.

Stądże po dziś dzień Illyrikowie, równie jak i nas Włochy Lachami zowią. Nuż "nix" jawno jest przez 15 regułę, że go wyrobiono z naszego śniegu; naprzód e wyrzuciwszy, a potem s. na koniec przesadziwszy, aby było "nigs" albo z Łacińska "nix".

Także Cupido, iż chciwość znaczy, jawno jest, że to słowo (przez przesadzenie sylaby "do") uczyniono z naszego "do kupy", jakoby chciwe zgromadzanie albo łączenie.

Nuż "litera" wiedząc, że mówienie rzeczą zowiemy (jako piękną rzecz miał do ludzi) łacno dość że ją wyłacniono z tych słów "lita" rzecz jakoby sulus sermo.

Także "Syllaba" - "siła abu" to jest obiecadła w kupie.

"Calamus" kalać ma, albo musi, to jest papier, albo na czym piszą.

Papyrus pod pióro, bo go pod nie podkładają.

Author - "dał-tor", iż drogę do czego przetorował: i także wszystkich innych słów, co ich jeno jest na świecie w którymkolwiek języku, łacno się z ich przyrodzenia, albo opisania lubo w Biblii lub Historiach dorachować przez pospolite Reguły, jako z pierwotnego naszego języka Słowieńskiego wypłynęły.

Rozdział 12
Że takie wykładania słów odpsowanych nie są przeciw pospolitym Doktorów Świętych

Jawno tedy jest, że słowa które uważny Czytelniku znaydziesz w tym Wywodzie odpsowane, lub z Polska nazwane;
jako Paradisus Poradziesz,
Monarchia Mieńarcość,
Aristocratia Parzystokraczenie,
Seth Scyth (albo raczej Sczyt),
Enos albo Anos Panosz,
Malaleel Mola-leł,
Mathusale albo Mathuscyalach Matu-śćiałoch,
Tanais Toniec,
Hercules Harculec,

i inn, tym podobne,

nic więcej nie są różne od Adam Jadam, Eva Jewa, Andreas Jędrzey &ć. jeno, że tamte nie są nam tak jako te w zwyczaju: dlategoż nieuważnym dziwne się zdadzą.

Niechże tedy żaden nie mówi, że to są sczere słów popsowania, gwoli wykładania ich po swemu, przećiwko pospolitemu Doktorów Świętych wykładowi. Bo insza rzecz jest słowo jakie swawolnie popsować, a inna zepsowane z dowodem odpsować, aby się to co niegdyś rozumiało.

A co się tknie, aby odpsowanych wykłady miały być przeciw Doktorom Świętym, uważ proszę mądry Czytelniku, że jako inna rzecz jest pokazować o jakiem obraźie iż tego albo owego Świętego iest, od pokazowania jakimi go farbami albo z jakiego drzewa wyrobiono i z którego lasu ono drzewo wyrobiono: tak inna rzecz jest wykładać z Doktorami Świętemi słowa Żydowskie abo Greckie, tak jak je Żydzi albo Grekowie rozumieją, a inna nie przecząc temu pokazować, skąd się wzięły u Żydów abo Greków takowe słowa: i co brzmią w uszach pierwotnego języka Narodów Słowieńskich.

W czym żadna się krzywda ani Biblii, ani Doktorom Świętym nie czyni.

Bo jeżeli się godźi Biblijne słowa Chaldeom i Arabom inaczey pisać i po swemu wykładać, niżeli Żydźi piszą i wykładaią: czemusz proszę nie ma się toż godzić i nam Słowakom:

A tym więcej żeśmy zawsze byli i są przy tym prawie: jako się widzi w zwyczajniejszych słowach Adam Jadam, Eva Jewa, Ioannes Jan, Andreas Jędrzej i wielu podobnych, które inaczej aniżeli Żydzi albo Biblia, piszemy i czytamy. Co jeżeli się godzi w zwyczajniejszych słowaw: czemu i nie w innych, niezwyczaynych:

A żeby jawno było, jak różnie Chaldeowie i Arabowie słowa Bibliyne piszą i wykładają, niech będą te kilka na przykład.

Jeżeli różni różnie piszą i wykładaią: Czemu po naszemu nie pisać i wykładać?

Łacińskie
Chaldeyskie
Arabskie
Słowieńskie

Adam
Odom
Adamo
Jadam

Homo vel terrenus aut terra rubra, u wszystkich. Heres Dei promissor.

Abel
Hobel
Habil
Ubeł.

Luctus vel vanitas, u wszystkich. Desuit.

Seth
Sith
Scit
Sczyt.

Positus Fundamentum, Frontispicium.

Enos
Anuś
Anos
Panosz

. (.f. Sethi)
Homo vel vir. Nomen Domini vel dulcedo, Dominatoris filius

Malaleel
Mahlalail
Mahloloil
Mola-leł.

Lavdans Deum Laus aeterna. Tineam fudit.

Mathusale
Matuśialach
Matuscialach
Matu-śćiałoch.

Mortem misit Nuntius mortis Mittens mortem. Turbameti excisor.

Dla rozezniania tedy czyjby wykład był właśniejszy:

Naprzód o Jadamie uważyć potrzeba, iż między innymi imionami Bożemi, jest też jedno jestności Boskiej "Ja" albo "Jaus" jakoby Egus, którem się nazwał mówiąc:

(Exo. 3) "Ego sum qui sum."

Stądże Jadam właśnie wykłada się Egi dabo, jakoby dziedzic obietnic Boga, który się nazwał "Ja Jestem który Jestem": to jest nie odkogo innego jestność mający, jeno sam od siebie.

Którego wykładu potwierdza ono Dawidowe (Psal. 8 ) Omnia subiecisti sub pedibus eius.

Iż iednak daleko większe rzeczy miał od Boga, niżeli wziął, to jest Niebo, do którego człowiek stworzony, dlatego nie nazwał go Bóg Jadał, ale in futuro "Jadam", jakoby Dei dabo, który się zowie jaus abo Egus.

Ubeła wykład jawny jest bez wywodu, bo wiemy, że Ubeł, gdy go Kain zabił.

Sczyt zaś coby było nikomu nie tajno; przyczyna jednak dania mu tego imienia była, iż od niego wystawionego na czoło Jadamowe Panowanie w Raju poczęte, Sczythickiem zwano, i potomki jego jako nazacniejsze na świecie Synami Bożemi.

Panosza także wykład sam z siebie jawny jest, iż był Synem Sczyta, pierwszego po Jadamie Pana świata i Sukcesorem jego.

Molaleł dla tego tak beł rzeczony/ że pierwszy na świećie Kainiany podbił/ którzy iako mol wszystek Naród ludzki psowali. Za co iż nieśmiertelny chwały nabeł/ ztądże to imię Laus aeterna wykładaią.

Mathuśćiałoch zaś/ ztąd beł tak przezwany że Kainiany wyśiekł/ którzy przed Potopem długiemy woynami świat mąćili/ ztądże go wykładaią/ Mittens mortem, abo Apostolus mortis. Których wszystkich wykładów istotna własność w samym się Wywodźie szerzy obaczy.

Pokazawszy różność u różnych między wspomnianymi słowami, równie także, nie będzieli w kogo chciało, że Magoga i Goga synów Jafetowych zowie po naszemu Lachem i Polachem, choć tego dość gruntowne przyczyny pokazuje: niech proszę wspomni na takąż różność słów zwyczajniejszych

Adalbertus od Woyciecha,
Bonaventura od Dobrogosta,
Deodatus od Bogdana,
Felix od Sczęsnego,
Bonifacius od Dobrodźieła
Chrisostomus od Złotoustego,
Benedictus od Dobrosława,
Sylverius od Lasomiła,
Hieronymus od Jarosza,
Laurentius od Wawrzyńca
Petronilla od Piotrusze,
Pudentiana od Wstydońki
i innych tym podobnych.

Które w uszach naszych tak właśnie nie mają nic Łaćińskie z Polskiemi, jako i Żydowskie Magog z Lachem albo Gog z Polachem:

I owszem, kiedybyśmy tak nie rozumieli Łaćiny, jako Żydowizny nie rozumiemy, zaiste nie równieby trudniej pokazać/ że to jedni byli/

Adalbertus y Woyćiech/
Felix y Sczęsny/
Hieronimus y Jarosz/
Laurentius y Wawrzyniec/

także i drudzy z pomienionych: a niżeli Magog i Lach/ albo Gog i Polach.

Którym tego tylko nie dostawa/ że ich nie mamy w zwyczaju iako tamtych. Jednakże łacniey się ich niż tamtych dorachować: bo uważywszy/ że Scythiam Regiam wszyscy Historycy w Koronie Polskiej pokazuią.

Nuż to że Scythy Żydźi Magogami (patrz w Kalepinie pod słowem Magog) a Słowacy Lachami zowią: oczywista rzecz jest/ że to ieden muśiał bydź u różnych Magog i Lach/ iako Adalbertus a Woyćiech/ abo pomum a iabłko.

A ponieważ Polach, przodek nasz, tak zawsze pospołu chodzi z Lachem, jak w piśmie świetym wszędzie Gog z Magogiem (którym nasz Naród niegdyś śpiewywał Lelum Polelum) tedyć za tem idzie: że jako Żydowski Magog jest naszem Lachem, tak też i ich Gog naszem Polachem, albo Polakiem: co się dostatniej tym Wywodem pokazuje.

Stądże lada Żydźię Szlachćica zowie Goy/ a Chłopa Mużyk.

Tak tedy tych jako i innych słów (dorachowawszy się jakie niegdyś były) że używam za trzeci Jnstrument albo materyą Jstoryey moiey/ nie dźiwuj się uważny Czytelniku: ponieważ, jako widźisz, i w nich samych dobrze z rozumianych, dyszy oczywista prawda niemal wszystkiego, jako się co dźiało.

O przybudowaniu na pomienionych trzech Fundamentach Jstoryey. Rozdźiał ostatni.

Na ostatek i to uważyć potrzeba, iż nie równie większy jest dowód czegokolwiek, pokazem z pewnych rzeczy, prasą dowćipu wyćiśnionym: jako przez miarkowanie czasów, albo jednejsz rzeczy różnych imion dorachowanie i inszemi sposobami/ oczy ludzkie otwierającemi: a niżeli gołemi słowami, którego Authora o bajki podejrzanego.

Jako na przykład, że Baal któremu Ninus i Semiramis bałwan byli na uczciwość wystawili, nie kto inny był jeno Tanaus, primus Rex Scythiae Regiae albo Korony Polskiej: łacno prasą dowcipu wycisnąć, ze słów Genebrarda, wielkiego Chrześcijańskiego Historyka mówiącego (lib. 1) :

Vexores Rex AEgypti qui Scythas usque ad Pentum (ut Trogus docet) pepulit, & Tanaus Rex Scythiae qui Vexorem usq; in AEgyptum repulit, ante Ninum fuerunt.

Jeżelić albowiem przed Ninem żadnego innego nie było przestrachu świata, prócz tego Tanausa, tedyć nikogo innego prócz niego nie możono Baalem na on czas przezwać.

Także to, że tego Tanausa (dopiero potym w Europie tak nazwanego) przed tym w Azji Polągiem lub za czasem Polachem/ aż naostatek Polakiem zwano/ od Polęgnienia po Lągu abo Lachu (którego Żydźi Magogiem zowią) na Stolicy świata:

Stąd łacno wyćisnąć, że starożytne miasto Polemniacum nad Pontem, na tym mieyscu Ptolomeusz pokazuie/ skąd Tanaus wypadł na Wexoresa.

Nuż to że ten Polach rzeczony Baal i Tanaus musiał być nie de stirpe Iaphet iako Fasciculus temporum uczy, ale własny a najzacniejszy syn jego, sam czas pokazuje ponieważ był jeszcze przed Ninem.

A to zaś, że go Jozeph Antiquitatum Mogiem a drudzy Żydzi Gogiem zowią: stąd łacno wycisnąć, iż tenże ( lib. 1 ) na tymże miejscu pokazuje Mogę, Miasto starożytne, gdzie Ptolomeusz Polemniacum: A pisze iż było Moga, syna Japhetowego.

Tym sposobem i wiele innych rzeczy, nad Słońce jaśnieyszych, łacno wycisnąć prasą dowcipu z pewnych fundamentów, jak wino z jagód.

Nie pytajże się więcej uważny Czytelniku, skądem wziął i biorę to co piszę (choć ledwie kiedy od kogo z dzisiejszych pomyślone) obaczywszy przez te Perspektywę, na jakich fundamentach stoję.

Ale tak proszę bądź wdzięczen pracy mojej, jakoć przynależy. A tak ją chętnie czytaj, jako ja tobie uprzejmie życzę, ut bene diuqucvalese.

Następstwo Panów Swiata.
Samoprawdziwych Augustow albo Gogustow.
I Niezwyciężonych, przez których się wieki, ten Wywód prowadzi.

I Iadam, w Raju od Boga postanowiony, Panował lat 234, aż wnuka obaczył, z tego syna, któremu Państwo miał wolą spuścić, aby mu pokutować nie przeszkadzało.

II Sczyt albo Set, syn iego / nastąpiwszy Roku od stworzenia świata 235
A wieku swego 105. Panował lat 140. aż przykładen Oycowskiem także wnuka następce swego obaczył.

III Panosz albo Enos, syn jego, nastąpiwszy Roku od stworzenia świata 395
A wieku swego 160. Panował lat 100

IV Panoch albo Anach, wnuk jego, nazwany Molaleł albo Malaleel, nastąpiwszy Roku od stworzenia 496
A wieku swego 101. Panował lat 404.

V Matu-śćiałoch albo Mathusale, Prawnuk jego, nastąpiwszy Roku od stworzenia świata 901
A wieku swego 214. Panował lat 756, aż do Potopu, który się począł 1657 roku od sworzenia.

VI Japhet, Pra-wnuk jego, nazwany Iuppiter nastąpiwszy (po jedenastu latach Interregni) Roku od storzenia 1669, od potopu 12.
A wieku swego 112. Panował w Azji lat 337, nim odszedł do Afryki.

VII Lach Priscus, syn jego, po żydowsku Magog, lęgszy na pierwotnej Stolicy świata 2007 roku od stworzenia świata, 351 roku od Potopu.
A wieku swego 342. Panował lat około 10.

VIII Polach Priscus, brat jego, którego Żydzi Gogiem zowią, przed tym Dan albo Alanus, a potem Baal, Tanaus, Hercules i Iouis rzeczony: nastąpiwszy Roku 2018 od stworzenia świata i 362 roku od Potopu.
A wieku swego 348. Panował lat około 45.

Przyszedł do Europy Roku 2025 od stworzenia świata, 369 roku od Potopu.

Gdzie Scytyckie Królestwo (które przed tym od początku w Azji było) ustanowił od niego Polskim, a od władzi Carmackim nazwane. I spłodził w nim trzech synów, Sczyćca, Bogaderza i Giełona: z którego linii był Jan Giełon, albo Jagieło.

IX Sczycieć albo Scytes, od którego Scytickie Królestwo się Sczyciońskim albo Scytharum Regiorum. Tego dzieła i Następce albo Sukcesory, aż do Najjaśńiejszego i Niezwyciężonego WŁADYSŁAWA ZYGMUNTA pokaże Authorowe Speculu Istoricum, będzieli na nie taki nakład, jakiego potrzeba.

WYWOD HISTORYCKI
Jedynowłasnego Państwa Świata,

Na obaczenie w ręku najzacniejszego Narodu Polskiego i w ich Koronie prawdziwego następstwa, w pierwotnym Jadamowym Panowaniu światu: uważyć potrzeba, gdzie się, jak, a jakie poczęło: i w kim, kiedy, a jak rozciągnęło, poty, aż się dzisiejszej Koronie Polskiej za łaską Bożą dostało.

Co obaczywszy, krótko się cokolwiek pewnego i o przeszłej fortunie jego pokaże.

Piotr-246 · Gość

kolejne poprawki:

"WYWÓD JEDYNOWŁASNEGO PAŃSTWA ŚWIATA,
w którym pokazuje ks. WOJCIECH DĘBOŁĘCKI z Konojad Franciszkanin,
Doktor Teologii,
Generał Społeczności Wykupowania Więźniow,
że najstarodawniejsze w Europie
KRÓLESTWO POLSKIE, LUB SCYTYCKIE,
samo tylko na świecie, ma prawdziwe Sukcesory JADAMA, SETA i JAFETA,
w Panowaniu światu od Boga w Raju postanowionym i że dla tego Polaków Sarmatami zowią.

A gwoli temu i to się pokazuje, że Język Słowieński pierwotny jest na świecie.

Nie gań aż przeczytasz:

Bo wydany jest za Pozwoleniem i Przywilejem Je Królewskiej Mości,
po przejrzeniu na to wysadzonych Teologów i Historyków

W WARSZAWIE,
W Drukarni Jana Rossowskiego, Typografa Króla Jego Mości.
Roku Pańskiego 1633.

Najzacniejszym i Najstarodawniejszym
NARODOM
KORONY POLSKIEJ
I wszem innym Słowiańskiego języka.

Zdrowia, szczęścia, i Sławy, przy łasce Bożej.

Pospolitej chluby Waszej Najzacniejsze i Nastarodawniejsze Narody Sarmackie: zebranej z Jstori mojej, w druk (pod imieniem Najjaśniejszego i Niezwyciężonego Monarchi WŁADYSŁAWA ZYGMUNTA z Bożej łaski Najwyższego Pana i KRÓLA Polskiego
po niemałej części już zgotowanej: nie zdało mi się ani Jego Królewskiej Mości iż krótka rzecz jest, ani też komukolwiek osobnemu, z grona Waszego ofiarować; abym się i ja nie zdał kogokolwiek nad inszych przekładać na szale błahego rozsądku mego.

Przeto wszystkim razem i każdemu z osobna, niech będzie ten sok Istorii mojej ofiarowany: na ulżenie bólu serca w dzisiejszym doczesnym osłabieniu Korony Polskiej, od jej pierwotnych nierównie większych władzy i potęgi: Którymi się szczyciła, póki ją zwano Sczycyochą, albo Scythiam Regiam i Sarmacją zamiast Carmacją (aby nie czytano Karmacja.) że niegdyś wszytkie Carstwa w mocy miała, jako własna ich mać, z której się poczęły:

Nuż Pandorą jakoby Panią darowaną, iż jej wszyscy Bogowie Ziemscy dary (jak Trogus uczy) hołdowli: i Ukwilą albo Regnum Aquilonis, iż tu nawyższą zwierzchnością wszelkich od kogokolwiek rozkwilonych ukwilano; iako się w tym Wywodzie pokaże:

Nad to Basilaeą (zamiast Ważylechą) że ją wszyscy czcili i uważali za Lachowe gniazdo Syryjskie na Libanie: gdy Polach brat i Successor jego Ósmy Pan świata, Tron Sczycioński abo Scytharum Regiorum, tu z Libanu przeniósł: i wszytkę chlubę Scytha abo Setha syna Jadamowego Scythów Azyatyckich, to iest Aramaeów albo Syrów tu zasadził: i w tenże sens Amalechią (zamiast Jamą Lechową) także i Echidną (jakoby Lecha dnem albo dziedziną)

Nuż Vandalią od Wandy żony (według Hertmana Schedella) Jafetowej; że tuteczny płód jej, stąd wędrowny, daleko różne krainy osadzał; i różnymi inszymi tytułami: A obywatele jej ze krwi nie Sczytakami albo Scytami jako zrazu od Sczyta albo Setha, syna Jadamowego, ale Polakami od Polacha syna Jafetowego (którego Żydzi Gogiem a cudzy różnie różni Baalem, Tanausem, Herculesem i Jowiszem zowią) i Sczyciochami, albo Scythas Regios, od Sczycca syna i Successora Polachowego, którego Historycy zowią Scythes zamiast Sczyciec.

A prócz tych wspomnianych tytułów, ich Królestwa też Gethami zamiast Gędami; że w gędach albo pieśniach mieli pierwotne swe Istorie: także Venetami albo z Ruska Henetami, od wnetości albo prędkości przeciw nieprzyiaciołom: i Gotami zamiast Gotowymi, to jest na odpór im, a mianowicie Rzymianom około Dunaju: i różnymi innymi od ich dzieł jednegoż Narodu przezwiskami.

Ponieważ tedy wszytkim wam wzajem służą one słowa Żydowskich Królestwach rzeczone.

4. Ezdrasz 2. Accipite iucunditatem gloriae vestrae gratias agentes Deo qui vos ad Coelestia regna vocauit.

Bierzcie uciechę chluby Waszej, dziękując Bogu, który was do Królestw Niebieskich, to jest, władzą Niebieską w Jadamie poczętą ustanowionych powołać raczył. Wszyscy ją (a osobliwie Polacy) przyjmijcie jako swoją własną. Wszyscy się z niej cieszcie jako z osobliwego klejnotu. Wszyscy się nią szczyćcie, jako Sczyciochowie, albo Scythae Regij. Wszyscy się chlubcie, bo jest z czego: iż was taką godnością uczcić raczył.

Bierzciesz z niej uciechę, a proszę wdzięcznym okiem: bo nie pochlebstwo jest, ale istotna prawda. A wziąwszy ten zadatek chluby Waszej, chcecie li aby wszystka jej summa co prędzej światu jawna była: Wszyscy proszę do nowego Pana przyczyńcie się o nakład na Speculum Istoricum universalis Istoriae, które światu Łacińskim językiem gotuję.

A to na cześć i na chwałę Prawdy Świętej Pana Jezusa Chrystusa i na odpór dzisiejszym Historykom naszę własną chlubę różnym innym Narodom przypisującym.

Wszyscy o nim (o co proszę) radzcie: a mnie ubogiego Zakonnika, który wam ten podareczek, jaki mógł być na prędce ofiaruję, w łasce swej chowajcie, bom wszystkich was jako tegoż grona najpodlejsza jagoda, powolnym sługą jest i niegodnym Bogomodlca.

KS. WOJCIECH DĘBOŁĘCKI z Konojad Franciszkanin.

Przestroga o słowach

Scythia, Scytha, Scythicum Regnum.

Te słowa Scytia, Scyta i Scytyckie Królestwo, szczycącym się nam Polakom nie jeno Scythem albo Sethem synem Jadamowym, ale też i Sczyćcem synem y Successorem Polachowem, nie tak by trzeba po Polsku pisać.

Iż iednak te słowa cudzoziemskie nie są nam w Polszczyźnie zwyczajne, dlatego zdało się raczej z łacińska je pisać, dla łacniejszego rzeczy zrozumienia. Właśnie tedy ma się zwać po Polsku Scythia Regia, Sczyciocha, a vulgaris (za Donem) Sczytocha: Scytha Regius Sczycioch, a vulgaris Sczytak. Scyticum, jeżeli co Regiorum Scytharum, to Sczycioński, a jeżeli vulgarium to Sczytackie.

PERSPEKTYWA na dojrzenie tego wywodu, którą pierwej trzeba przeczytać, temu ktoby miał wolą rzeczom przeczyć.

Rozdział Pierwszy
Jak Historie są popsowane; a co w nich zostało wiarygodnego.

Jawna rzecz jest uważny Czytelniku, że pierwotna według Berosa Scytycka Istoria (lub ista rzecz) jak się co na świecie i kiedy działo: tak bardzo niepomiarkowane affekty ludzkie cudzej sławy pofałszowały, aż ledwie co w niej zostało z głosu pospolitego, czemuby rozum wierzyć pozwalał.

Naprzód albowiem Egipscy Chamowie sławną oną u Historyków sporkę o starożytność rodzaju z Scytami, Przodkami naszemi, długo wiodąc, skoro przemożeni byli znowu ciże w Babilonie (chcąc piórkiem połatać nagość dziedzicznego swego po Chamie przeklęctwa, w poddaństwo Scythom przez Jafeta idącym) wszystką Istorię pofałszowali: pokazując przeciw Pismu Świętemu i oczywistej prawdzie, pierwotne Panowanie Światu w rękach poddaństwa Jafetczykom Chamianów Babilońskich.

Stądże ich świat zowie Chaldaei, zamiast Chwałdoi, jakoby cudzą chwałę dojącymi.

A Steph: Carolus in suo Dictionario Historico
mówi Berosus Babylonius cum Notarius & Scriba publicus suisset, omnem Chaldaicam defloruit Historiam, &c. & ipsum solum secuti sunt Persae in Assyriorum Monarchiae temporibus, ut Metasthenes author est.

Których bajki, o pierwotności Asyryjskiej Monarchii, nie mniej dostatecznie jak i uczenie zbija Oilb. Genebrardus, pokazując jej primam adolescentiam dopiero około czasów założenia Rzymu - to jest około 1633 Roku po Potopie.

Po Chaldeach samiż Polaczkowie nasi (których nad białe morze przeniesionych, część Pelasgami, część Polakoniami albo Laconami zwano) gdy tam jako na spokojniejsze miejsce pospolita szkoła świata z Tyru przeniesiona była (od której nowe jej gniazdo Athenae zamiast Uthenie albo Uczenie nazwano) nauką w pychę podniesieni: wygrzeczniwszy Scytycki albo Słowiański nasz język i nazwawszy się od tego Graecy (zamiast Grzeczni) tak sobie oślep wszytką chlubę starożytności przypisowali, aż im też za to świat przydał za tytuł Mendacees.

Po nich zaś we Włoszech także nasi Polacyusowie, albo Lacyusowie (zamiast Lachowie, jakimi ich i po dziś dzień Illirykowie zowią) na Polackiej tam sławnej Rzymskiej górze osadzeni, gdy złym przykładem Greków, także język nasz pospolity wyłacnili, jako i Graekowie wygrzecznili, od tego nazwawszy się Latini, jakoby łacniącymi, równie także rzeczy swe piórkiem oślep wynosili, aż ich za to Przodkowie nasi wniwecz obrócili.

Nuż teraz Niemcy, zapomniawszy, że ich przodek jakiś Tuysko był (de terra ortus), tak sobie wszystką prawie chlubę świata gwałtem przypisują, aż ich wspomniany Genebrardus na kilku miejscach w tym usiłowaniu z Grekami porównywa. Toż i inne Narody czynią, milczeniem naszym ośmielone.

Zaczym, gdy każdy pisze nie Istorię albo istą rzecz jako co było, ale Historię lub raczej Historyństwo jakieś, co najwięcej, ile jeno może, dla chluby Narodu swego wymyślając, jawno jest, że wszystkie Historie tak bardzo muszą być popsowane, iż jak się rzekło, ledwie co wnich zostało z głosu pospolitego, czemuby rozum wierzyć pozwalał.

Rozdział 2
Jakimi instrumentami Historie mogą być w Istorię poprawione.

Wybierając tedy kwiecie pierwotnej Sczytyckiej Istorii (która sama tylko prawie ma jedyny zapach prawdy świętej) między tak gęstym cierniem rozmaitych fałszów, nie widzę innych do tego instrumentów tylko Biblię Świętą, Głos pospolity (Etymon, to jest Wied albo wiadomość imion, co które prawdziwie ma znaczyć).

Iż tedy prawie tylko tymi trzema instrumentami robię Istorię moją (z której ten sok sławy Narodu naszego wycisnąłem) dlatego o każdym z nich z osobna przestrzegam.

Rozdział 3
O Pierwszym Instrumencie, to jest Biblii Świętej.

Naprzód tedy o Biblii Świętej uważ proszę mądry Czytelniku, że się Księgi tak Starego jak i Nowego Testamentu pospolicie na czworakie dzielą.

To jest: Legales, Propheticos, Sapientiales i Historicos.

A tych ostatnich jest 12. To jest: Iosue, Iudicum, Ruth, Regum, Paralippomenon, Ezdrae, Tobiae, Iudith, Esther, Iob, Machabeorum, i Actus Apostolorum.

Po tym, że też Mojżesz w Genesis, także Izajasz, Jeremiasz, Ezechiel, Daniel, Jan Święty w Apokalipsie i wiele innych, nie tylko Prorokami byli, ale też i Historykami Bożymi.

Jakim rzetelnie Hieronim Święty zowie Daniela. Zaczym nie jest nic przeciwko Doktorom Świętym i duchownemu ich wykładowi, wcale go nie zaniechawszy, niektóre miejsca Pism Świętych według litery po Istorycku wykładać.

Rozdział 4.
O Drugim Instrumencie to jest: Pospolitym głosie.

Pospolity głos tak wielkiej wagi jest, że otrzymał tytuł "Vox populi vox Dei".

Ten zaś dwojaki jest, Pisany i Ustnie podany.

Pisany głos pospolity jest kiedy (co w Historiach znajdujemy od wszystkich, albo przynamniej wielu zeznań) tak, iż nie może być wywrócony: jako na przykład że Scythae antiquissimi hominum.

Że przedysputowli Egipcjan przeciw temu przeczących.

Że oni świat zrazu osadzali i Królestwa postanawiali.

Że od wieków zawsze byli różni Regij a vulgaribus, i Scythia ich biformis, to jest od połowy w górę Panna, a w dół Jaszczurka.

Nuż to, że Scytia Panna: to jest Regnum Scytharum, po wyjściu z Armenii (gdzie Mojżesz Raj, a Scytowie początek swój Egipcjanom pokazowali) naprzód w Syrii było, a po tym w Europie wzdłuż między Donem i staremi granicami od Niemiec, a wszerz między Dunajem i Pruskiem Morzem.

Także, iż tej Scytii Pannie dał Hercules Baltheum perpetuae successionis, i łuk prawnej potęgi, dla sposobniejszego nastąpić po nim.

Nusz to, że Scytom Królewskim wszystka Azja półtora tysiąca lat przed Ninem hołdowała: i inne tym podobne rzeczy, którym nikt nie przeczy.

Podany zaś głos pospolity jest, który wypadszy z uszu starożytności, jak Echo po górach tłucze się po uszach ludzi pośledniejszych wieków: o jakiem mówi Mojżesz (Deut 32):

"Memento dierum antiquorum, cogita generationes singulas, interroga patrem tuum & annunciabit tibi, maiores tuos & dicent tibi".

A Dawid Psalm. 43: "Deus auribus nostris audivimus, patres nostri annuciaverunt nobis."

Wielki wtedy jest dowód czegokolwiek pospolitem głosem lub pisanym albo ustnie podanym. Jednakże o tym pośledniejszem z pilnością uważać potrzeba: jeżeli takowy Naród, który go woła, nie jest podejrzany o udawanie jakich bajek za istotną prawdę.

W czym ledwie się, podobno, który niewinnym znaleść może, prócz naszych Słowiańskich, a mianowicie Polaków albo Sczytów Królewskich.

Bo przodkowie nasi żadnej potrzeby nie mieli cokolwiek zmyślać, będąc pełnymi wszelkiej chluby: tak starożytności rodzaju od Scyta lub Seta syna Jadamowego, jako też zacności Szlachectwa od Polacha pierwszego, syna Jafetowego: Nuż góry nad wszystkimi Narodami (które im od pięćsetnego sześćdziesiątego roku po stworzeniu świata, jako Trogus uczy, zawsze hołdowały) i tak wielkiej pobożnośći, że ich wszyscy starzy z Homerem zwali iustissimos & sanctissimos viros:

Także wynalezienia nauk, od których saccae (zamiast żacy nazwanym) potwierdzają tego, tak przezwisko starych Philozophów Magi (bo Żydzi Scythy Magogami zowią) jako też i słowa scientia soitus.

Nuż dzielności wojennej wszytkiemu światu wiadomej: i wszelakiej prócz tych innej chluby, którąkolwiek by się tylko mogła wymyślić.

Ani tedy potrzeba kiedy było Przodkom naszym cokolwiek zmyślać, ani też mogą być o to światu podejrzani: ponieważ wszystka starożytność zowie ich simplicissimos & pijssimos viros.

Zatem pospolity głos Narodu naszego, godniejszy jest wiary nad wszystkich innych, którzy z jawnych bajek początki swe pokazują.

Tak iż po Piśmie Bożym, nie może być większego nad głos Narodu dowodzenia.

O którym Ioannes Archiepiscopus Gnesnensis (w Kadłubku) mówi:

"Fuit quondam in hac Repub. virtus, quam velut quaedam luminaria Caeli, non quidem seripturae membranulis, sed clarissimis gestorum radijs Patres conscripti illuit ravere. Non enim plebei Aborigines, non vendicariae illis principatae sunt potestates, sed Principes succedanei, quorum strenuitas licet nube ignorantiae obducta videatur, mira tamen rutilantia tot saeculorum tempestatibus extingui non potuit."

Czemu? Bo jeden drugiemu powiada, według wspomnianych słów Mojżesza i Dawida. A to mianowicie przez pieśni, w których pierwotne Istorie nasze bywały, od których nas niegdyś zwano Gethami zamiast Gędami. A tych takich pełno się jeszcze między gminem osobliwie po Rusi i Moskwie zawija: z których siła się może kto chce nauczyć.

Uważ tedy proszę mądry Czytelniku, że ja nie wiatr gonię, szukając po Historiach tych, co Principes succedaneos, od Tanausa pierwszego tu Pana (w którym ten Wywód kończę) aż do dzisiejszego Króla Pana Naszego.

Rozdział 5.
O Trzecim Instrumencie, to jest: Etymonie słów, co ma z Istorią, a że nie może być, jak tylko z pierwotnego języka.

Na obaczenie coby miał do Istorii Etymon (to jest Wied, albo wiadomość imion) potrzeba uważyć, iż od początku świata nigdy żadnej rzeczy nie przezwano, jak tylko według tego, jak jej przyrodzenie wyciągało.

Bo mamy Genesis 2 : "Vocavit ad Adam cuncta quae fecerat ut videret quid vocaret ea" - to jest: aby zobaczył, jak miał co nazwać, według jakowości każdej rzeczy.

Dla tegoż przydawa Mojżesz:

"Appelavitque cuncta nominibus suis", - to znaczy: ich własnymi, jakie przyrodzenie każdej wyciągało.

A nie tylko w ten czas, ale też i potem, tak Jadam swe syny, jako i oni swoje potomki, także góry, lasy, krainy, rzeki i inne rzeczy takiemi słowami przezywali, jak ich albo czas, albo dzieła, jakie wyciągały.

Stądże w Biblii pełno mamy przyczyn, dla których komu jakie imię było dane, albo co przezwanego:

Jak w Genesis 10, "Nomen uni Phaleg, eo quod in diebus eius divisa sit terra."

To albowiem za fundament wziąwszy, jawno jest, że i w samych słowach dobrze zrozumianych, dyszy niemal wszystka prawda Istorii, albo istotnej rzeczy, jak się, co i kiedy działo na świecie.

Przeto nie dziwuj się, proszę, uważny Czytelniku, żem ja wziął przed się Etymon albo Wied-imion, to jest scientiam nominum, za trzeci Instrument albo materię Istorii mojej.

Tak to albowiem wielka rzecz jest, kiedy się może mówić i samo to słowo pokazuje, że niemal wszyscy Historycy, za tak wielki fundament mają podobieństwo słowa, aż też nigdy, i w niepodobnych rzeczach, w nim się kontentują.

Jako między innymi Sarnicki nasz, chociaż to zacny i poważny Historyk, a przecie jednak dał się niektórym innym uwieść, iż dla samych tylko słów Biblijnych Assarmot i Peleg i on początek Sarmatów, Polaków, usiłuje z Żydów pokazać: choć wszystkiemu światu jawno jest, że nie z Sema, ale z Jafeta idziemy.

Na objaśnienie tedy, jaki to wielki jest Fundament i czego potrzebuje, żeby się na nim bezpiecznie stać mogło, uważyć potrzeba, iż prawdziwy Etymon albo Wied-imion nie może być, jak tylko z pierwotnego języka, którym Adam i Noe gadali. Bo rzetelnie Moyżesz mówiąc ( Genes. 2 ) :

Omne quod vocavit Adam animae viventis ipsum est nomen eius

- jaśnie naucza, że wszelkie inne imiona, prócz onych, nic innego nie są, tylko popsowanie słów pierwotnych.

Które nie tylko do czasu budowania wieży Babel nieskazitelne trwały, według onych słów Genes. 11 :

"Erat autem terra labij unius & sermonum eorundem,"

- to jest: że wszyscy jednako wymawiali, te same, pospolite wszystkim słowa: ale też i za czasów Mojżesza trwały, bo pro praesenti suo tempora, mówi, ipsum est nomen eius.

Stądże Jozeph. ( lib. 1. Antiq.) rzetelnie mówi. Że "Animalia etiam nunc ijs nominibus vocantur, quae illis Adam imposuit."

Czego mu potwierdza Euseb. ( lib. 11 ) de praepar. Evangel.

Rozdział 6
Że pierwotny język nie był popsowany, gdy Babel budowano, oraz o tym, gdzie i w kim został nienaruszony.

Ze wspomnianych słów Mojżeszowych znać, że przy wieży Babel, pierwotne słowa nie były zagubione, ale tylko gęba ludzka popsowana.

Stądże mówiąc o owej odmianie Genes. 11 "Ibi consusum est labium universae terrae", nie przydawa "& sermones", jak trochę wyżej, mówiąc o dawniejszych rzeczach powiada:

"Eratantem terra labij unius & sermonum eorundem."

Na którym fundamencie stojąc, to jest, że on pierwotny język został kędyżkolwiek w cale i po rozproszeniu budowników Babilońskiej wieży, a zatem że i po dziś dzień gdziekolwiek być musi (jako się z Jozepha i Euzebiusza w 5. rozdziale pokazało), łatwo się dorachować, któryby był z dzisiejszych.

Bo ponieważ nikt jeszcze nie zadał tego Noemu, aby jego język pierwotny miał w ten czas być zepsowany: (a to dlatego, iż nie był między onymi złośnikami, co Babel budowali) tedyć pewną rzecz jest, iż tam gdzie on był, na ten czas musiał w całości pierwotny język zostać, nie tylko w nim, ale i w tych, co koło niego, albo przy nim byli.

A iż Noe, według wszytkich, w Syrii był pod on czas i tam umarł, jako Genebrardus ( lib. 3 ) dostatecznie wywodzi: tedyć pierwotny Syryjski język musiał być tenże co i przed Potopem; a to w Jafetowym pokoleniu, które tam i potem według wszystkich zostało.

Stądże wspomniany Genebrad mówi:

"Sed nec qui morabantur in Syria & Chanaan (to iest Palestynie) videntur intersuisse constructioni Turris, aut communicasse: quoniam Genes. 11. structores dicuntur desceadisse de Oriente in campum terrae Sennaar, illicq; ad hoc opus consedisse. Syria vero & Chananaea erant in Occidente terrarum quae tunc incolebantur."

A Rabin Juda in "tractatu Sanedrin" rzetelnie uczy, że Jadamów język był Aramejski, to jest Syryjski: bo Syrią nie tylko Żydzi, ale też i Hieronim Święty i, między innymi Historykami, Ptolomeusz ( lib 5 ) Aram zowie, a Ioseph. Antiq. Syry Arameami.

Rozdział 7.
Że pierwotny Syryjski język Słowiański był.

Nie może się tedy wątpić, że pierwotny Syryjski lub z Żydowska Aramejski język najstarszy jest. Pierwotny mówię, bo dzisiejszy Syryjski, szczero chaldejski jest. Dopiero tam za czasów Nabogdonozora wprowadzony. Gdzie się od miejsca tylko zowie Syryjskiem, równie jako Tatarski w Krymie Scytyckim i Niemiecki w Prusiech Pruskiem.

Na który stopień oczywisty prawdy wstąpiwszy, łatwo się znowu dorachować, iż pierwotny język Syryjski, którym Jadam, Noe, Sem i Jafet gadali, nie inny był, tylko Słowiański.

Ponieważ albowiem jednisz to byli różnymi względami Syrowie i Arameowie, a o tych Plin (między innymi) rzetelnie mówi ( lib. 6, cap. 17 ):

"Aramaei ab antiquis vocabantur Scytae, qui & alio nomine Saccae appellantur":

tedyć pierwotny Aramejski lub Syryjski język, musiał być nie inny tylko Scytycki.

Czego nie pomału potwierdza Scytharum civitas, o której mamy 2. Machab 12, iż tylko 600 staj było od Jeruzalem.

Jeżelić albowiem aż tak blisko były granice Scytyckie, tedyć pogotowiu dalsze onego miejsca Samarytańskie i Syryjskie musiały być Scytyckie.

Własności zaś języka Scytyckiego łatwo się znowu dorachować: wspomniawszy na to, iż Królestwo Scytyckie wszystek świat cum Fasciculo Temporum w dzisiejszy Koronie Polskiej pokazuje.

Bo jeżelić tu jest Królestwo Scytyckie, tedyć i tutejszy język, a nie który inny, musi być prawdziwem Scytyckim.

A iż w Koronie Polskiej, nigdy, od początku jej, nie było innego języka, prócz dzisiejszego (jako się w tym wywodzie obaczy) tedyć tenże musiał być i w Syrii Przodków naszych, którzy tam Egipcjan o starożytność rodzaju przedysputowali.

Jawno tedy jest, że Scytycki albo Słowiański nasz język, nic więcej nie jest różny od pierwotnego Syryjskiego lub Aramejskiego, tylko tyle jak Łaciński od Rzymskiego.

Zaczym wątpić się nie może, iż ten jest najstarszy na świecie, i on własny, o którym Genes 2. mamy:

"Omne quod vocavit Adam animae viventis, ipsum est nomen eius."

Dlatego się Słowiańskim, jakoby pierwotne, i jedynoprawdziwe słowa mającym, zowie.

Jaśnie to i rozum sam pokazuje, że Słowieński język Scytharum Regiorum pierwotny jest na świecie, poniewasz wszystek świat woła że "Scythae antiquissimi hominum".

Co łatwo każdy przyzna, zobaczywszy w tym Wywodzie, że się tak nazywają od Seta, nasławniejszego syna Jadamowego, którego Chaldoewie, Arabowie i wszystka Azja, nie Setem, ale Scytem zowie.

A żeby jednak ani o tym kto nie wątpił, iż takową Syryjsczyzną albo Aramejszczyzną Jadam, Noe, Sem i Japhet gadali i Mojżesz pisma zostawiwszy o niej, wspomniane słowa Genes. 2, a nie o dzisiejszej Żydowiznie napisał, niech proszę wspomni i uważy naprzód słowa Hieronima Świętego in "prologo Galeato":

"Certum est Esrdram scribam legisq; Doctorem, post captam Hierosolymam & restaurationem templi, sub Zorobabel alias reperijsse literas, quibus nunc utimur, cum ad illud usq; tempus ijdem Samaritanorum & Hebraeorum characteres fuerint."

Potem na te słowa Nehemiasza ( rozdział 8 ) :

"Principes familiarum universi populi, cum Sacerdotibus & Levitis, iterum congregati venerunt ad Esdram rogantes ut interpraetaretur eis verba legis."

Z tych albowiem textów znać, że Żydzi przed pojmaniem, nie tylko litery, jak po nim, ale też i pisma, Samarytańskim albo Syryjskim językiem mieli: bo to jeden był, jak Mazowiecki z Polskim.

Stądże pismienni Żydzi, zawsze się go uczyli, dla zrozumienia Pism, tak jak my dziś łacińskiego. A to jawno jest z onych słów ich do Rabsacena, gdy im, oblężonym rozbaczał albo rozważał poddać się Królowi Babilońskiemu:

"Praecamur ut loquaris nobis servis suis Syriace, siquidem intelligimus hanc linguam, & non loquaris nobis Iudaice audiente populo qui est supra murum." ( 2 Reg. 18 )

Skąd znać, iż piśmiennych Żydów inny był język od gminnego Chananejskiego, jak go Izajasz ( cap. 19 ) zowie.

Jeżelić tedy pismienny u Żydów język Syryjski był, tedyć nie pochybnie i pierwotne ich Pisma Syryjskie albo Aramejskie.

Tego tedy pierwotnego Syryjskiego języka, gdy potem i Kapłani Żydowscy z innymi piśmiennikami, do końca w Babilońskiej niewoli zapomnieli, dlatego musiał proszony od nich Ezdrasz przełożyć Mojżeszowe pisma na Babiloński; z którego słowami wrócili Żydzi z Babilonu.

Co gdy uczynił, dopiero jako tamże u Nehemiasza (rozdział 8 ) mamy:

"Legerunt in libro legis Dei, distincte & aperte ad intelligendum, & intellexerunt cum legeretur."

Dlaczego? Bo już był in vulgarem Babylonicam linguam illorum przełożony.

Jawno tedy jest, że dzisiejsza Żydowizna, lub raczej Ezdraizna, nic innego nie jest, jak tylko Chaldejski język, Żydowską gębą cokolwiek odmieniony; którego takowego Mojżesz ani słyszał.

Zatem, pisma jego nie mogły być tylko pierwotnym językiem Syryjskiem, albo Scytyckim, jako wspomniane pograniczne Samarytańskie miasto Scytharum potwierdza.

Bo ten pierwotny, jak i sami Scytowie, ich język Syryjski, że niegdyś pospolity był tak w Egipcie za Mojżesza, jako też w Babilonie i Persji, jawno jest nie tylko ze wspomnianego Rabsacena Babilończyka, że go umiał i z onego listu przeciw Żydom do Artakserksa, o którym mamy 1. Ezdrae. 4:

"Epistola autem accusationis, scripta erat Syriace, & legebatur sermone Syro"

ale też i z onych słów Mojżeszowych:

"In exitu Israel de AEgypto, domus Iacob de populo Barbaro,"

bo Słowaków wszyscy Grekowie zwali Barbarami, jako się w 9. Rozdziale pokazuje.

Rozdział 8
Iż Etymon słów nie może być prawdziwy, jak tylko ze Słowiańszczyzny.

W oczywistości prawdy wspomnianych rzeczy, opuściwszy dalsze wywody, jawne jest, iż ponieważ język Słowiański znajduje się być najstarodawniejszym na świecie: tedyć wszystkie inne nie mogły być tylko z niego wypsowane. Zaczym prawdziwy Etymon albo Wied-imion z niego wypsowanych nie może być, jak tylko z niego też samego dostąpiony.

Zatem, ktokolwiek go szuka w innych językach, niepotrzebnym dowcipem na wietrze buduje, błędy błędami rzekomo objaśniając, a ono tym bardziej słowa zatrudniając: jako wiele ich czyniło i czyni, uwiedzionych nie pomiarkowanem afektem przeciwko językom swoim.

Jest teraz między innymi Doktor jeden w Rzymie, który usiłuje pokazać, że Łacina z Żydowizny wypłynęła.

Na co, gdym go tak rok pytał, jakimby to prawem, albo z jakiego fundamentu czynił, to jest, czy mógł by wykazać, albo że Żydzi Rzymiany spłodzili, albo że przed nimi we Włoszech byli, albo że Rzymiany niegdyś uczyli, albo że Ojcowie ich do Żydowskiej Ziemi na nauki niegdyś jeżdżali, albo cokolwiek takowego.

Zamilkł nieboraczek stary, nie bez wielkiego śmiechu z niego kilku ludzi uczonych, co przy tym byli.

Równie także Bekanowi i niektórym innym, dowcipne bajki o pierwotności swych języków światu podającym i starodawne słowa niemniej Azjańskie i Afrykańskie, jako i Europejskie z nich wywodzić usiłującym, trzeba by pierwej na to jakie prawo albo fundament usiłowania swego pokazać, to jest, albo że Azjanom i Afrykanom początek jaki dali, albo że tam przed nimi byli, albo cokolwiek takowego.

Nie dość tedy na tym, dowcipnie wymyślać jakie podobieństwo niektórych słów starodawnych zamiast prawdziwego ich Etymonu, ale trzeba na to pierwej pokazać takie Prawo, jakie ma nasz język Scytycki albo Słowiański, że

"Principatus originis semper Scythis tribuitur, a quibus auctis colonias ferunt per orbem diffusae suisse."

Czego iż wszystek świat Marco Polo Catonis pozwala: za takim Prawem śledząc głosu pospolitego, jawno jest, iż jeżeli Scytowie świat od razu osadzali, tedyć osadzony gdzieszkolwiek po świecie ich Naród, bez wątpienia swym językiem Scytyckim albo Słowiańskim wszędy gadać musiał, póki go nie wygrecznił na Greczyznę, albo nie wyłacnił na Łacinę, albo jakkolwiek inaczej nie wyforemnił.

Zaczym, gdy którego słowa tak wyforemnionego, albo raczej wypsowanego, świat nie rozumie: trzeba prawdziwego jego Etymonu (albo Wiedu-imion) nie gdzie indziej szukać, jak tylko w pierwotnym Scytyckim albo Słowiańskim języku, z którego jest wypsowane.

Rozdział 9
Że Greczyzna, Łacina i inne języki ze Słowiańszczyzny są wypsowane.

Dla dorachowania się prawdziwego Etymonu, albo Wiedu-imion jakichkolwiek, potrzeba uważyć, jak je psowali Garbarze pierwotnego języka, Grekowie abo Łacinnicy, i którzykolwiek inni.

Bo o Grekach, iż cokolwiek mają, tedy od nas wzięli, jawno jest ex confesso illorum apud Varrone ( libro 1 de Anag. ), Gdzie pisze, iż gdy Crates Philozow ruszył niegdyś takie wątpliwości: czemu by się nie mówiło Alpha Alphatos, jako Gramma Grammatos, odpowiedzieli mu drudzy Philozophowie Greccy: Haec vocabula non sunt nostra sed barbara - to jest Słowiańskie.

Bo ludzi tego języka zwano Warwarami, jakoby Gwaru warownego: którego słów Chrząszcz, Chrzest, Trzpień, Trzmiel i tym podobnych, żadna gęba niewarowna nie wymówi.

Jeżelić "Alpha vita" i.t.d. Słowiańskie są słowa, to jest "Dałba wieda", jakoby "Datrix Scientiae", tedyć po gotowiu i inne tymi literami wygrzecznione.

Jak dość rzetelnie pokazuje Archilochus lib. de temporibus, mówiąc o Homerze:

"Ultimum hunc Homerum aetas nostra cernit, qui Olympiade 23. & a Troiae excidio anno 500. patria Maeon, Olympico certamine victor, iudicio totius Graeciae eximius Pooetarum est habitus, & ei soli ius tributum emendandi characteres & nomina & linguam Graecam: quae ut ferunt Cadmus Samothrax fere Barbara & plena ruditatis, attulit sub excidium Troianum. Sunt ergo nunc characteres ab Homero forma elegantiore: nam primi Barbariem quandam vetuslam, & non Phaenicum habent ut cernimus, & Gallatarum atq; Maeonum figuras retinent. Idem Homerus reformavit characteres, & Grammaticae praecepta primus dedit, cum antea quisque sermone scriberet, simur & loquebatur vernaculo."

W których słowach uważyć potrzeba naprzód, iż Grecki język nie był pospolity albo przyrodzony, ale Szkolny, dowcipnie zmyślony.

A potym, że ich pospolity sermo vernaculus nie mógł inny być, jak tylko Słowiański, jaki był od początku, zawsze i jest po dziś dzień w Chracji, Bułgarii, Macedonii, Ragusach, Dalmacji, wszystkim Illyryku, Bośni i wszędy około tej miłej Grecji, albo rzekomo grzeczniejszy ziemice, którą przed tym Pelazgią zwano.

Bo rzetelnie świadczy Thucydides ( lib. 1 ), że tych słów Graecus i Barbarus, nie było za czasów Homera, i że on Greki zwał Pelasgami albo Myrmidonami. A sam zaś Thucydides wszędzie zowie ich Hellenami.

Skąd jawno jest, że Polaczkowie lub z Grecka Pelasgowie, od miemidowania, Myrmidones, a od miejsca nad morzem, Olani albo z Grecka Hellenes nazwani, pospolitym niegdyś Słowiańskiem językiem gadali i tychże liter co i Maeonowie Słowacy zażywali, aż do czasów Homera.

Który i sam też będąc Słowakiem (poniewasz był Maeon) nie nowe słowa i charaktery wynalazł, ale nasze, Starosłowiańskie wypolerował.

Bo mu (jak Auchiloch mówi) "ius tributum erat, nie adinveniendi ale emendandi characteres & nomina, & lingua Graecam,"

to znaczy: oną "vernaculam" za czasem tak rzeczoną, gdy z wypolerowanych słów powstała, rzekomo grzeczniejsza.

Nie może się tedy wątpić, że Greczyzna pierwszy początek swój dopiero w 1700 lat po Potopie wzięła od Homera: ponieważ on, w 500 lat po zburzeniu Troi, pierwotny język Słowiański polerował: a Troja 1200 lat po Potopie zburzona była.

Od którego czasu Homerowego, Pelasgowie nasi, pierwotny język ode dnia do dnia polerowali, póty aż w kilka wieków Greczyznę ustanowili. Za które niepotrzebne usiłowanie Myrmidonami byli przezwani.

A co się zaś tknie Łaciny, rzetelnie mamy in Supplemento Chronicarum Iacobi Bergomensis:

"Notandum autem est, quod Latina lingua, quadrisariam distincta est: in Priscam scilicet, & Latinam, atque Romanam & Mixtam. Prisca sub Iano & Saturno, Latina quae sub Latino caeterisque Tusciae Regibus suit, Romana denique quae post Reges exactos caepit, Mixta autem quae post dilatatum Imperium crevit."

Co, żeby się tym lepiej zrozumiało, potrzeba wspomnieć na słowa Berozowe o najpierwszych obywatelach Włoskiej ziemi ( Lib 5 ):

"Comerus more Scythico unde venerat docuit suos Italos urbem curribus componere. Et ideo Veij appellati sunt vocabulo Sago, qui plaustrum Veias appellant, & urbem ex his compositam Veitulam/ si magna est Vlurdum/ si metropolis Ciocholam."

A o ich pierwotnych naukach tenże ( lib. 3 ) mówi: "Eodem tempora Ianus pater, Ianigenas Radzenuos docuit Phisicam, Astronomiam, Divinationes, Ritus: & Ritualia conscripsit, omniaq; literis mandavit. Eisdem vero nominibus & veneratione Divina sunt prosequnti, quibus in Armenia Saga erant usi."

Jawno tedy jest, iże ten Komor albo Gomer, syn Jafetów, Scyta był, który z pierwotnym Słowiańskiem językiem naprzód z Armenii do Syrii albo Aramei, a potem stamtąd tu do Korony Polskiej, albo Scytii Królewskiej przyszedł: skąd i do Włoch tenże też na ostatek Sczerosłowiański zanieść musiał.

Czego i same pomienione słowa Veias, Veitula, Vlurdum, Ciochola, i Radzenui potwierdzaią.

Bo chociaż je Berosus, jako niewiadomy Słowiańszczyzny, tak bardzo popsował, jednakże z opisania ich łatwo się domyślić,

iż Veias położył zamiast Wos,
Veitula zamiast Wieśtula iakoby tułaiąca się abo ruchoma,
Vlurdum także zamiast Wlurdom lubo z dźiśieysza Filerdom jakoby gruntowne budowanie/
Ciochola zamiast Co-okoła, jakoby do koła obwiedzione (stądże Moskwa po dźiś dźień Zamek do koła obwarowany Kołowańcem zowie)
i Radzenui zamiast Rodzeni, to iest dźieći iego.

Rzecz tedy pewna jest, iż ona Prisca lingua Latina Bergomensowa Sczerosłowieńsczyzna była, jako tam Komor z dźisieyszej Korony Polskiej, albo Scytii Królewski zaniósł.

Która gdy we Włoszech za czasem w wielu słowach odmieniono, tak iż podobno różna już była jako teraz Czesczyzna od Polsczyzny: te taką dopiero Latinam albo łacniejszą (to jest im do wymawiania) i Authora onego łacnienia Latinum przezwali.

Potym, gdy codzień obcinając pierwotny język (za co tytułu "Taliani", to jest "ucinacze" dostali) nuż litery odmieniając, i różnymi innymi sposobami, o których się niżej powie, już w poły różnych słów narobili, w ten czas był trzeci ich język podobny owemu niektórych, co gadając po Polsku mieszają Łacińskie słowa, jako na przykład:

"Słyszałem piękny Dyscurz o Compozytiey między Status."

Stądże Bergomensis, takowy język, ani Polski, ani Łaciński, zowie Mixtam lingua; czyniąc go czwartym z trzeciego.

Naostatek, skoro już wszystkie prawie słowa na kopyto swych języków przerobili: dopiero w ten czas powstał czwarty ich ięzyk, który Bergomensis trzecim czyni; zowiąc go linguam Romanam.

W którym polerowaniu języka, gdy gmin nie mógł z Skolutkami w ras naskakiwać, stąd powstała różność Włoszczyzny od Łaciny.

Równie tedy tymże sposobem Grekowie, Egipcjanie i którzykolwiek inni na świecie, nie jednym skokiem, ale po stopniach odmiany, języki swoje w dzisiejszą doskonałość nie rychło przywiedli.

Jako na przykład z płomienia nie zaraz uczyniono flamma, ale podobno pierwej płoma, potem plama, nuż blamma, aż na ostatek stanęło flamma: także i inne słowa.

Czego dość rzetelnie to samo potwierdza iż nie mieli zrazu (iako uczy Angelus Roccha in sua Bibliotheca Vaticana) ieno 16. liter/ to iest: A B C D E F I L M N O P R S T V. Aż po tym, nie rychło z czasem i nie razem H K Q X Y Z wynaleźiono.

A o literach F i V konsonanśie tamże pisze/ iż ie dopiero Claudius Cesarz wynalazł: i dokłada tego/ iże starśi Łaćinnicy nie pisali fruges ale bruges, nie fama i fanum, ale bama y banum, nie Caesar ale Kaysar, nie Pyrhus ale Purrhus, i insze tym podobne słowa.

A po wynalezieniu litery F, pisze, iż jey tak barzo zażywali/ że nie pisano hordeum veho, ale fordeum vefo, nie Octavianus ampliavit, ale Octafianus ampliafit, nie vulgus vixit, ale fulgus fixit, a przed tym bulgus bixit, także i insze słowa.

Stąd znać, że Ciceronowe pisma, także Iulij Caesaris i innych którychkolwiek starych Authorów, w których wyborną Łaćinę widziemy, mędroszkowie tych świeższych ledwie nie naszych wieków przerobili: ponieważ w nich nie ma nic tak śmiesznych słów staroświeckich, jakie bywały za ich wieków i długo potem.

Czego dość oczywiśćie potwierdza świeży na świećie Kalepin/ którego pierwszą i własna iego editia niemal tak różna iest od dźiśieyszych, iako oneczne Plautusowe tolutim badisa od dźiśieyszego paulatim equita, y insze podobne starołaćińskie słowa.

Rozdział 10
Sposób dorachowania się Etymonu z języka Słowiańskiego.

Takowe tedy wypłynienie wszelakich ięzyków z naszego pierwotnego pokazawszy, jawno jest iże wszystkiego świata rozmaite słowa musiały z niego wziąć jakiszkolwiek początek.

Zaczym, kto się chce ich prawdźiwego Etymonu albo Wiedu-imion lubo zrozumienia dorachować, trzeba je zaś temiż nazad sposobami odpsować, jakiemi są zepsowane: niegdzie początki słów odcinając, niegdzie też odmieniając, niegdzie średnie litery abo sylaby wyrzucając, niegdzie przydawając, niegdzie przesadzaiąc i różnemi innymi sposobami: Które garbarze słów starych zwali z razu Wygorami, a za czasem Figurami, jakoby Wyborami.

Z jakich zdało się tu kilka połoszyć za Reguły, przez które sieła jest w tym Wywodzie słów odpsowanych: aby każdy widział, że się nic lekkomyślnie w nim nie położyło.

Reguły abo sposoby którymi pierwotne słowa psowano.

1. Od wszystkich słów które się od A lubo E. poczynaią/ pierwotny początek odćięto. Jako na przykład:

ex Gabris uczyniono Abror,
ex Saccaron Accaron,
ex Hades Ades,
ex Nagona Agona,
ex Matheas Atheas,
ex Sarbis Arbis,
ex Gaza Aza,
ex Bavari Avari,
ex Caulon Aulon &c.
Także ex Belea uczyniono Elea,
ex Hebuda Ebuda,
ex Iechne AEchne,
ex Herebus Erebus,
ex Retulani Etulani,
ex Sergestani AEgestani &c.

Które wszystkie słowa i innych takowych niezliczona rzecz, znajdują się dwojako pisane w Historyckich Dykcjonarzach, a mianowićie Stephani Caroli.

Toż wielom słowom (nie wszytkim jednak) uczyniono, które się i od innych wokalisów poczynają.

Jako ex Hierycho Iericho,
ex Hieremias Ieremias,
ex Hieroboam Ieroboam,
ex Hyberia Iberia,
ex Hyberus Iberus,
ex Hyarbas Iarbas
ex Tyscopolis Ischopolis &c.
Także ex Colchinium Olchinium,
ex Corope Orope &c.

2. Niekiedy też i tak już obćięte słowa z consonantów, znowu doobcinywano i z zostawionych wokalisów.

Jako ex Acantium uczyniono Cantium,
ex Alconia Laconia,
ex Adamastor Damastor,
ex Apulia Pulia &c.

3. Niektórym zaś słowom razem całe sylaby ucięto,

jako ex Illyberia uczyniono Liberia,
ex Illyberis Liberis,
ex Iobachus Bacchus,
ex Palatij Latij &c.

4. Niemal we wszystkich pierwszych syllabach zamiast naszego O kładźiono A, żeby jeno czymkolwiek różne były słowa nowsze od pierwotnych:

iako morze mare,
sól sal,
nos nasus,
komin caminus,
Poganin Paganus,
owies Avena &c.

5. Nie maiąc nowsze języki odmian liter, jak my, kładli dwoje aa zamiast naszego A, jakie mamy w słowach bał/ dał/ miał rć.

Także dwoje ee miasto naszego E. iakie mamy w słowiech/ grzech biegł legł rć.

Czego stąd się dochodzi, że takowe aa lub ee odmieniwszy na A lubo E alić wnetże tak się rozumieją, jako je pospolićie wykładaią. Jako na przykład Baal czytając Bał, alić się rozumie straszny; jakiem on być musiał, ponieważ wszystka Azja przezeń przysięgała. Dlategoż to imię wykładaią dominas vel subijciens aut possidens: a Grekowie Baala Marsem być rozumieią.

Także Beelphegor, czytając Beł-phegor, alić wnet się objaśnia, czemu to słowo Bel, vetustum albo destuentem wykładają, to iest iż dawno niegdyś był.

6. Dla tejże przyczyny zamiast naszego O. iakie mamy w słowiech tór, gór, plótł rć. kładli au:

iako zamiast óro, tóro, Plótus &c.
taurus aurum Plautus &c.

7. Równie także y o konsonantach uważyć potrzeba/ iż miasto naszego I. niemal zawsze kładli dwoie II. Jako Wał Vallis Gołec Gallus, Bał abo Beł Bellus &c.

8. Także zamiast naszego "ś" kładą "sc". Jako Żydowskie śin scin, roś, resc, Sith Scyth, Mathuśalach Mathuscialach &c.

9. Nuż jawno jest/ że Łaćinnicy albo Włoszy wszelkie Ch, także C. przed A, O. V. czytając za K. sielą przez to słów niepojętych uczynili: iako capio, captivitas, caputium &c. które czytaiąc przez C jako je napisano, jawno jest iż capio i captivitas są nasze capam i zaczapienie, a caputium brat czapczyn.

10. Toż rozumieć i o literach C i T, z których tamte przed E, I czytają za dz, a te przed temiż wokalisami za C.

11. Uważyć też potrzeba/ iż Grekowie nie maiąc liter B. ani C. nie czytali Barbarus ale Warwarus/ nie Basilica ale Vażylika. rć. a miasto C. pospolićie pisali K.
Żydźi także na wielu mieyscach B. miasto W. y wzaiem W. miasto B. czytaią.

12. Nuż TH Grekowie niegdyś kładli za T co się wymawia niemal jakoby w nim J było: jako w słowie Athenae zamiast "utienie" albo uczenie, iż tam szkoła pospolita była: Niegdyś za takoweż D.

Stądże Łacinnicy Greckie Theoi piszą Deus, i także tym podobne.

Czasem też i za proste D, jak w słowie Etymon zamiast Wied-imion. Łacinnicy zaś byle czym tym różnić D, często w Th odmieniają: jako Dronos Thronus, Gęda Getha: Stądże sławne są u Poetów Gethyca plectra.

A czasem też i w proste T. iako Powiedacz Poeta.

13. To też uważyć potrzeba, że Żydzi nie mają pewnych jako my Wokaliszów, ale je w jednem tylko Aleph punktami rozznaczają, równie jako my a, ą od gołego A.

Zaczym Etymonując słowa, nie trzeba się wiele sadzić na ich Wokalisach, ale tylko na samych prawie Konsonantach.
Często też H niepotrzebnie przydają: jako Hieruzalem zamiast Jeruzalem.

14. Nuż trzeba zawsze i na to pamiętać, iż przed Claudiuszem (jako się w 9 rozdziel pokazało) nie było liter F i V konsonansa. Zaczym Etymonując słowa, tak je trzeba czytać, jako na on czas pisano i czytano, gdy nimi co było przezwane.

15. To też uważyć potrzeba, iż literę X kładli zamiast naszego "gz" albo "kz".

tak iż jedno Ksiądz albo z Łacińska Xiądz,
także Euxinus albo Eugzinus zamiast Ogżeny.

Często też Łacinnicy kładą S zamiast X

jako Exquilinus albo AEsquilinus,
Alexia albo Alesia &c.

16. Równie także i o literze Y uważyć potrzeba, że ją Grekowie często kładli zamiast E.

Jako Breges Briges albo Phryges,
Chrestus Chrystus,
Edessa Edyssa,
Tymbrium Timbrium rć.

Starsi zaś Łacinnicy zamiast Y kładli V:

Jako Pyrrhus Purrhus,
Tyscus Tuscus,
Tyssagetae Tussagetae,
Thyria Thuria &c.

17. Także o literze Z uważyć potrzeba, że się często znayduje zamiast niego H, a czasem i G, jako Agonax albo Azonax i Abraham, zamiast Obrezan: Stądże go wykładają Patre circuncisionis, abo multitudinis to iest circunbisae.

18. Wiele też różni garbarze pierwotnego języka grzeszyli i powinowactwem albo podobieństwem liter jakie są między H, a Ch, także Ch. a G. także G. a K. także B. a P. także F. a W. także M a N także P. a Ph. także W. a B. i tym podobnych.

A na ostatek nie rozumiejąc słów popsowanych, albo nie mogąc pojąć od naszyńców wymówionych, oślep kładli któreszkolwiek litery, a czasem i syllaby inne za inne. Jako na przykład mamy w pomienionym Dykcjonarzu Historyckim Stephani Caroli, za jedno w różnych Authorach

Adiabare Aiabane,
Adubanus Danubius,
Aduas Abdua,
AEcani AEquani AEqui AEquiculi,
AEdessa AEdissa AEdyssa AEgea,
AEgabro Bebro,
Sarmatae Syrmatae Sauromatae,
Hennoma Hennomia,
Poltiobria Poltumbria,
Abgavis Agabanis,
Agrae Acrae,
Agragas Acragas,
Roxolani Traxolani (sub tit: Alani)
Brytania Prydania (sub tit: Albion)
Breges Bryges Brygantes Phryges,
Bryses Chryses,
Brusa Prusa,
Cabrus Caprus Calabrus,
Claudius Clausus,
Caralitani Calaritani,

i kilka tysięcy słów innych: które się za czasem w osobne kupy zbiorą, na pokazanie więcej tych Reguł nieprawośći.

Rozdział 11
Jako takowe Reguły i na co są potrzebne.

Obacz tedy uważny Czytelniku, że ja Etymonując słowa, nie którą chcę literę albo sylabę kładę za inną, ale przez pewne Reguły z wielką pracą zebrane, te której potrzeba wyciąga, albo do sensu pisma świętego lub Historyckiego, albo przyrodzenia jakiego słowa.

Jako na przykład, nie dość mając z pospolitego wykładu słowa Osanna, żeby się miało rozumieć Salva nos Domine (a to dlatego iż nie masz w nim konstrukcji z następującymi słowami filio David) a chcąc wiedzieć, coby to za słowo było:

Naprzód uważyć potrzeba, że to filio David wydawa Osannę, iż ma być nie co jemu należącego.

Wiedząc tedy, że to Panu Chrystusowi śpiewane było, któremu jako prawdziwemu Bogu należy Boska chwała: a uważając że Illyrykowie Nabożeństwo Bożeństwem zowią: łacno się domyślić, że to słowo Osanna jest zepsowane (przez pierwszą Regułę) Bożanna albo Bożenna, to jest latria filio David.

Także Alleluja, iż je wykładaią Laudate Dominum, łacno się dorachować (przez 1. Reg. o początku a 7. o dwojgu ll) że to jest Chwałe-luja, to jest laudem funditat. so. caetus fidelium.

Nuż Abram, uważaiąc iż był od Boga obrany i dla tego z Haran wywabiony: jawno jest, że to słowo Wyżydowiono z naszego Obran; a to przez 4 i 18 reguły.

A iż potym, w ten czas był nazwany Abraham, gdy mu się Pan Bóg rozkazał obrzezać: stąd oczywista rzecz jest, że to słowo niegdyś było Obrezan, z którego Żydzi nie mając pewnych wokalisów uczynili (przez 4. 16. y 18. Reguły) Abraham.

Stądże go wykładają Patrem multitudinis, przeto, iż wiele Narodów przyjęło od Żydów obrzezanie.

Także Absalon, że go wykładają (per antiphrasim, to jest opacznie) Patris pax; uważając iż Etymon w opaczności być nie może, a chcąc wiedzieć, coby to za słowo było: naprzód uważyć potrzeba, iż ledwie kiedy miał świat podobnego jemu szaleńca przeciwko własnemu Ojcu, bo jawne są jego wojny przeciw Dawidowi: a potym że go on zabitego tak bardzo przecie żałował, aż mówił: Fili mi, quis mihi tribuat ut ego moriae pro te.

A tak wnet się pokazuje przez 4 Regułę, że to jest albo Obszalon, jakoby nader szalony, albo Obżalon zamiast obżałowany.

Nuż Ceres ponieważ ją za Boginię zbóż mają, uważaiąc iż Boginie trzeba czcić, a żyto zowią "resz", łacno się domyślić, że to słowo Ceres, jest okrzesane "czczę resz".

Także Bacchus, ponieważ go za Boga trunków mają, a na beczce malują, gotowa rzecz, iż to słowo jest zepsowane Beczkoś.

Równie co by za słowo było Alaconia lub Laconia (bo tą dwojako piszą) łacno się dorachować, naprzód pierwszą sylabę przez 4 regułę odpsowawszy na Olaconia, a potem przez 3 regułę na Polaconia; ponieważ w Pelazgij była, gdzie także z miasta Polakonii uczyniono Laconię, jako i we Włoszech z Polacium albo z Łacińska Palatium za czasem okrzesano Latium.

Stądże po dziś dzień Illyrikowie, równie jak i nas Włochy Lachami zowią. Nuż "nix" jawno jest przez 15 regułę, że go wyrobiono z naszego śniegu; naprzód e wyrzuciwszy, a potem s. na koniec przesadziwszy, aby było "nigs" albo z Łacińska "nix".

Także Cupido, iż chciwość znaczy, jawno jest, że to słowo (przez przesadzenie sylaby "do") uczyniono z naszego "do kupy", jakoby chciwe zgromadzanie albo łączenie.

Nuż "litera" wiedząc, że mówienie rzeczą zowiemy (jako piękną rzecz miał do ludzi) łacno dość że ją wyłacniono z tych słów "lita" rzecz jakoby sulus sermo.

Także "Syllaba" - "siła abu" to jest obiecadła w kupie.

"Calamus" kalać ma, albo musi, to jest papier, albo na czym piszą.

Papyrus pod pióro, bo go pod nie podkładają.

Author - "dał-tor", iż drogę do czego przetorował: i także wszystkich innych słów, co ich jeno jest na świecie w którymkolwiek języku, łacno się z ich przyrodzenia, albo opisania lubo w Biblii lub Historiach dorachować przez pospolite Reguły, jako z pierwotnego naszego języka Słowieńskiego wypłynęły.

Rozdział 12
Że takie wykładania słów odpsowanych nie są przeciw pospolitym Doktorów Świętych

Jawno tedy jest, że słowa które uważny Czytelniku znaydziesz w tym Wywodzie odpsowane, lub z Polska nazwane;
jako Paradisus Poradziesz,
Monarchia Mieńarcość,
Aristocratia Parzystokraczenie,
Seth Scyth (albo raczej Sczyt),
Enos albo Anos Panosz,
Malaleel Mola-leł,
Mathusale albo Mathuscyalach Matu-śćiałoch,
Tanais Toniec,
Hercules Harculec,

i inn, tym podobne,

nic więcej nie są różne od Adam Jadam, Eva Jewa, Andreas Jędrzey &ć. jeno, że tamte nie są nam tak jako te w zwyczaju: dlategoż nieuważnym dziwne się zdadzą.

Niechże tedy żaden nie mówi, że to są sczere słów popsowania, gwoli wykładania ich po swemu, przećiwko pospolitemu Doktorów Świętych wykładowi. Bo insza rzecz jest słowo jakie swawolnie popsować, a inna zepsowane z dowodem odpsować, aby się to co niegdyś rozumiało.

A co się tknie, aby odpsowanych wykłady miały być przeciw Doktorom Świętym, uważ proszę mądry Czytelniku, że jako inna rzecz jest pokazować o jakiem obraźie iż tego albo owego Świętego iest, od pokazowania jakimi go farbami albo z jakiego drzewa wyrobiono i z którego lasu ono drzewo wyrobiono: tak inna rzecz jest wykładać z Doktorami Świętemi słowa Żydowskie abo Greckie, tak jak je Żydzi albo Grekowie rozumieją, a inna nie przecząc temu pokazować, skąd się wzięły u Żydów abo Greków takowe słowa: i co brzmią w uszach pierwotnego języka Narodów Słowieńskich.

W czym żadna się krzywda ani Biblii, ani Doktorom Świętym nie czyni.

Bo jeżeli się godźi Biblijne słowa Chaldeom i Arabom inaczey pisać i po swemu wykładać, niżeli Żydźi piszą i wykładaią: czemusz proszę nie ma się toż godzić i nam Słowakom:

A tym więcej żeśmy zawsze byli i są przy tym prawie: jako się widzi w zwyczajniejszych słowach Adam Jadam, Eva Jewa, Ioannes Jan, Andreas Jędrzej i wielu podobnych, które inaczej aniżeli Żydzi albo Biblia, piszemy i czytamy. Co jeżeli się godzi w zwyczajniejszych słowaw: czemu i nie w innych, niezwyczaynych:

A żeby jawno było, jak różnie Chaldeowie i Arabowie słowa Bibliyne piszą i wykładają, niech będą te kilka na przykład.

Jeżeli różni różnie piszą i wykładaią: Czemu po naszemu nie pisać i wykładać?

Łacińskie
Chaldeyskie
Arabskie
Słowieńskie

Adam
Odom
Adamo
Jadam

Homo vel terrenus aut terra rubra, u wszystkich. Heres Dei promissor.

Abel
Hobel
Habil
Ubeł.

Luctus vel vanitas, u wszystkich. Desuit.

Seth
Sith
Scit
Sczyt.

Positus Fundamentum, Frontispicium.

Enos
Anuś
Anos
Panosz

. (.f. Sethi)
Homo vel vir. Nomen Domini vel dulcedo, Dominatoris filius

Malaleel
Mahlalail
Mahloloil
Mola-leł.

Lavdans Deum Laus aeterna. Tineam fudit.

Mathusale
Matuśialach
Matuscialach
Matu-śćiałoch.

Mortem misit Nuntius mortis Mittens mortem. Turbameti excisor.

Dla rozezniania tedy czyjby wykład był właśniejszy:

Naprzód o Jadamie uważyć potrzeba, iż między innymi imionami Bożemi, jest też jedno jestności Boskiej "Ja" albo "Jaus" jakoby Egus, którem się nazwał mówiąc:

(Exo. 3) "Ego sum qui sum."

Stądże Jadam właśnie wykłada się Egi dabo, jakoby dziedzic obietnic Boga, który się nazwał "Ja Jestem który Jestem": to jest nie odkogo innego jestność mający, jeno sam od siebie.

Którego wykładu potwierdza ono Dawidowe (Psal. 8 ) Omnia subiecisti sub pedibus eius.

Iż iednak daleko większe rzeczy miał od Boga, niżeli wziął, to jest Niebo, do którego człowiek stworzony, dlatego nie nazwał go Bóg Jadał, ale in futuro "Jadam", jakoby Dei dabo, który się zowie jaus abo Egus.

Ubeła wykład jawny jest bez wywodu, bo wiemy, że Ubeł, gdy go Kain zabił.

Sczyt zaś coby było nikomu nie tajno; przyczyna jednak dania mu tego imienia była, iż od niego wystawionego na czoło Jadamowe Panowanie w Raju poczęte, Sczythickiem zwano, i potomki jego jako nazacniejsze na świecie Synami Bożemi.

Panosza także wykład sam z siebie jawny jest, iż był Synem Sczyta, pierwszego po Jadamie Pana świata i Sukcesorem jego.

Molaleł dla tego tak beł rzeczony/ że pierwszy na świećie Kainiany podbił/ którzy iako mol wszystek Naród ludzki psowali. Za co iż nieśmiertelny chwały nabeł/ ztądże to imię Laus aeterna wykładaią.

Mathuśćiałoch zaś/ ztąd beł tak przezwany że Kainiany wyśiekł/ którzy przed Potopem długiemy woynami świat mąćili/ ztądże go wykładaią/ Mittens mortem, abo Apostolus mortis. Których wszystkich wykładów istotna własność w samym się Wywodźie szerzy obaczy.

Pokazawszy różność u różnych między wspomnianymi słowami, równie także, nie będzieli w kogo chciało, że Magoga i Goga synów Jafetowych zowie po naszemu Lachem i Polachem, choć tego dość gruntowne przyczyny pokazuje: niech proszę wspomni na takąż różność słów zwyczajniejszych

Adalbertus od Woyciecha,
Bonaventura od Dobrogosta,
Deodatus od Bogdana,
Felix od Sczęsnego,
Bonifacius od Dobrodźieła
Chrisostomus od Złotoustego,
Benedictus od Dobrosława,
Sylverius od Lasomiła,
Hieronymus od Jarosza,
Laurentius od Wawrzyńca
Petronilla od Piotrusze,
Pudentiana od Wstydońki
i innych tym podobnych.

Które w uszach naszych tak właśnie nie mają nic Łaćińskie z Polskiemi, jako i Żydowskie Magog z Lachem albo Gog z Polachem:

I owszem, kiedybyśmy tak nie rozumieli Łaćiny, jako Żydowizny nie rozumiemy, zaiste nie równieby trudniej pokazać/ że to jedni byli/

Adalbertus y Woyćiech/
Felix y Sczęsny/
Hieronimus y Jarosz/
Laurentius y Wawrzyniec/

także i drudzy z pomienionych: a niżeli Magog i Lach/ albo Gog i Polach.

Którym tego tylko nie dostawa/ że ich nie mamy w zwyczaju iako tamtych. Jednakże łacniey się ich niż tamtych dorachować: bo uważywszy/ że Scythiam Regiam wszyscy Historycy w Koronie Polskiej pokazuią.

Nuż to że Scythy Żydźi Magogami (patrz w Kalepinie pod słowem Magog) a Słowacy Lachami zowią: oczywista rzecz jest/ że to ieden muśiał bydź u różnych Magog i Lach/ iako Adalbertus a Woyćiech/ abo pomum a iabłko.

A ponieważ Polach, przodek nasz, tak zawsze pospołu chodzi z Lachem, jak w piśmie świetym wszędzie Gog z Magogiem (którym nasz Naród niegdyś śpiewywał Lelum Polelum) tedyć za tem idzie: że jako Żydowski Magog jest naszem Lachem, tak też i ich Gog naszem Polachem, albo Polakiem: co się dostatniej tym Wywodem pokazuje.

Stądże lada Żydźię Szlachćica zowie Goy/ a Chłopa Mużyk.

Tak tedy tych jako i innych słów (dorachowawszy się jakie niegdyś były) że używam za trzeci Jnstrument albo materyą Jstoryey moiey/ nie dźiwuj się uważny Czytelniku: ponieważ, jako widźisz, i w nich samych dobrze z rozumianych, dyszy oczywista prawda niemal wszystkiego, jako się co dźiało.

O przybudowaniu na pomienionych trzech Fundamentach Jstoryey. Rozdźiał ostatni.

Na ostatek i to uważyć potrzeba, iż nie równie większy jest dowód czegokolwiek, pokazem z pewnych rzeczy, prasą dowćipu wyćiśnionym: jako przez miarkowanie czasów, albo jednejsz rzeczy różnych imion dorachowanie i inszemi sposobami/ oczy ludzkie otwierającemi: a niżeli gołemi słowami, którego Authora o bajki podejrzanego.

Jako na przykład, że Baal któremu Ninus i Semiramis bałwan byli na uczciwość wystawili, nie kto inny był jeno Tanaus, primus Rex Scythiae Regiae albo Korony Polskiej: łacno prasą dowcipu wycisnąć, ze słów Genebrarda, wielkiego Chrześcijańskiego Historyka mówiącego (lib. 1) :

Vexores Rex AEgypti qui Scythas usque ad Pentum (ut Trogus docet) pepulit, & Tanaus Rex Scythiae qui Vexorem usq; in AEgyptum repulit, ante Ninum fuerunt.

Jeżelić albowiem przed Ninem żadnego innego nie było przestrachu świata, prócz tego Tanausa, tedyć nikogo innego prócz niego nie możono Baalem na on czas przezwać.

Także to, że tego Tanausa (dopiero potym w Europie tak nazwanego) przed tym w Azji Polągiem lub za czasem Polachem/ aż naostatek Polakiem zwano/ od Polęgnienia po Lągu abo Lachu (którego Żydźi Magogiem zowią) na Stolicy świata:

Stąd łacno wyćisnąć, że starożytne miasto Polemniacum nad Pontem, na tym mieyscu Ptolomeusz pokazuie/ skąd Tanaus wypadł na Wexoresa.

Nuż to że ten Polach rzeczony Baal i Tanaus musiał być nie de stirpe Iaphet iako Fasciculus temporum uczy, ale własny a najzacniejszy syn jego, sam czas pokazuje ponieważ był jeszcze przed Ninem.

A to zaś, że go Jozeph Antiquitatum Mogiem a drudzy Żydzi Gogiem zowią: stąd łacno wycisnąć, iż tenże ( lib. 1 ) na tymże miejscu pokazuje Mogę, Miasto starożytne, gdzie Ptolomeusz Polemniacum: A pisze iż było Moga, syna Japhetowego.

Tym sposobem i wiele innych rzeczy, nad Słońce jaśnieyszych, łacno wycisnąć prasą dowcipu z pewnych fundamentów, jak wino z jagód.

Nie pytajże się więcej uważny Czytelniku, skądem wziął i biorę to co piszę (choć ledwie kiedy od kogo z dzisiejszych pomyślone) obaczywszy przez te Perspektywę, na jakich fundamentach stoję.

Ale tak proszę bądź wdzięczen pracy mojej, jakoć przynależy. A tak ją chętnie czytaj, jako ja tobie uprzejmie życzę, ut bene diuqucvalese.

Następstwo Panów Swiata.
Samoprawdziwych Augustow albo Gogustow.
I Niezwyciężonych, przez których się wieki, ten Wywód prowadzi.

I Iadam, w Raju od Boga postanowiony, Panował lat 234, aż wnuka obaczył, z tego syna, któremu Państwo miał wolą spuścić, aby mu pokutować nie przeszkadzało.

II Sczyt albo Set, syn iego / nastąpiwszy Roku od stworzenia świata 235
A wieku swego 105. Panował lat 140. aż przykładen Oycowskiem także wnuka następce swego obaczył.

III Panosz albo Enos, syn jego, nastąpiwszy Roku od stworzenia świata 395
A wieku swego 160. Panował lat 100

IV Panoch albo Anach, wnuk jego, nazwany Molaleł albo Malaleel, nastąpiwszy Roku od stworzenia 496
A wieku swego 101. Panował lat 404.

V Matu-śćiałoch albo Mathusale, Prawnuk jego, nastąpiwszy Roku od stworzenia świata 901
A wieku swego 214. Panował lat 756, aż do Potopu, który się począł 1657 roku od sworzenia.

VI Japhet, Pra-wnuk jego, nazwany Iuppiter nastąpiwszy (po jedenastu latach Interregni) Roku od storzenia 1669, od potopu 12.
A wieku swego 112. Panował w Azji lat 337, nim odszedł do Afryki.

VII Lach Priscus, syn jego, po żydowsku Magog, lęgszy na pierwotnej Stolicy świata 2007 roku od stworzenia świata, 351 roku od Potopu.
A wieku swego 342. Panował lat około 10.

VIII Polach Priscus, brat jego, którego Żydzi Gogiem zowią, przed tym Dan albo Alanus, a potem Baal, Tanaus, Hercules i Iouis rzeczony: nastąpiwszy Roku 2018 od stworzenia świata i 362 roku od Potopu.
A wieku swego 348. Panował lat około 45.

Przyszedł do Europy Roku 2025 od stworzenia świata, 369 roku od Potopu.

Gdzie Scytyckie Królestwo (które przed tym od początku w Azji było) ustanowił od niego Polskim, a od władzi Carmackim nazwane. I spłodził w nim trzech synów, Sczyćca, Bogaderza i Giełona: z którego linii był Jan Giełon, albo Jagieło.

IX Sczycieć albo Scytes, od którego Scytickie Królestwo się Sczyciońskim albo Scytharum Regiorum. Tego dzieła i Następce albo Sukcesory, aż do Najjaśńiejszego i Niezwyciężonego WŁADYSŁAWA ZYGMUNTA pokaże Authorowe Speculu Istoricum, będzieli na nie taki nakład, jakiego potrzeba.

WYWOD HISTORYCKI
Jedynowłasnego Państwa Świata,

Na obaczenie w ręku najzacniejszego Narodu Polskiego i w ich Koronie prawdziwego następstwa, w pierwotnym Jadamowym Panowaniu światu: uważyć potrzeba, gdzie się, jak, a jakie poczęło: i w kim, kiedy, a jak rozciągnęło, poty, aż się dzisiejszej Koronie Polskiej za łaską Bożą dostało.

Co obaczywszy, krótko się cokolwiek pewnego i o przeszłej fortunie jego pokaże.

Piotr-246 · Gość

kolejne poprawki:

"WYWÓD JEDYNOWŁASNEGO PAŃSTWA ŚWIATA,
w którym pokazuje ks. WOJCIECH DĘBOŁĘCKI z Konojad Franciszkanin,
Doktor Teologii,
Generał Społeczności Wykupowania Więźniow,
że najstarodawniejsze w Europie
KRÓLESTWO POLSKIE, LUB SCYTYCKIE,
samo tylko na świecie, ma prawdziwe Sukcesory JADAMA, SETA i JAFETA,
w Panowaniu światu od Boga w Raju postanowionym i że dla tego Polaków Sarmatami zowią.

A gwoli temu i to się pokazuje, że Język Słowieński pierwotny jest na świecie.

Nie gań aż przeczytasz:

Bo wydany jest za Pozwoleniem i Przywilejem Je Królewskiej Mości,
po przejrzeniu na to wysadzonych Teologów i Historyków

W WARSZAWIE,
W Drukarni Jana Rossowskiego, Typografa Króla Jego Mości.
Roku Pańskiego 1633.

Najzacniejszym i Najstarodawniejszym
NARODOM
KORONY POLSKIEJ
I wszem innym Słowiańskiego języka.

Zdrowia, szczęścia, i Sławy, przy łasce Bożej.

Pospolitej chluby Waszej Najzacniejsze i Nastarodawniejsze Narody Sarmackie: zebranej z Jstori mojej, w druk (pod imieniem Najjaśniejszego i Niezwyciężonego Monarchi WŁADYSŁAWA ZYGMUNTA z Bożej łaski Najwyższego Pana i KRÓLA Polskiego
po niemałej części już zgotowanej: nie zdało mi się ani Jego Królewskiej Mości iż krótka rzecz jest, ani też komukolwiek osobnemu, z grona Waszego ofiarować; abym się i ja nie zdał kogokolwiek nad inszych przekładać na szale błahego rozsądku mego.

Przeto wszystkim razem i każdemu z osobna, niech będzie ten sok Istorii mojej ofiarowany: na ulżenie bólu serca w dzisiejszym doczesnym osłabieniu Korony Polskiej, od jej pierwotnych nierównie większych władzy i potęgi: Którymi się szczyciła, póki ją zwano Sczycyochą, albo Scythiam Regiam i Sarmacją zamiast Carmacją (aby nie czytano Karmacja.) że niegdyś wszytkie Carstwa w mocy miała, jako własna ich mać, z której się poczęły:

Nuż Pandorą jakoby Panią darowaną, iż jej wszyscy Bogowie Ziemscy dary (jak Trogus uczy) hołdowli: i Ukwilą albo Regnum Aquilonis, iż tu nawyższą zwierzchnością wszelkich od kogokolwiek rozkwilonych ukwilano; iako się w tym Wywodzie pokaże:

Nad to Basilaeą (zamiast Ważylechą) że ją wszyscy czcili i uważali za Lachowe gniazdo Syryjskie na Libanie: gdy Polach brat i Successor jego Ósmy Pan świata, Tron Sczycioński abo Scytharum Regiorum, tu z Libanu przeniósł: i wszytkę chlubę Scytha abo Setha syna Jadamowego Scythów Azyatyckich, to iest Aramaeów albo Syrów tu zasadził: i w tenże sens Amalechią (zamiast Jamą Lechową) także i Echidną (jakoby Lecha dnem albo dziedziną)

Nuż Vandalią od Wandy żony (według Hertmana Schedella) Jafetowej; że tuteczny płód jej, stąd wędrowny, daleko różne krainy osadzał; i różnymi inszymi tytułami: A obywatele jej ze krwi nie Sczytakami albo Scytami jako zrazu od Sczyta albo Setha, syna Jadamowego, ale Polakami od Polacha syna Jafetowego (którego Żydzi Gogiem a cudzy różnie różni Baalem, Tanausem, Herculesem i Jowiszem zowią) i Sczyciochami, albo Scythas Regios, od Sczycca syna i Successora Polachowego, którego Historycy zowią Scythes zamiast Sczyciec.

A prócz tych wspomnianych tytułów, ich Królestwa też Gethami zamiast Gędami; że w gędach albo pieśniach mieli pierwotne swe Istorie: także Venetami albo z Ruska Henetami, od wnetości albo prędkości przeciw nieprzyiaciołom: i Gotami zamiast Gotowymi, to jest na odpór im, a mianowicie Rzymianom około Dunaju: i różnymi innymi od ich dzieł jednegoż Narodu przezwiskami.

Ponieważ tedy wszytkim wam wzajem służą one słowa Żydowskich Królestwach rzeczone.

4. Ezdrasz 2. Accipite iucunditatem gloriae vestrae gratias agentes Deo qui vos ad Coelestia regna vocauit.

Bierzcie uciechę chluby Waszej, dziękując Bogu, który was do Królestw Niebieskich, to jest, władzą Niebieską w Jadamie poczętą ustanowionych powołać raczył. Wszyscy ją (a osobliwie Polacy) przyjmijcie jako swoją własną. Wszyscy się z niej cieszcie jako z osobliwego klejnotu. Wszyscy się nią szczyćcie, jako Sczyciochowie, albo Scythae Regij. Wszyscy się chlubcie, bo jest z czego: iż was taką godnością uczcić raczył.

Bierzciesz z niej uciechę, a proszę wdzięcznym okiem: bo nie pochlebstwo jest, ale istotna prawda. A wziąwszy ten zadatek chluby Waszej, chcecie li aby wszystka jej summa co prędzej światu jawna była: Wszyscy proszę do nowego Pana przyczyńcie się o nakład na Speculum Istoricum universalis Istoriae, które światu Łacińskim językiem gotuję.

A to na cześć i na chwałę Prawdy Świętej Pana Jezusa Chrystusa i na odpór dzisiejszym Historykom naszę własną chlubę różnym innym Narodom przypisującym.

Wszyscy o nim (o co proszę) radzcie: a mnie ubogiego Zakonnika, który wam ten podareczek, jaki mógł być na prędce ofiaruję, w łasce swej chowajcie, bom wszystkich was jako tegoż grona najpodlejsza jagoda, powolnym sługą jest i niegodnym Bogomodlca.

KS. WOJCIECH DĘBOŁĘCKI z Konojad Franciszkanin.

Przestroga o słowach

Scythia, Scytha, Scythicum Regnum.

Te słowa Scytia, Scyta i Scytyckie Królestwo, szczycącym się nam Polakom nie jeno Scythem albo Sethem synem Jadamowym, ale też i Sczyćcem synem y Successorem Polachowem, nie tak by trzeba po Polsku pisać.

Iż iednak te słowa cudzoziemskie nie są nam w Polszczyźnie zwyczajne, dlatego zdało się raczej z łacińska je pisać, dla łacniejszego rzeczy zrozumienia. Właśnie tedy ma się zwać po Polsku Scythia Regia, Sczyciocha, a vulgaris (za Donem) Sczytocha: Scytha Regius Sczycioch, a vulgaris Sczytak. Scyticum, jeżeli co Regiorum Scytharum, to Sczycioński, a jeżeli vulgarium to Sczytackie.

PERSPEKTYWA na dojrzenie tego wywodu, którą pierwej trzeba przeczytać, temu ktoby miał wolą rzeczom przeczyć.

Rozdział Pierwszy
Jak Historie są popsowane; a co w nich zostało wiarygodnego.

Jawna rzecz jest uważny Czytelniku, że pierwotna według Berosa Scytycka Istoria (lub ista rzecz) jak się co na świecie i kiedy działo: tak bardzo niepomiarkowane affekty ludzkie cudzej sławy pofałszowały, aż ledwie co w niej zostało z głosu pospolitego, czemuby rozum wierzyć pozwalał.

Naprzód albowiem Egipscy Chamowie sławną oną u Historyków sporkę o starożytność rodzaju z Scytami, Przodkami naszemi, długo wiodąc, skoro przemożeni byli znowu ciże w Babilonie (chcąc piórkiem połatać nagość dziedzicznego swego po Chamie przeklęctwa, w poddaństwo Scythom przez Jafeta idącym) wszystką Istorię pofałszowali: pokazując przeciw Pismu Świętemu i oczywistej prawdzie, pierwotne Panowanie Światu w rękach poddaństwa Jafetczykom Chamianów Babilońskich.

Stądże ich świat zowie Chaldaei, zamiast Chwałdoi, jakoby cudzą chwałę dojącymi.

A Steph: Carolus in suo Dictionario Historico
mówi Berosus Babylonius cum Notarius & Scriba publicus suisset, omnem Chaldaicam defloruit Historiam, &c. & ipsum solum secuti sunt Persae in Assyriorum Monarchiae temporibus, ut Metasthenes author est.

Których bajki, o pierwotności Asyryjskiej Monarchii, nie mniej dostatecznie jak i uczenie zbija Oilb. Genebrardus, pokazując jej primam adolescentiam dopiero około czasów założenia Rzymu - to jest około 1633 Roku po Potopie.

Po Chaldeach samiż Polaczkowie nasi (których nad białe morze przeniesionych, część Pelasgami, część Polakoniami albo Laconami zwano) gdy tam jako na spokojniejsze miejsce pospolita szkoła świata z Tyru przeniesiona była (od której nowe jej gniazdo Athenae zamiast Uthenie albo Uczenie nazwano) nauką w pychę podniesieni: wygrzeczniwszy Scytycki albo Słowiański nasz język i nazwawszy się od tego Graecy (zamiast Grzeczni) tak sobie oślep wszytką chlubę starożytności przypisowali, aż im też za to świat przydał za tytuł Mendacees.

Po nich zaś we Włoszech także nasi Polacyusowie, albo Lacyusowie (zamiast Lachowie, jakimi ich i po dziś dzień Illirykowie zowią) na Polackiej tam sławnej Rzymskiej górze osadzeni, gdy złym przykładem Greków, także język nasz pospolity wyłacnili, jako i Graekowie wygrzecznili, od tego nazwawszy się Latini, jakoby łacniącymi, równie także rzeczy swe piórkiem oślep wynosili, aż ich za to Przodkowie nasi wniwecz obrócili.

Nuż teraz Niemcy, zapomniawszy, że ich przodek jakiś Tuysko był (de terra ortus), tak sobie wszystką prawie chlubę świata gwałtem przypisują, aż ich wspomniany Genebrardus na kilku miejscach w tym usiłowaniu z Grekami porównywa. Toż i inne Narody czynią, milczeniem naszym ośmielone.

Zaczym, gdy każdy pisze nie Istorię albo istą rzecz jako co było, ale Historię lub raczej Historyństwo jakieś, co najwięcej, ile jeno może, dla chluby Narodu swego wymyślając, jawno jest, że wszystkie Historie tak bardzo muszą być popsowane, iż jak się rzekło, ledwie co wnich zostało z głosu pospolitego, czemuby rozum wierzyć pozwalał.

Rozdział 2
Jakimi instrumentami Historie mogą być w Istorię poprawione.

Wybierając tedy kwiecie pierwotnej Sczytyckiej Istorii (która sama tylko prawie ma jedyny zapach prawdy świętej) między tak gęstym cierniem rozmaitych fałszów, nie widzę innych do tego instrumentów tylko Biblię Świętą, Głos pospolity (Etymon, to jest Wied albo wiadomość imion, co które prawdziwie ma znaczyć).

Iż tedy prawie tylko tymi trzema instrumentami robię Istorię moją (z której ten sok sławy Narodu naszego wycisnąłem) dlatego o każdym z nich z osobna przestrzegam.

Rozdział 3
O Pierwszym Instrumencie, to jest Biblii Świętej.

Naprzód tedy o Biblii Świętej uważ proszę mądry Czytelniku, że się Księgi tak Starego jak i Nowego Testamentu pospolicie na czworakie dzielą.

To jest: Legales, Propheticos, Sapientiales i Historicos.

A tych ostatnich jest 12. To jest: Iosue, Iudicum, Ruth, Regum, Paralippomenon, Ezdrae, Tobiae, Iudith, Esther, Iob, Machabeorum, i Actus Apostolorum.

Po tym, że też Mojżesz w Genesis, także Izajasz, Jeremiasz, Ezechiel, Daniel, Jan Święty w Apokalipsie i wiele innych, nie tylko Prorokami byli, ale też i Historykami Bożymi.

Jakim rzetelnie Hieronim Święty zowie Daniela. Zaczym nie jest nic przeciwko Doktorom Świętym i duchownemu ich wykładowi, wcale go nie zaniechawszy, niektóre miejsca Pism Świętych według litery po Istorycku wykładać.

Rozdział 4.
O Drugim Instrumencie to jest: Pospolitym głosie.

Pospolity głos tak wielkiej wagi jest, że otrzymał tytuł "Vox populi vox Dei".

Ten zaś dwojaki jest, Pisany i Ustnie podany.

Pisany głos pospolity jest kiedy (co w Historiach znajdujemy od wszystkich, albo przynamniej wielu zeznań) tak, iż nie może być wywrócony: jako na przykład że Scythae antiquissimi hominum.

Że przedysputowli Egipcjan przeciw temu przeczących.

Że oni świat zrazu osadzali i Królestwa postanawiali.

Że od wieków zawsze byli różni Regij a vulgaribus, i Scythia ich biformis, to jest od połowy w górę Panna, a w dół Jaszczurka.

Nuż to, że Scytia Panna: to jest Regnum Scytharum, po wyjściu z Armenii (gdzie Mojżesz Raj, a Scytowie początek swój Egipcjanom pokazowali) naprzód w Syrii było, a po tym w Europie wzdłuż między Donem i staremi granicami od Niemiec, a wszerz między Dunajem i Pruskiem Morzem.

Także, iż tej Scytii Pannie dał Hercules Baltheum perpetuae successionis, i łuk prawnej potęgi, dla sposobniejszego nastąpić po nim.

Nusz to, że Scytom Królewskim wszystka Azja półtora tysiąca lat przed Ninem hołdowała: i inne tym podobne rzeczy, którym nikt nie przeczy.

Podany zaś głos pospolity jest, który wypadszy z uszu starożytności, jak Echo po górach tłucze się po uszach ludzi pośledniejszych wieków: o jakiem mówi Mojżesz (Deut 32):

"Memento dierum antiquorum, cogita generationes singulas, interroga patrem tuum & annunciabit tibi, maiores tuos & dicent tibi".

A Dawid Psalm. 43: "Deus auribus nostris audivimus, patres nostri annuciaverunt nobis."

Wielki wtedy jest dowód czegokolwiek pospolitem głosem lub pisanym albo ustnie podanym. Jednakże o tym pośledniejszem z pilnością uważać potrzeba: jeżeli takowy Naród, który go woła, nie jest podejrzany o udawanie jakich bajek za istotną prawdę.

W czym ledwie się, podobno, który niewinnym znaleść może, prócz naszych Słowiańskich, a mianowicie Polaków albo Sczytów Królewskich.

Bo przodkowie nasi żadnej potrzeby nie mieli cokolwiek zmyślać, będąc pełnymi wszelkiej chluby: tak starożytności rodzaju od Scyta lub Seta syna Jadamowego, jako też zacności Szlachectwa od Polacha pierwszego, syna Jafetowego: Nuż góry nad wszystkimi Narodami (które im od pięćsetnego sześćdziesiątego roku po stworzeniu świata, jako Trogus uczy, zawsze hołdowały) i tak wielkiej pobożnośći, że ich wszyscy starzy z Homerem zwali iustissimos & sanctissimos viros:

Także wynalezienia nauk, od których saccae (zamiast żacy nazwanym) potwierdzają tego, tak przezwisko starych Philozophów Magi (bo Żydzi Scythy Magogami zowią) jako też i słowa scientia soitus.

Nuż dzielności wojennej wszytkiemu światu wiadomej: i wszelakiej prócz tych innej chluby, którąkolwiek by się tylko mogła wymyślić.

Ani tedy potrzeba kiedy było Przodkom naszym cokolwiek zmyślać, ani też mogą być o to światu podejrzani: ponieważ wszystka starożytność zowie ich simplicissimos & pijssimos viros.

Zatem pospolity głos Narodu naszego, godniejszy jest wiary nad wszystkich innych, którzy z jawnych bajek początki swe pokazują.

Tak iż po Piśmie Bożym, nie może być większego nad głos Narodu dowodzenia.

O którym Ioannes Archiepiscopus Gnesnensis (w Kadłubku) mówi:

"Fuit quondam in hac Repub. virtus, quam velut quaedam luminaria Caeli, non quidem seripturae membranulis, sed clarissimis gestorum radijs Patres conscripti illuit ravere. Non enim plebei Aborigines, non vendicariae illis principatae sunt potestates, sed Principes succedanei, quorum strenuitas licet nube ignorantiae obducta videatur, mira tamen rutilantia tot saeculorum tempestatibus extingui non potuit."

Czemu? Bo jeden drugiemu powiada, według wspomnianych słów Mojżesza i Dawida. A to mianowicie przez pieśni, w których pierwotne Istorie nasze bywały, od których nas niegdyś zwano Gethami zamiast Gędami. A tych takich pełno się jeszcze między gminem osobliwie po Rusi i Moskwie zawija: z których siła się może kto chce nauczyć.

Uważ tedy proszę mądry Czytelniku, że ja nie wiatr gonię, szukając po Historiach tych, co Principes succedaneos, od Tanausa pierwszego tu Pana (w którym ten Wywód kończę) aż do dzisiejszego Króla Pana Naszego.

Rozdział 5.
O Trzecim Instrumencie, to jest: Etymonie słów, co ma z Istorią, a że nie może być, jak tylko z pierwotnego języka.

Na obaczenie coby miał do Istorii Etymon (to jest Wied, albo wiadomość imion) potrzeba uważyć, iż od początku świata nigdy żadnej rzeczy nie przezwano, jak tylko według tego, jak jej przyrodzenie wyciągało.

Bo mamy Genesis 2 : "Vocavit ad Adam cuncta quae fecerat ut videret quid vocaret ea" - to jest: aby zobaczył, jak miał co nazwać, według jakowości każdej rzeczy.

Dla tegoż przydawa Mojżesz:

"Appelavitque cuncta nominibus suis", - to znaczy: ich własnymi, jakie przyrodzenie każdej wyciągało.

A nie tylko w ten czas, ale też i potem, tak Jadam swe syny, jako i oni swoje potomki, także góry, lasy, krainy, rzeki i inne rzeczy takiemi słowami przezywali, jak ich albo czas, albo dzieła, jakie wyciągały.

Stądże w Biblii pełno mamy przyczyn, dla których komu jakie imię było dane, albo co przezwanego:

Jak w Genesis 10, "Nomen uni Phaleg, eo quod in diebus eius divisa sit terra."

To albowiem za fundament wziąwszy, jawno jest, że i w samych słowach dobrze zrozumianych, dyszy niemal wszystka prawda Istorii, albo istotnej rzeczy, jak się, co i kiedy działo na świecie.

Przeto nie dziwuj się, proszę, uważny Czytelniku, żem ja wziął przed się Etymon albo Wied-imion, to jest scientiam nominum, za trzeci Instrument albo materię Istorii mojej.

Tak to albowiem wielka rzecz jest, kiedy się może mówić i samo to słowo pokazuje, że niemal wszyscy Historycy, za tak wielki fundament mają podobieństwo słowa, aż też nigdy, i w niepodobnych rzeczach, w nim się kontentują.

Jako między innymi Sarnicki nasz, chociaż to zacny i poważny Historyk, a przecie jednak dał się niektórym innym uwieść, iż dla samych tylko słów Biblijnych Assarmot i Peleg i on początek Sarmatów, Polaków, usiłuje z Żydów pokazać: choć wszystkiemu światu jawno jest, że nie z Sema, ale z Jafeta idziemy.

Na objaśnienie tedy, jaki to wielki jest Fundament i czego potrzebuje, żeby się na nim bezpiecznie stać mogło, uważyć potrzeba, iż prawdziwy Etymon albo Wied-imion nie może być, jak tylko z pierwotnego języka, którym Adam i Noe gadali. Bo rzetelnie Moyżesz mówiąc ( Genes. 2 ) :

Omne quod vocavit Adam animae viventis ipsum est nomen eius

- jaśnie naucza, że wszelkie inne imiona, prócz onych, nic innego nie są, tylko popsowanie słów pierwotnych.

Które nie tylko do czasu budowania wieży Babel nieskazitelne trwały, według onych słów Genes. 11 :

"Erat autem terra labij unius & sermonum eorundem,"

- to jest: że wszyscy jednako wymawiali, te same, pospolite wszystkim słowa: ale też i za czasów Mojżesza trwały, bo pro praesenti suo tempora, mówi, ipsum est nomen eius.

Stądże Jozeph. ( lib. 1. Antiq.) rzetelnie mówi. Że "Animalia etiam nunc ijs nominibus vocantur, quae illis Adam imposuit."

Czego mu potwierdza Euseb. ( lib. 11 ) de praepar. Evangel.

Rozdział 6
Że pierwotny język nie był popsowany, gdy Babel budowano, oraz o tym, gdzie i w kim został nienaruszony.

Ze wspomnianych słów Mojżeszowych znać, że przy wieży Babel, pierwotne słowa nie były zagubione, ale tylko gęba ludzka popsowana.

Stądże mówiąc o owej odmianie Genes. 11 "Ibi consusum est labium universae terrae", nie przydawa "& sermones", jak trochę wyżej, mówiąc o dawniejszych rzeczach powiada:

"Eratantem terra labij unius & sermonum eorundem."

Na którym fundamencie stojąc, to jest, że on pierwotny język został kędyżkolwiek w cale i po rozproszeniu budowników Babilońskiej wieży, a zatem że i po dziś dzień gdziekolwiek być musi (jako się z Jozepha i Euzebiusza w 5. rozdziale pokazało), łatwo się dorachować, któryby był z dzisiejszych.

Bo ponieważ nikt jeszcze nie zadał tego Noemu, aby jego język pierwotny miał w ten czas być zepsowany: (a to dlatego, iż nie był między onymi złośnikami, co Babel budowali) tedyć pewną rzecz jest, iż tam gdzie on był, na ten czas musiał w całości pierwotny język zostać, nie tylko w nim, ale i w tych, co koło niego, albo przy nim byli.

A iż Noe, według wszytkich, w Syrii był pod on czas i tam umarł, jako Genebrardus ( lib. 3 ) dostatecznie wywodzi: tedyć pierwotny Syryjski język musiał być tenże co i przed Potopem; a to w Jafetowym pokoleniu, które tam i potem według wszystkich zostało.

Stądże wspomniany Genebrad mówi:

"Sed nec qui morabantur in Syria & Chanaan (to iest Palestynie) videntur intersuisse constructioni Turris, aut communicasse: quoniam Genes. 11. structores dicuntur desceadisse de Oriente in campum terrae Sennaar, illicq; ad hoc opus consedisse. Syria vero & Chananaea erant in Occidente terrarum quae tunc incolebantur."

A Rabin Juda in "tractatu Sanedrin" rzetelnie uczy, że Jadamów język był Aramejski, to jest Syryjski: bo Syrią nie tylko Żydzi, ale też i Hieronim Święty i, między innymi Historykami, Ptolomeusz ( lib 5 ) Aram zowie, a Ioseph. Antiq. Syry Arameami.

Rozdział 7.
Że pierwotny Syryjski język Słowiański był.

Nie może się tedy wątpić, że pierwotny Syryjski lub z Żydowska Aramejski język najstarszy jest. Pierwotny mówię, bo dzisiejszy Syryjski, szczero chaldejski jest. Dopiero tam za czasów Nabogdonozora wprowadzony. Gdzie się od miejsca tylko zowie Syryjskiem, równie jako Tatarski w Krymie Scytyckim i Niemiecki w Prusiech Pruskiem.

Na który stopień oczywisty prawdy wstąpiwszy, łatwo się znowu dorachować, iż pierwotny język Syryjski, którym Jadam, Noe, Sem i Jafet gadali, nie inny był, tylko Słowiański.

Ponieważ albowiem jednisz to byli różnymi względami Syrowie i Arameowie, a o tych Plin (między innymi) rzetelnie mówi ( lib. 6, cap. 17 ):

"Aramaei ab antiquis vocabantur Scytae, qui & alio nomine Saccae appellantur":

tedyć pierwotny Aramejski lub Syryjski język, musiał być nie inny tylko Scytycki.

Czego nie pomału potwierdza Scytharum civitas, o której mamy 2. Machab 12, iż tylko 600 staj było od Jeruzalem.

Jeżelić albowiem aż tak blisko były granice Scytyckie, tedyć pogotowiu dalsze onego miejsca Samarytańskie i Syryjskie musiały być Scytyckie.

Własności zaś języka Scytyckiego łatwo się znowu dorachować: wspomniawszy na to, iż Królestwo Scytyckie wszystek świat cum Fasciculo Temporum w dzisiejszy Koronie Polskiej pokazuje.

Bo jeżelić tu jest Królestwo Scytyckie, tedyć i tutejszy język, a nie który inny, musi być prawdziwem Scytyckim.

A iż w Koronie Polskiej, nigdy, od początku jej, nie było innego języka, prócz dzisiejszego (jako się w tym wywodzie obaczy) tedyć tenże musiał być i w Syrii Przodków naszych, którzy tam Egipcjan o starożytność rodzaju przedysputowali.

Jawno tedy jest, że Scytycki albo Słowiański nasz język, nic więcej nie jest różny od pierwotnego Syryjskiego lub Aramejskiego, tylko tyle jak Łaciński od Rzymskiego.

Zaczym wątpić się nie może, iż ten jest najstarszy na świecie, i on własny, o którym Genes 2. mamy:

"Omne quod vocavit Adam animae viventis, ipsum est nomen eius."

Dlatego się Słowiańskim, jakoby pierwotne, i jedynoprawdziwe słowa mającym, zowie.

Jaśnie to i rozum sam pokazuje, że Słowieński język Scytharum Regiorum pierwotny jest na świecie, poniewasz wszystek świat woła że "Scythae antiquissimi hominum".

Co łatwo każdy przyzna, zobaczywszy w tym Wywodzie, że się tak nazywają od Seta, nasławniejszego syna Jadamowego, którego Chaldoewie, Arabowie i wszystka Azja, nie Setem, ale Scytem zowie.

A żeby jednak ani o tym kto nie wątpił, iż takową Syryjsczyzną albo Aramejszczyzną Jadam, Noe, Sem i Japhet gadali i Mojżesz pisma zostawiwszy o niej, wspomniane słowa Genes. 2, a nie o dzisiejszej Żydowiznie napisał, niech proszę wspomni i uważy naprzód słowa Hieronima Świętego in "prologo Galeato":

"Certum est Esrdram scribam legisq; Doctorem, post captam Hierosolymam & restaurationem templi, sub Zorobabel alias reperijsse literas, quibus nunc utimur, cum ad illud usq; tempus ijdem Samaritanorum & Hebraeorum characteres fuerint."

Potem na te słowa Nehemiasza ( rozdział 8 ) :

"Principes familiarum universi populi, cum Sacerdotibus & Levitis, iterum congregati venerunt ad Esdram rogantes ut interpraetaretur eis verba legis."

Z tych albowiem textów znać, że Żydzi przed pojmaniem, nie tylko litery, jak po nim, ale też i pisma, Samarytańskim albo Syryjskim językiem mieli: bo to jeden był, jak Mazowiecki z Polskim.

Stądże pismienni Żydzi, zawsze się go uczyli, dla zrozumienia Pism, tak jak my dziś łacińskiego. A to jawno jest z onych słów ich do Rabsacena, gdy im, oblężonym rozbaczał albo rozważał poddać się Królowi Babilońskiemu:

"Praecamur ut loquaris nobis servis suis Syriace, siquidem intelligimus hanc linguam, & non loquaris nobis Iudaice audiente populo qui est supra murum." ( 2 Reg. 18 )

Skąd znać, iż piśmiennych Żydów inny był język od gminnego Chananejskiego, jak go Izajasz ( cap. 19 ) zowie.

Jeżelić tedy pismienny u Żydów język Syryjski był, tedyć nie pochybnie i pierwotne ich Pisma Syryjskie albo Aramejskie.

Tego tedy pierwotnego Syryjskiego języka, gdy potem i Kapłani Żydowscy z innymi piśmiennikami, do końca w Babilońskiej niewoli zapomnieli, dlatego musiał proszony od nich Ezdrasz przełożyć Mojżeszowe pisma na Babiloński; z którego słowami wrócili Żydzi z Babilonu.

Co gdy uczynił, dopiero jako tamże u Nehemiasza (rozdział 8 ) mamy:

"Legerunt in libro legis Dei, distincte & aperte ad intelligendum, & intellexerunt cum legeretur."

Dlaczego? Bo już był in vulgarem Babylonicam linguam illorum przełożony.

Jawno tedy jest, że dzisiejsza Żydowizna, lub raczej Ezdraizna, nic innego nie jest, jak tylko Chaldejski język, Żydowską gębą cokolwiek odmieniony; którego takowego Mojżesz ani słyszał.

Zatem, pisma jego nie mogły być tylko pierwotnym językiem Syryjskiem, albo Scytyckim, jako wspomniane pograniczne Samarytańskie miasto Scytharum potwierdza.

Bo ten pierwotny, jak i sami Scytowie, ich język Syryjski, że niegdyś pospolity był tak w Egipcie za Mojżesza, jako też w Babilonie i Persji, jawno jest nie tylko ze wspomnianego Rabsacena Babilończyka, że go umiał i z onego listu przeciw Żydom do Artakserksa, o którym mamy 1. Ezdrae. 4:

"Epistola autem accusationis, scripta erat Syriace, & legebatur sermone Syro"

ale też i z onych słów Mojżeszowych:

"In exitu Israel de AEgypto, domus Iacob de populo Barbaro,"

bo Słowaków wszyscy Grekowie zwali Barbarami, jako się w 9. Rozdziale pokazuje.

Rozdział 8
Iż Etymon słów nie może być prawdziwy, jak tylko ze Słowiańszczyzny.

W oczywistości prawdy wspomnianych rzeczy, opuściwszy dalsze wywody, jawne jest, iż ponieważ język Słowiański znajduje się być najstarodawniejszym na świecie: tedyć wszystkie inne nie mogły być tylko z niego wypsowane. Zaczym prawdziwy Etymon albo Wied-imion z niego wypsowanych nie może być, jak tylko z niego też samego dostąpiony.

Zatem, ktokolwiek go szuka w innych językach, niepotrzebnym dowcipem na wietrze buduje, błędy błędami rzekomo objaśniając, a ono tym bardziej słowa zatrudniając: jako wiele ich czyniło i czyni, uwiedzionych nie pomiarkowanem afektem przeciwko językom swoim.

Jest teraz między innymi Doktor jeden w Rzymie, który usiłuje pokazać, że Łacina z Żydowizny wypłynęła.

Na co, gdym go tak rok pytał, jakimby to prawem, albo z jakiego fundamentu czynił, to jest, czy mógł by wykazać, albo że Żydzi Rzymiany spłodzili, albo że przed nimi we Włoszech byli, albo że Rzymiany niegdyś uczyli, albo że Ojcowie ich do Żydowskiej Ziemi na nauki niegdyś jeżdżali, albo cokolwiek takowego.

Zamilkł nieboraczek stary, nie bez wielkiego śmiechu z niego kilku ludzi uczonych, co przy tym byli.

Równie także Bekanowi i niektórym innym, dowcipne bajki o pierwotności swych języków światu podającym i starodawne słowa niemniej Azjańskie i Afrykańskie, jako i Europejskie z nich wywodzić usiłującym, trzeba by pierwej na to jakie prawo albo fundament usiłowania swego pokazać, to jest, albo że Azjanom i Afrykanom początek jaki dali, albo że tam przed nimi byli, albo cokolwiek takowego.

Nie dość tedy na tym, dowcipnie wymyślać jakie podobieństwo niektórych słów starodawnych zamiast prawdziwego ich Etymonu, ale trzeba na to pierwej pokazać takie Prawo, jakie ma nasz język Scytycki albo Słowiański, że

"Principatus originis semper Scythis tribuitur, a quibus auctis colonias ferunt per orbem diffusae suisse."

Czego iż wszystek świat Marco Polo Catonis pozwala: za takim Prawem śledząc głosu pospolitego, jawno jest, iż jeżeli Scytowie świat od razu osadzali, tedyć osadzony gdzieszkolwiek po świecie ich Naród, bez wątpienia swym językiem Scytyckim albo Słowiańskim wszędy gadać musiał, póki go nie wygrecznił na Greczyznę, albo nie wyłacnił na Łacinę, albo jakkolwiek inaczej nie wyforemnił.

Zaczym, gdy którego słowa tak wyforemnionego, albo raczej wypsowanego, świat nie rozumie: trzeba prawdziwego jego Etymonu (albo Wiedu-imion) nie gdzie indziej szukać, jak tylko w pierwotnym Scytyckim albo Słowiańskim języku, z którego jest wypsowane.

Rozdział 9
Że Greczyzna, Łacina i inne języki ze Słowiańszczyzny są wypsowane.

Dla dorachowania się prawdziwego Etymonu, albo Wiedu-imion jakichkolwiek, potrzeba uważyć, jak je psowali Garbarze pierwotnego języka, Grekowie abo Łacinnicy, i którzykolwiek inni.

Bo o Grekach, iż cokolwiek mają, tedy od nas wzięli, jawno jest ex confesso illorum apud Varrone ( libro 1 de Anag. ), Gdzie pisze, iż gdy Crates Philozow ruszył niegdyś takie wątpliwości: czemu by się nie mówiło Alpha Alphatos, jako Gramma Grammatos, odpowiedzieli mu drudzy Philozophowie Greccy: Haec vocabula non sunt nostra sed barbara - to jest Słowiańskie.

Bo ludzi tego języka zwano Warwarami, jakoby Gwaru warownego: którego słów Chrząszcz, Chrzest, Trzpień, Trzmiel i tym podobnych, żadna gęba niewarowna nie wymówi.

Jeżelić "Alpha vita" i.t.d. Słowiańskie są słowa, to jest "Dałba wieda", jakoby "Datrix Scientiae", tedyć po gotowiu i inne tymi literami wygrzecznione.

Jak dość rzetelnie pokazuje Archilochus lib. de temporibus, mówiąc o Homerze:

"Ultimum hunc Homerum aetas nostra cernit, qui Olympiade 23. & a Troiae excidio anno 500. patria Maeon, Olympico certamine victor, iudicio totius Graeciae eximius Pooetarum est habitus, & ei soli ius tributum emendandi characteres & nomina & linguam Graecam: quae ut ferunt Cadmus Samothrax fere Barbara & plena ruditatis, attulit sub excidium Troianum. Sunt ergo nunc characteres ab Homero forma elegantiore: nam primi Barbariem quandam vetuslam, & non Phaenicum habent ut cernimus, & Gallatarum atq; Maeonum figuras retinent. Idem Homerus reformavit characteres, & Grammaticae praecepta primus dedit, cum antea quisque sermone scriberet, simur & loquebatur vernaculo."

W których słowach uważyć potrzeba naprzód, iż Grecki język nie był pospolity albo przyrodzony, ale Szkolny, dowcipnie zmyślony.

A potym, że ich pospolity sermo vernaculus nie mógł inny być, jak tylko Słowiański, jaki był od początku, zawsze i jest po dziś dzień w Chracji, Bułgarii, Macedonii, Ragusach, Dalmacji, wszystkim Illyryku, Bośni i wszędy około tej miłej Grecji, albo rzekomo grzeczniejszy ziemice, którą przed tym Pelazgią zwano.

Bo rzetelnie świadczy Thucydides ( lib. 1 ), że tych słów Graecus i Barbarus, nie było za czasów Homera, i że on Greki zwał Pelasgami albo Myrmidonami. A sam zaś Thucydides wszędzie zowie ich Hellenami.

Skąd jawno jest, że Polaczkowie lub z Grecka Pelasgowie, od miemidowania, Myrmidones, a od miejsca nad morzem, Olani albo z Grecka Hellenes nazwani, pospolitym niegdyś Słowiańskiem językiem gadali i tychże liter co i Maeonowie Słowacy zażywali, aż do czasów Homera.

Który i sam też będąc Słowakiem (poniewasz był Maeon) nie nowe słowa i charaktery wynalazł, ale nasze, Starosłowiańskie wypolerował.

Bo mu (jak Auchiloch mówi) "ius tributum erat, nie adinveniendi ale emendandi characteres & nomina, & lingua Graecam,"

to znaczy: oną "vernaculam" za czasem tak rzeczoną, gdy z wypolerowanych słów powstała, rzekomo grzeczniejsza.

Nie może się tedy wątpić, że Greczyzna pierwszy początek swój dopiero w 1700 lat po Potopie wzięła od Homera: ponieważ on, w 500 lat po zburzeniu Troi, pierwotny język Słowiański polerował: a Troja 1200 lat po Potopie zburzona była.

Od którego czasu Homerowego, Pelasgowie nasi, pierwotny język ode dnia do dnia polerowali, póty aż w kilka wieków Greczyznę ustanowili. Za które niepotrzebne usiłowanie Myrmidonami byli przezwani.

A co się zaś tknie Łaciny, rzetelnie mamy in Supplemento Chronicarum Iacobi Bergomensis:

"Notandum autem est, quod Latina lingua, quadrisariam distincta est: in Priscam scilicet, & Latinam, atque Romanam & Mixtam. Prisca sub Iano & Saturno, Latina quae sub Latino caeterisque Tusciae Regibus suit, Romana denique quae post Reges exactos caepit, Mixta autem quae post dilatatum Imperium crevit."

Co, żeby się tym lepiej zrozumiało, potrzeba wspomnieć na słowa Berozowe o najpierwszych obywatelach Włoskiej ziemi ( Lib 5 ):

"Comerus more Scythico unde venerat docuit suos Italos urbem curribus componere. Et ideo Veij appellati sunt vocabulo Sago, qui plaustrum Veias appellant, & urbem ex his compositam Veitulam/ si magna est Vlurdum/ si metropolis Ciocholam."

A o ich pierwotnych naukach tenże ( lib. 3 ) mówi: "Eodem tempora Ianus pater, Ianigenas Radzenuos docuit Phisicam, Astronomiam, Divinationes, Ritus: & Ritualia conscripsit, omniaq; literis mandavit. Eisdem vero nominibus & veneratione Divina sunt prosequnti, quibus in Armenia Saga erant usi."

Jawno tedy jest, iże ten Komor albo Gomer, syn Jafetów, Scyta był, który z pierwotnym Słowiańskiem językiem naprzód z Armenii do Syrii albo Aramei, a potem stamtąd tu do Korony Polskiej, albo Scytii Królewskiej przyszedł: skąd i do Włoch tenże też na ostatek Sczerosłowiański zanieść musiał.

Czego i same pomienione słowa Veias, Veitula, Vlurdum, Ciochola, i Radzenui potwierdzaią.

Bo chociaż je Berosus, jako niewiadomy Słowiańszczyzny, tak bardzo popsował, jednakże z opisania ich łatwo się domyślić,

iż Veias położył zamiast Wos,
Veitula zamiast Wieśtula iakoby tułaiąca się abo ruchoma,
Vlurdum także zamiast Wlurdom lubo z dzisieysza Filerdom jakoby gruntowne budowanie,
Ciochola zamiast Co-okoła, jakoby do koła obwiedzione (stądże Moskwa po dziś dzień Zamek do koła obwarowany Kołowańcem zowie)
i Radzenui zamiast Rodzeni, to iest dzieci jego.

Rzecz tedy pewna jest, iż ona Prisca lingua Latina Bergomensowa Sczerosłowieńsczyzna była, jako tam Komor z dźisieyszej Korony Polskiej, albo Scytii Królewski zaniósł.

Która gdy we Włoszech za czasem w wielu słowach odmieniono, tak iż podobno różna już była jako teraz Czesczyzna od Polsczyzny: te taką dopiero Latinam albo łacniejszą (to jest im do wymawiania) i Authora onego łacnienia Latinum przezwali.

Potym, gdy codzień obcinając pierwotny język (za co tytułu "Taliani", to jest "ucinacze" dostali) nuż litery odmieniając, i różnymi innymi sposobami, o których się niżej powie, już w poły różnych słów narobili, w ten czas był trzeci ich język podobny owemu niektórych, co gadając po Polsku mieszają Łacińskie słowa, jako na przykład:

"Słyszałem piękny Dyscurz o Compozytiey między Status."

Stądże Bergomensis, takowy język, ani Polski, ani Łaciński, zowie Mixtam lingua; czyniąc go czwartym z trzeciego.

Naostatek, skoro już wszystkie prawie słowa na kopyto swych języków przerobili: dopiero w ten czas powstał czwarty ich ięzyk, który Bergomensis trzecim czyni; zowiąc go linguam Romanam.

W którym polerowaniu języka, gdy gmin nie mógł z Skolutkami w ras naskakiwać, stąd powstała różność Włoszczyzny od Łaciny.

Równie tedy tymże sposobem Grekowie, Egipcjanie i którzykolwiek inni na świecie, nie jednym skokiem, ale po stopniach odmiany, języki swoje w dzisiejszą doskonałość nie rychło przywiedli.

Jako na przykład z płomienia nie zaraz uczyniono flamma, ale podobno pierwej płoma, potem plama, nuż blamma, aż na ostatek stanęło flamma: także i inne słowa.

Czego dość rzetelnie to samo potwierdza iż nie mieli zrazu (iako uczy Angelus Roccha in sua Bibliotheca Vaticana) ieno 16. liter/ to iest: A B C D E F I L M N O P R S T V. Aż po tym, nie rychło z czasem i nie razem H K Q X Y Z wynaleźiono.

A o literach F i V konsonanśie tamże pisze, iż je dopiero Claudius Cesarz wynalazł: i dokłada tego, że starsi Łacinnicy nie pisali fruges ale bruges, nie fama i fanum, ale bama y banum, nie Caesar ale Kaysar, nie Pyrhus ale Purrhus, i insze tym podobne słowa.

A po wynalezieniu litery F, pisze, iż jej tak bardzo zażywali, że nie pisano hordeum veho, ale fordeum vefo, nie Octavianus ampliavit, ale Octafianus ampliafit, nie vulgus vixit, ale fulgus fixit, a przed tym bulgus bixit, także i insze słowa.

Stąd znać, że Ciceronowe pisma, także Iulij Caesaris i innych którychkolwiek starych Authorów, w których wyborną Łaćinę widziemy, mędroszkowie tych świeższych ledwie nie naszych wieków przerobili: ponieważ w nich nie ma nic tak śmiesznych słów staroświeckich, jakie bywały za ich wieków i długo potem.

Czego dość oczywiśćie potwierdza świeży na świecie Kalepin, którego pierwszą i własna iego editia niemal tak różna iest od dźiśieyszych, iako oneczne Plautusowe tolutim badisa od dźiśieyszego paulatim equita, y insze podobne starołaćińskie słowa.

Rozdział 10
Sposób dorachowania się Etymonu z języka Słowiańskiego.

Takowe tedy wypłynienie wszelakich ięzyków z naszego pierwotnego pokazawszy, jawno jest iże wszystkiego świata rozmaite słowa musiały z niego wziąć jakiszkolwiek początek.

Zaczym, kto się chce ich prawdźiwego Etymonu albo Wiedu-imion lubo zrozumienia dorachować, trzeba je zaś temiż nazad sposobami odpsować, jakiemi są zepsowane: niegdzie początki słów odcinając, niegdzie też odmieniając, niegdzie średnie litery abo sylaby wyrzucając, niegdzie przydawając, niegdzie przesadzaiąc i różnemi innymi sposobami: Które garbarze słów starych zwali z razu Wygorami, a za czasem Figurami, jakoby Wyborami.

Z jakich zdało się tu kilka połoszyć za Reguły, przez które sieła jest w tym Wywodzie słów odpsowanych: aby każdy widział, że się nic lekkomyślnie w nim nie położyło.

Reguły abo sposoby którymi pierwotne słowa psowano.

1. Od wszystkich słów które się od A lubo E. poczynaią/ pierwotny początek odćięto. Jako na przykład:

ex Gabris uczyniono Abror,
ex Saccaron Accaron,
ex Hades Ades,
ex Nagona Agona,
ex Matheas Atheas,
ex Sarbis Arbis,
ex Gaza Aza,
ex Bavari Avari,
ex Caulon Aulon &c.
Także ex Belea uczyniono Elea,
ex Hebuda Ebuda,
ex Iechne AEchne,
ex Herebus Erebus,
ex Retulani Etulani,
ex Sergestani AEgestani &c.

Które wszystkie słowa i innych takowych niezliczona rzecz, znajdują się dwojako pisane w Historyckich Dykcjonarzach, a mianowićie Stephani Caroli.

Toż wielom słowom (nie wszytkim jednak) uczyniono, które się i od innych wokalisów poczynają.

Jako ex Hierycho Iericho,
ex Hieremias Ieremias,
ex Hieroboam Ieroboam,
ex Hyberia Iberia,
ex Hyberus Iberus,
ex Hyarbas Iarbas
ex Tyscopolis Ischopolis &c.
Także ex Colchinium Olchinium,
ex Corope Orope &c.

2. Niekiedy też i tak już obćięte słowa z consonantów, znowu doobcinywano i z zostawionych wokalisów.

Jako ex Acantium uczyniono Cantium,
ex Alconia Laconia,
ex Adamastor Damastor,
ex Apulia Pulia &c.

3. Niektórym zaś słowom razem całe sylaby ucięto,

jako ex Illyberia uczyniono Liberia,
ex Illyberis Liberis,
ex Iobachus Bacchus,
ex Palatij Latij &c.

4. Niemal we wszystkich pierwszych syllabach zamiast naszego O kładźiono A, żeby jeno czymkolwiek różne były słowa nowsze od pierwotnych:

iako morze mare,
sól sal,
nos nasus,
komin caminus,
Poganin Paganus,
owies Avena &c.

5. Nie mając nowsze języki odmian liter, jak my, kładli dwoje aa zamiast naszego A, jakie mamy w słowach bał, dał, miał i.t. d.

Także dwoje ee zamiast naszego E, jakie mamy w słowach: grzech, biegł, legł i. t. d.

Czego stąd się dochodzi, że takowe aa lub ee odmieniwszy na A lubo E alić wnetże tak się rozumieją, jako je pospolićie wykładaią. Jako na przykład Baal czytając Bał, alić się rozumie straszny; jakiem on być musiał, ponieważ wszystka Azja przezeń przysięgała. Dlategoż to imię wykładaią dominas vel subijciens aut possidens: a Grekowie Baala Marsem być rozumieią.

Także Beelphegor, czytając Beł-phegor, alić wnet się objaśnia, czemu to słowo Bel, vetustum albo destuentem wykładają, to iest iż dawno niegdyś był.

6. Dla tejże przyczyny zamiast naszego O. iakie mamy w słowiech tór, gór, plótł rć. kładli au:

iako zamiast óro, tóro, Plótus &c.
taurus aurum Plautus &c.

7. Równie także i o konsonantach uważyć potrzeba, iż zamiast naszego l niemal zawsze kładli dwoie ll. Jako Wał Vallis Gołec Gallus, Bał albo Beł Bellus i.t.d.

8. Także zamiast naszego "ś" kładą "sc". Jako Żydowskie śin scin, roś, resc, Sith Scyth, Mathuśalach Mathuscialach &c.

9. Nuż jawno jest, że Łaćinnicy albo Włoszy wszelkie Ch, także C. przed A, O. V. czytając za K. sielą przez to słów niepojętych uczynili: iako capio, captivitas, caputium &c. które czytaiąc przez C jako je napisano, jawno jest iż capio i captivitas są nasze capam i zaczapienie, a caputium brat czapczyn.

10. Toż rozumieć i o literach C i T, z których tamte przed E, I czytają za dz, a te przed temiż wokalisami za C.

11. Uważyć też potrzeba, iż Grekowie nie maiąc liter B. ani C. nie czytali Barbarus ale Warwarus/ nie Basilica ale Vażylika. rć. a miasto C. pospolićie pisali K.
Żydźi także na wielu mieyscach B. miasto W. y wzaiem W. miasto B. czytaią.

12. Nuż TH Grekowie niegdyś kładli za T co się wymawia niemal jakoby w nim J było: jako w słowie Athenae zamiast "utienie" albo uczenie, iż tam szkoła pospolita była: Niegdyś za takoweż D.

Stądże Łacinnicy Greckie Theoi piszą Deus, i także tym podobne.

Czasem też i za proste D, jak w słowie Etymon zamiast Wied-imion. Łacinnicy zaś byle czym tym różnić D, często w Th odmieniają: jako Dronos Thronus, Gęda Getha: Stądże sławne są u Poetów Gethyca plectra.

A czasem też i w proste T. iako Powiedacz Poeta.

13. To też uważyć potrzeba, że Żydzi nie mają pewnych jako my Wokaliszów, ale je w jednem tylko Aleph punktami rozznaczają, równie jako my a, ą od gołego A.

Zaczym Etymonując słowa, nie trzeba się wiele sadzić na ich Wokalisach, ale tylko na samych prawie Konsonantach.
Często też H niepotrzebnie przydają: jako Hieruzalem zamiast Jeruzalem.

14. Nuż trzeba zawsze i na to pamiętać, iż przed Claudiuszem (jako się w 9 rozdziel pokazało) nie było liter F i V konsonansa. Zaczym Etymonując słowa, tak je trzeba czytać, jako na on czas pisano i czytano, gdy nimi co było przezwane.

15. To też uważyć potrzeba, iż literę X kładli zamiast naszego "gz" albo "kz".

tak iż jedno Ksiądz albo z Łacińska Xiądz,
także Euxinus albo Eugzinus zamiast Ogżeny.

Często też Łacinnicy kładą S zamiast X

jako Exquilinus albo AEsquilinus,
Alexia albo Alesia &c.

16. Równie także i o literze Y uważyć potrzeba, że ją Grekowie często kładli zamiast E.

Jako Breges Briges albo Phryges,
Chrestus Chrystus,
Edessa Edyssa,
Tymbrium Timbrium rć.

Starsi zaś Łacinnicy zamiast Y kładli V:

Jako Pyrrhus Purrhus,
Tyscus Tuscus,
Tyssagetae Tussagetae,
Thyria Thuria &c.

17. Także o literze Z uważyć potrzeba, że się często znayduje zamiast niego H, a czasem i G, jako Agonax albo Azonax i Abraham, zamiast Obrezan: Stądże go wykładają Patre circuncisionis, abo multitudinis to iest circunbisae.

18. Wiele też różni garbarze pierwotnego języka grzeszyli i powinowactwem albo podobieństwem liter jakie są między H, a Ch, także Ch. a G. także G. a K. także B. a P. także F. a W. także M a N także P. a Ph. także W. a B. i tym podobnych.

A na ostatek nie rozumiejąc słów popsowanych, albo nie mogąc pojąć od naszyńców wymówionych, oślep kładli któreszkolwiek litery, a czasem i syllaby inne za inne. Jako na przykład mamy w pomienionym Dykcjonarzu Historyckim Stephani Caroli, za jedno w różnych Authorach

Adiabare Aiabane,
Adubanus Danubius,
Aduas Abdua,
AEcani AEquani AEqui AEquiculi,
AEdessa AEdissa AEdyssa AEgea,
AEgabro Bebro,
Sarmatae Syrmatae Sauromatae,
Hennoma Hennomia,
Poltiobria Poltumbria,
Abgavis Agabanis,
Agrae Acrae,
Agragas Acragas,
Roxolani Traxolani (sub tit: Alani)
Brytania Prydania (sub tit: Albion)
Breges Bryges Brygantes Phryges,
Bryses Chryses,
Brusa Prusa,
Cabrus Caprus Calabrus,
Claudius Clausus,
Caralitani Calaritani,

i kilka tysięcy słów innych: które się za czasem w osobne kupy zbiorą, na pokazanie więcej tych Reguł nieprawośći.

Rozdział 11
Jako takowe Reguły i na co są potrzebne.

Obacz tedy uważny Czytelniku, że ja Etymonując słowa, nie którą chcę literę albo sylabę kładę za inną, ale przez pewne Reguły z wielką pracą zebrane, te której potrzeba wyciąga, albo do sensu pisma świętego lub Historyckiego, albo przyrodzenia jakiego słowa.

Jako na przykład, nie dość mając z pospolitego wykładu słowa Osanna, żeby się miało rozumieć Salva nos Domine (a to dlatego iż nie masz w nim konstrukcji z następującymi słowami filio David) a chcąc wiedzieć, coby to za słowo było:

Naprzód uważyć potrzeba, że to filio David wydawa Osannę, iż ma być nie co jemu należącego.

Wiedząc tedy, że to Panu Chrystusowi śpiewane było, któremu jako prawdziwemu Bogu należy Boska chwała: a uważając że Illyrykowie Nabożeństwo Bożeństwem zowią: łacno się domyślić, że to słowo Osanna jest zepsowane (przez pierwszą Regułę) Bożanna albo Bożenna, to jest latria filio David.

Także Alleluja, iż je wykładaią Laudate Dominum, łacno się dorachować (przez 1. Reg. o początku a 7. o dwojgu ll) że to jest Chwałe-luja, to jest laudem funditat. so. caetus fidelium.

Nuż Abram, uważaiąc iż był od Boga obrany i dla tego z Haran wywabiony: jawno jest, że to słowo Wyżydowiono z naszego Obran; a to przez 4 i 18 reguły.

A iż potym, w ten czas był nazwany Abraham, gdy mu się Pan Bóg rozkazał obrzezać: stąd oczywista rzecz jest, że to słowo niegdyś było Obrezan, z którego Żydzi nie mając pewnych wokalisów uczynili (przez 4. 16. y 18. Reguły) Abraham.

Stądże go wykładają Patrem multitudinis, przeto, iż wiele Narodów przyjęło od Żydów obrzezanie.

Także Absalon, że go wykładają (per antiphrasim, to jest opacznie) Patris pax; uważając iż Etymon w opaczności być nie może, a chcąc wiedzieć, coby to za słowo było: naprzód uważyć potrzeba, iż ledwie kiedy miał świat podobnego jemu szaleńca przeciwko własnemu Ojcu, bo jawne są jego wojny przeciw Dawidowi: a potym że go on zabitego tak bardzo przecie żałował, aż mówił: Fili mi, quis mihi tribuat ut ego moriae pro te.

A tak wnet się pokazuje przez 4 Regułę, że to jest albo Obszalon, jakoby nader szalony, albo Obżalon zamiast obżałowany.

Nuż Ceres ponieważ ją za Boginię zbóż mają, uważaiąc iż Boginie trzeba czcić, a żyto zowią "resz", łacno się domyślić, że to słowo Ceres, jest okrzesane "czczę resz".

Także Bacchus, ponieważ go za Boga trunków mają, a na beczce malują, gotowa rzecz, iż to słowo jest zepsowane Beczkoś.

Równie co by za słowo było Alaconia lub Laconia (bo tą dwojako piszą) łacno się dorachować, naprzód pierwszą sylabę przez 4 regułę odpsowawszy na Olaconia, a potem przez 3 regułę na Polaconia; ponieważ w Pelazgij była, gdzie także z miasta Polakonii uczyniono Laconię, jako i we Włoszech z Polacium albo z Łacińska Palatium za czasem okrzesano Latium.

Stądże po dziś dzień Illyrikowie, równie jak i nas Włochy Lachami zowią. Nuż "nix" jawno jest przez 15 regułę, że go wyrobiono z naszego śniegu; naprzód e wyrzuciwszy, a potem s. na koniec przesadziwszy, aby było "nigs" albo z Łacińska "nix".

Także Cupido, iż chciwość znaczy, jawno jest, że to słowo (przez przesadzenie sylaby "do") uczyniono z naszego "do kupy", jakoby chciwe zgromadzanie albo łączenie.

Nuż "litera" wiedząc, że mówienie rzeczą zowiemy (jako piękną rzecz miał do ludzi) łacno dość że ją wyłacniono z tych słów "lita" rzecz jakoby sulus sermo.

Także "Syllaba" - "siła abu" to jest obiecadła w kupie.

"Calamus" kalać ma, albo musi, to jest papier, albo na czym piszą.

Papyrus pod pióro, bo go pod nie podkładają.

Author - "dał-tor", iż drogę do czego przetorował: i także wszystkich innych słów, co ich jeno jest na świecie w którymkolwiek języku, łacno się z ich przyrodzenia, albo opisania lubo w Biblii lub Historiach dorachować przez pospolite Reguły, jako z pierwotnego naszego języka Słowieńskiego wypłynęły.

Rozdział 12
Że takie wykładania słów odpsowanych nie są przeciw pospolitym Doktorów Świętych

Jawno tedy jest, że słowa które uważny Czytelniku znaydziesz w tym Wywodzie odpsowane, lub z Polska nazwane;
jako Paradisus Poradziesz,
Monarchia Mieńarcość,
Aristocratia Parzystokraczenie,
Seth Scyth (albo raczej Sczyt),
Enos albo Anos Panosz,
Malaleel Mola-leł,
Mathusale albo Mathuscyalach Matu-śćiałoch,
Tanais Toniec,
Hercules Harculec,

i inn, tym podobne,

nic więcej nie są różne od Adam Jadam, Eva Jewa, Andreas Jędrzey &ć. jeno, że tamte nie są nam tak jako te w zwyczaju: dlategoż nieuważnym dziwne się zdadzą.

Niechże tedy żaden nie mówi, że to są sczere słów popsowania, gwoli wykładania ich po swemu, przećiwko pospolitemu Doktorów Świętych wykładowi. Bo insza rzecz jest słowo jakie swawolnie popsować, a inna zepsowane z dowodem odpsować, aby się to co niegdyś rozumiało.

A co się tknie, aby odpsowanych wykłady miały być przeciw Doktorom Świętym, uważ proszę mądry Czytelniku, że jako inna rzecz jest pokazować o jakiem obraźie iż tego albo owego Świętego iest, od pokazowania jakimi go farbami albo z jakiego drzewa wyrobiono i z którego lasu ono drzewo wyrobiono: tak inna rzecz jest wykładać z Doktorami Świętemi słowa Żydowskie abo Greckie, tak jak je Żydzi albo Grekowie rozumieją, a inna nie przecząc temu pokazować, skąd się wzięły u Żydów abo Greków takowe słowa: i co brzmią w uszach pierwotnego języka Narodów Słowieńskich.

W czym żadna się krzywda ani Biblii, ani Doktorom Świętym nie czyni.

Bo jeżeli się godźi Biblijne słowa Chaldeom i Arabom inaczey pisać i po swemu wykładać, niżeli Żydźi piszą i wykładaią: czemusz proszę nie ma się toż godzić i nam Słowakom:

A tym więcej żeśmy zawsze byli i są przy tym prawie: jako się widzi w zwyczajniejszych słowach Adam Jadam, Eva Jewa, Ioannes Jan, Andreas Jędrzej i wielu podobnych, które inaczej aniżeli Żydzi albo Biblia, piszemy i czytamy. Co jeżeli się godzi w zwyczajniejszych słowaw: czemu i nie w innych, niezwyczaynych:

A żeby jawno było, jak różnie Chaldeowie i Arabowie słowa Bibliyne piszą i wykładają, niech będą te kilka na przykład.

Jeżeli różni różnie piszą i wykładaią: Czemu po naszemu nie pisać i wykładać?

Łacińskie
Chaldeyskie
Arabskie
Słowieńskie

Adam
Odom
Adamo
Jadam

Homo vel terrenus aut terra rubra, u wszystkich. Heres Dei promissor.

Abel
Hobel
Habil
Ubeł.

Luctus vel vanitas, u wszystkich. Desuit.

Seth
Sith
Scit
Sczyt.

Positus Fundamentum, Frontispicium.

Enos
Anuś
Anos
Panosz

. (.f. Sethi)
Homo vel vir. Nomen Domini vel dulcedo, Dominatoris filius

Malaleel
Mahlalail
Mahloloil
Mola-leł.

Lavdans Deum Laus aeterna. Tineam fudit.

Mathusale
Matuśialach
Matuscialach
Matu-śćiałoch.

Mortem misit Nuntius mortis Mittens mortem. Turbameti excisor.

Dla rozezniania tedy czyjby wykład był właśniejszy:

Naprzód o Jadamie uważyć potrzeba, iż między innymi imionami Bożemi, jest też jedno jestności Boskiej "Ja" albo "Jaus" jakoby Egus, którem się nazwał mówiąc:

(Exo. 3) "Ego sum qui sum."

Stądże Jadam właśnie wykłada się Egi dabo, jakoby dziedzic obietnic Boga, który się nazwał "Ja Jestem który Jestem": to jest nie odkogo innego jestność mający, jeno sam od siebie.

Którego wykładu potwierdza ono Dawidowe (Psal. 8 ) Omnia subiecisti sub pedibus eius.

Iż iednak daleko większe rzeczy miał od Boga, niżeli wziął, to jest Niebo, do którego człowiek stworzony, dlatego nie nazwał go Bóg Jadał, ale in futuro "Jadam", jakoby Dei dabo, który się zowie jaus abo Egus.

Ubeła wykład jawny jest bez wywodu, bo wiemy, że Ubeł, gdy go Kain zabił.

Sczyt zaś coby było nikomu nie tajno; przyczyna jednak dania mu tego imienia była, iż od niego wystawionego na czoło Jadamowe Panowanie w Raju poczęte, Sczythickiem zwano, i potomki jego jako nazacniejsze na świecie Synami Bożemi.

Panosza także wykład sam z siebie jawny jest, iż był Synem Sczyta, pierwszego po Jadamie Pana świata i Sukcesorem jego.

Molaleł dla tego tak był nazwany, że pierwszy na świećie Kainiany podbił, którzy jako mol wszystek Naród ludzki psowali. Za co iż nieśmiertelny chwały nabył, stądże to imię Laus aeterna wykładają.

Mathuśćiałoch zaś, stąd był tak przezwany, że Kainiany wysiekł, którzy przed Potopem długiemy wojnami świat mącili, stądże go wykładaią Mittens mortem, albo Apostolus mortis. Których wszystkich wykładów istotna własność w samym się Wywodzie szerzej zobaczy.

Pokazawszy różność u różnych między wspomnianymi słowami, równie także, nie będzieli w kogo chciało, że Magoga i Goga synów Jafetowych zowie po naszemu Lachem i Polachem, choć tego dość gruntowne przyczyny pokazuje: niech proszę wspomni na takąż różność słów zwyczajniejszych

Adalbertus od Woyciecha,
Bonaventura od Dobrogosta,
Deodatus od Bogdana,
Felix od Sczęsnego,
Bonifacius od Dobrodźieła
Chrisostomus od Złotoustego,
Benedictus od Dobrosława,
Sylverius od Lasomiła,
Hieronymus od Jarosza,
Laurentius od Wawrzyńca
Petronilla od Piotrusze,
Pudentiana od Wstydońki
i innych tym podobnych.

Które w uszach naszych tak właśnie nie mają nic Łaćińskie z Polskiemi, jako i Żydowskie Magog z Lachem albo Gog z Polachem:

I owszem, kiedybyśmy tak nie rozumieli Łaćiny, jako Żydowizny nie rozumiemy, zaiste nie równieby trudniej pokazać/ że to jedni byli/

Adalbertus i Woyćiech,
Felix i Sczęsny,
Hieronimus i Jarosz,
Laurentius i Wawrzyniec,

także i drudzy z pomienionych: a niżeli Magog i Lach, albo Gog i Polach.

Którym tego tylko nie dostawa, że ich nie mamy w zwyczaju jako tamtych. Jednakże łatwiej się ich niż tamtych dorachować: bo uważywszy, że Scythiam Regiam wszyscy Historycy w Koronie Polskiej pokazują.

Nuż to że Scythy Żydźi Magogami (patrz w Kalepinie pod słowem Magog) a Słowacy Lachami zowią: oczywista rzecz jest, że to jeden muśiał bydź u różnych Magog i Lach, jako Adalbertus a Woyćiech, albo pomum a iabłko.

A ponieważ Polach, przodek nasz, tak zawsze pospołu chodzi z Lachem, jak w piśmie świetym wszędzie Gog z Magogiem (którym nasz Naród niegdyś śpiewywał Lelum Polelum) tedyć za tem idzie: że jako Żydowski Magog jest naszem Lachem, tak też i ich Gog naszem Polachem, albo Polakiem: co się dostatniej tym Wywodem pokazuje.

Stądże lada Żydźię Szlachćica zowie Goy/ a Chłopa Mużyk.

Tak tedy tych jako i innych słów (dorachowawszy się jakie niegdyś były) że używam za trzeci Jnstrument albo materyą Jstoryey moiey/ nie dźiwuj się uważny Czytelniku: ponieważ, jako widźisz, i w nich samych dobrze z rozumianych, dyszy oczywista prawda niemal wszystkiego, jako się co dźiało.

O przybudowaniu na pomienionych trzech Fundamentach Jstoryey. Rozdźiał ostatni.

Na ostatek i to uważyć potrzeba, iż nie równie większy jest dowód czegokolwiek, pokazem z pewnych rzeczy, prasą dowćipu wyćiśnionym: jako przez miarkowanie czasów, albo jednejsz rzeczy różnych imion dorachowanie i inszemi sposobami/ oczy ludzkie otwierającemi: a niżeli gołemi słowami, którego Authora o bajki podejrzanego.

Jako na przykład, że Baal któremu Ninus i Semiramis bałwan byli na uczciwość wystawili, nie kto inny był jeno Tanaus, primus Rex Scythiae Regiae albo Korony Polskiej: łacno prasą dowcipu wycisnąć, ze słów Genebrarda, wielkiego Chrześcijańskiego Historyka mówiącego (lib. 1) :

Vexores Rex AEgypti qui Scythas usque ad Pentum (ut Trogus docet) pepulit, & Tanaus Rex Scythiae qui Vexorem usq; in AEgyptum repulit, ante Ninum fuerunt.

Jeżelić albowiem przed Ninem żadnego innego nie było przestrachu świata, prócz tego Tanausa, tedyć nikogo innego prócz niego nie możono Baalem na on czas przezwać.

Także to, że tego Tanausa (dopiero potym w Europie tak nazwanego) przed tym w Azji Polągiem lub za czasem Polachem/ aż naostatek Polakiem zwano, od Polęgnienia po Lągu abo Lachu (którego Żydźi Magogiem zowią) na Stolicy świata:

Stąd łacno wyćisnąć, że starożytne miasto Polemniacum nad Pontem, na tym mieyscu Ptolomeusz pokazuie/ skąd Tanaus wypadł na Wexoresa.

Nuż to że ten Polach rzeczony Baal i Tanaus musiał być nie de stirpe Iaphet iako Fasciculus temporum uczy, ale własny a najzacniejszy syn jego, sam czas pokazuje ponieważ był jeszcze przed Ninem.

A to zaś, że go Jozeph Antiquitatum Mogiem a drudzy Żydzi Gogiem zowią: stąd łacno wycisnąć, iż tenże ( lib. 1 ) na tymże miejscu pokazuje Mogę, Miasto starożytne, gdzie Ptolomeusz Polemniacum: A pisze iż było Moga, syna Japhetowego.

Tym sposobem i wiele innych rzeczy, nad Słońce jaśnieyszych, łacno wycisnąć prasą dowcipu z pewnych fundamentów, jak wino z jagód.

Nie pytajże się więcej uważny Czytelniku, skądem wziął i biorę to co piszę (choć ledwie kiedy od kogo z dzisiejszych pomyślone) obaczywszy przez te Perspektywę, na jakich fundamentach stoję.

Ale tak proszę bądź wdzięczen pracy mojej, jakoć przynależy. A tak ją chętnie czytaj, jako ja tobie uprzejmie życzę, ut bene diuqucvalese.

Następstwo Panów Swiata.
Samoprawdziwych Augustow albo Gogustow.
I Niezwyciężonych, przez których się wieki, ten Wywód prowadzi.

I Iadam, w Raju od Boga postanowiony, Panował lat 234, aż wnuka obaczył, z tego syna, któremu Państwo miał wolą spuścić, aby mu pokutować nie przeszkadzało.

II Sczyt albo Set, syn jego, nastąpiwszy Roku od stworzenia świata 235
A wieku swego 105. Panował lat 140. aż przykładen Oycowskiem także wnuka następce swego obaczył.

III Panosz albo Enos, syn jego, nastąpiwszy Roku od stworzenia świata 395
A wieku swego 160. Panował lat 100

IV Panoch albo Anach, wnuk jego, nazwany Molaleł albo Malaleel, nastąpiwszy Roku od stworzenia 496
A wieku swego 101. Panował lat 404.

V Matu-śćiałoch albo Mathusale, Prawnuk jego, nastąpiwszy Roku od stworzenia świata 901
A wieku swego 214. Panował lat 756, aż do Potopu, który się począł 1657 roku od sworzenia.

VI Japhet, Pra-wnuk jego, nazwany Iuppiter nastąpiwszy (po jedenastu latach Interregni) Roku od storzenia 1669, od potopu 12.
A wieku swego 112. Panował w Azji lat 337, nim odszedł do Afryki.

VII Lach Priscus, syn jego, po żydowsku Magog, lęgszy na pierwotnej Stolicy świata 2007 roku od stworzenia świata, 351 roku od Potopu.
A wieku swego 342. Panował lat około 10.

VIII Polach Priscus, brat jego, którego Żydzi Gogiem zowią, przed tym Dan albo Alanus, a potem Baal, Tanaus, Hercules i Iouis rzeczony: nastąpiwszy Roku 2018 od stworzenia świata i 362 roku od Potopu.
A wieku swego 348. Panował lat około 45.

Przyszedł do Europy Roku 2025 od stworzenia świata, 369 roku od Potopu.

Gdzie Scytyckie Królestwo (które przed tym od początku w Azji było) ustanowił od niego Polskim, a od władzi Carmackim nazwane. I spłodził w nim trzech synów, Sczyćca, Bogaderza i Giełona: z którego linii był Jan Giełon, albo Jagieło.

IX Sczycieć albo Scytes, od którego Scytickie Królestwo się Sczyciońskim albo Scytharum Regiorum. Tego dzieła i Następce albo Sukcesory, aż do Najjaśńiejszego i Niezwyciężonego WŁADYSŁAWA ZYGMUNTA pokaże Authorowe Speculu Istoricum, będzieli na nie taki nakład, jakiego potrzeba.

WYWOD HISTORYCKI
Jedynowłasnego Państwa Świata,

Na obaczenie w ręku najzacniejszego Narodu Polskiego i w ich Koronie prawdziwego następstwa, w pierwotnym Jadamowym Panowaniu światu: uważyć potrzeba, gdzie się, jak, a jakie poczęło: i w kim, kiedy, a jak rozciągnęło, poty, aż się dzisiejszej Koronie Polskiej za łaską Bożą dostało.

Co obaczywszy, krótko się cokolwiek pewnego i o przeszłej fortunie jego pokaże.